1

FAKTORIJELE I BINOMNA FORMULA (mh)

broj n! itamo "en faktorijela"
to je pozitivan cijeli broj nastao mnoenjem nekog broja sa svim prethodnim pozitivnim cijelim
brojevima:
( ) ( ) ! 1 2 3 ... 2 1 n n n n =

nula faktorijela po definiciji je jednako 1

( ) ( ) 0! 1 , 1! 1 , ! 1 ! 0 , ! 1 2 3 ... n n n n n n = = = > =
Primjeri
( ) ( ) 1 ! 1 7! 6 7
3
! 5!
5! !
! 1 2 3 6 , 5! 1 2 3 4 5 120 , 42 , 1
5! !
n
n
n n
n
n
+ +
= = = = = = = = +

( )
( )
( ) ( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
( )
( ) ( )
( )
( )
2 ! 1 2 2 1 ! 2 2 1
1 2 ,
1 ! 2 1 !
1
2 2 1
1 ! 2 1 ! ! 2 1 !
n n n n n n n
n n n n n
n n
n n
n n
+ + + + +
= = + + = =

binomni koeficijent
ita se "en povrh (ili iznad) k" , , 0
n
n N k n
k
| |

|
\



( ) ( ) ( )
( )
1 2 ... 1 !
ili
! ! !
n n n n n n k n
k k k k n k
+ | | | |
= =
| |

\ \


svojstva binomnog koeficijenta
1
1 , 1 , , , ,
0 1 1 1 1
n n n n n n n n n
n n
n k n k n k k k
+ | | | | | | | | | | | | | | | | | |
= = = = = + =
| | | | | | | | |
+ +
\ \ \ \ \ \ \ \ \


1 1 1
1
, , ... 2
1 1 0 1 2 3 1 1
n n n n n n n n n n n
k
n
k k k k k n n n
+ | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | +
= = + + + + + + + =
| | | | | | | | | | |
+ +
\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \


( )
1 1
... 1 0 , ... 2 , ... 2
0 1 2 3 0 2 4 1 3 5
n n n n n n n n n n n
n
n n
n
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |

+ + + = + + + = + + + =
| | | | | | | | | | |
\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \


Primjeri
7 7 10 10
7 6 5 4 7! 5 6 7 10 9 8
35 ili 35 , 120
4 4
4!
7 3 1 2 3 4 4! 3! 6 2 4 1 3 !
| | | | | | | |
= = = = = = = =
| | | |

\ \ \ \


binom
dvolani izraz, algebarski izraz koji predouje zbroj ili razliku dviju veliina (oznaenih slovima),
primjer su binoma izrazi x + y ili x y

razvoj binoma
postupak kojim se neka potencija binoma pretvara u niz sastavljen od jednostavnijih lanova, tj.
vielani izraz ili polinom, primjerice

( ) ( )
2 3
2 2 3 2 2 3
2 i 3 3 x y x xy y x y x x y xy y = + + = + + +

binomni pouak

( )
1 1 2 2 3 3 1 1
...
0 1 2 3 1
n n n n n n
n
n n n n n n
a b a a b a b a b a b b
n n
| | | | | | | | | | | |

+ = + + + + + +
| | | | | |

\ \ \ \ \ \

ili
( )
1 2 2 3 3 1
...
1 2 3 1
n n n n
n
n n n n n n
a b a a b a b a b ab b
n
| | | | | | | |

+ = + + + + + +
| | | |

\ \ \ \




2
Primjer
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4 4 4
4 4 3 2 1
1 2 3 4
2 3 2 2 3 2 3 2 3 3
1 2 3
x x x x x
| | | | | |
+ = + + + + =
| | |
\ \ \


4 3 2 4 3 2
16 4 8 3 6 4 9 4 2 27 81 16 96 216 216 81 x x x x x x x x = + + + + = + + + +

opi lan u razvoju binoma
k ti lan u razvoju binoma ( )
n
a b + je oblika
( )
1
1
1
n k n
k
a b
k

| |


|

\


Primjer
Odredi etvrti lan u razvoju binoma
( )
7
2
5 3 . x +

( )
( )
7 , 4
4
7
2 3 8 8
1 5 3 35 625 27 590625
1
3
1
n k
n k x x x n
k
a b
k
= =
| |
= = | | ` |

| \

\ )


Pascalov trokut (kineski trokut)
trokutasti raspored brojeva (s brojem 1 u vrhu), u kojem je svaki broj zbroj para brojeva iznad sebe,
tj. svaki element tog trokuta jednak je zbroju elemenata u prethodnom retku, lijevo i desno od njega (osim
rubnih elemenata koji su jednaki 1)

n = 0 1
n = 1 1 1
n = 2 1 2 1
n = 3 1 3 3 1
n = 4 1 4 6 4 1
n = 5 1 5 10 10 5 1
n = 6 1 6 15 20 15 6 1
n = 7 1 7 21 35 35 21 7 1
n = 8 1 8 29 56 70 56 28 8 1

zbroj horizontalnog retka Pascalovog trokuta uvijek je jednak broju 2 dignutom na potenciju
koja odgovara broju retka (gledanog odozgo), s tim da najvii, jednolani redak smatramo
nultim

n = 0 1
n = 1 1 1
n = 2 1 2 1
n = 3 1 3 3 1
n = 4 1 4 6 4 1
n = 5 1 5 10 10 5 1
n = 6 1 6 15 20 15 6 1
n = 7 1 7 21 35 35 21 7 1
n = 8 1 8 29 56 70 56 28 8 1

n = 4 ,
4
1 4 6 4 1 2 16 + + + + = =


n = 6 ,
6
1 6 15 20 15 6 1 2 64 + + + + + + = =



pojedini lanovi Pascalovog trokuta koeficijenti su polinoma za n ti stupanj u binomnom
razvoju
retci daju i binomnu funkciju raspodjele, to jest vjerojatnost neke kombinacije ishoda kod
zbivanja koje moe imati samo dva, i to jednako vjerojatna ishoda