PROPEDEVTIKA I ZDRAVSTVENA NJEGA U KLINI KO-BOLNI KOJ PRAKSI

Medicinska sestratehni ar

Medicinska sestra-tehni ar
Podru je rada: -zdravstvena njega -medicinsko-tehni ki rad -zdravstveno-vaspitni (edukativni rad) -medicinska dokumentacija (dio sestrinskog rada) -istra iva ki rad u sestrinstvu

Zajedni ki poslovi radnih mjesta medicinskih sestaratehni ara u svim granama medicine,obuhvataju 10 prepoznatljivih cjelina koje navodimo:
1. 2. Njegovanje pacijenata (uz primjenu standarda) Evidentiranje vitalnih funkcija i drugih pokazatelja zdravlja pacijenata 3. Vr enje nadzora(kontrole stanja)pacijenata 4. Zbrinjavanje pacijenata (tjelesno,du evno i socijalno) 5. Hranjenje pacijenata (putevi unosa hrane i te nosti) 6. Davanje propisane terapije pacijentu (lijekova i odre enih sredstava) 7. Uzimanje biolo kih materijala (po odredbi ljekara) 8. Planiranje (zakazivanje) propisane aktivnosti za pacijenta,pripremanje materijala za rad i sre ivanje dokumentacije (dio sestrinskog rada) 9. Pripremanje pacijenata za medicinski tretman 10. U enje o zdravlju (sprovo enje programa zdravstveno-vaspitnog rada)

1. Njegovanje pacijenata (uz primjenu standarda)

1.01 1.02 1.03 1.04 1.05

Op ta njega (ON) Poluintenzivna njega (PIN) Intenzivna njega (IN) Specijalna intenzivna njega (SIN) posebna njega (PN)

2. Evidentiranje vitalnih funkcija i drugih pokazatelja zdravlja pacijenata (mjerenje,pra enje promjene,kontrola vrijednosti i bilje enje-po odredbi ljekara):
2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 Tjelesna temperatura Puls Disanje Krvni pritisak Tjelesna masa Visina tijela Obim dijela tijela Koli ina unijete i ukupno izlu ene te nosti sakupljanje mokra e u toku 24 asa-diureza Evidentiranje broja stolica Snimanje elektrokardiograma (EKG-a) Pra enje vitalnih i drugih funkcija pacijenata-monitoring

3. Vr enje nadzora(kontrole)stanja pacijenata(zavisno od mogu e promjene u smislu pobolj anja ili pogor anja njegovog zdravstvenog stanja): 3.01 Povremeni nadzor 3.02 Pove ani nadzor 3.03 Stalni nadzor

4. Zbrinjavanje pacijenata (tjelesno,du evno i socijalno)

4.01 Zbrinjavanje pacijenata u terapijskom tretmanu 4.02 Zbrinjavanje pacijenata u higijenskom tretmanu 4.03 Zbrinjavanje pacijenata i ostvarenje dobre komunikacije 4.04 Zbrinjavanje pacijenata prije i poslije medicinske intervencije (hirur kog zahvata, invazivne dijagnosti ke pretrage,endoskopskog ispitivanja i sl.)

5. Hranjenje pacijenta (putevi unosa hrane i te nosti)

5.01 5.02 5.03 5.04 5.05

Poslu ivanje pacijenta hranom (dijetom) Hranjenje pacijenta prirodnim putem(kroz usta) Unos hrane kroz nazogastri nu sondu Unos hrane kroz gastrostomu Parenteralni (vje ta ki) put unosa te nosti i hrane 5.06 Unos hrane rektalnim putem

6. Davanje propisane terapije pacijentu (lijekova i odre enih sredstava koje je ordinirao ljekar)
6.01 Unos lijeka kroz usta ili sublingvalno (stavljanje lijeka pod jezik) 6.02 Unos lijeka preko ko e i sluzoko e 6.03 Unos lijeka inhalacijom 6.04 Unos lijeka intramuskularnom injekcijom 6.05 Unos lijeka supkutanom (intrakutanom, intradermalnom injekcijom) 6.06 Unos lijeka intravenskom injekcijom 6.07 Unos lijeka kroz sistem za infuzione te nosti 6.08 Unos krvi (ili sastojaka krvi) sistemom za primjenu transfuzije 6.09 Primjena sredstva za zagrijavanje tijela 6.10 Primjena sredstva za rashla ivanje tijela 6.11 Davanje pomagala za o uvanje integriteta ko e,ili za za titu lokomotornog aparata pacijenta

7. Uzimanje biolo kog materijala (po odredbi ljekara)

7.01 Uzimanje uzorka krvi za laboratorijski pregled 7.02 Uzimanje uzorka mokra e za laboratorijski pregled 7.03 Uzimanje uzorka stolice za laboratorijski pregled 7.04 Uzimanje brisa za laboratorijski pregled 7.05 Uzimanje uzorka ispljuvka za laboratorijski pregled 7.06 Uzimanje sekreta za laboratorijski pregled

8. Planiranje (zakazivanje) propisane aktivnosti za pacijenta,sre ivanje dokumentacije,priprema opreme i materijala za rad-dio sestrinskog rada):

8.01 Planiranje i zakazivanje aktivnosti 8.02 Sre ivanje medicinske dokumentacije 8.03 Pripremanje opreme i materijala za rad

9. Pripremanje pacijenta za medicinski tretman

9.01 Priprema pacijenta za specijalisti ki pregled 9.02 Pripreme pacijenta za laboratorijsku pretragu 9.03 Priprema pacijenta za radiolo ko (Rtg) ispitivanje 9.04 Priprema pacijenta za radio-izotopski tretman 9.05 Priprema pacijenta za funkcionalno-dijagnosti ko ispitivanje 9.06 Priprema pacijenta za hirur ku intervenciju 9.07 Priprema pacijenta za fizio-terapijski tretman

10. U enje o zdravlju (sprovo enje programa zdravstveno-vaspitnog rada)

10.01 Individualni rad sa pacijentom 10.02 Rad u maloj grupi 10.03 Rad u velikoj grupi

Zdravstvena njega je grana u sistemu zdravstva koju samostalno obavljaju medicinske sestre u saradnji sa ljekarima i ostalim zdravstvenim radnicima.
Uloga medicinske sestre je pomo pojedincu, bolesnom ili zdravom,u obavljanja aktivnosti koje doprinose zdravlju ili oporavku (ili mirnoj smrti),a koje bi on obavljao samostalno kada bi imao potrebnu snagu, volju ili znanje.Pomo treba pru iti na na in koji e pridonijeti to br em postizanju njegove samostalnosti. Virginia Henderson

ta je sestrinska dijagnoza?

Aktuelni ili potencijalni zdravstveni problem koji su medicinske sestre s obzirom na njihovu edukaciju i iskustvo sposobne i ovla tene tretirati.

ANA (American Nurses Association ; Ameri ko udru enje medicinskih sestara) 1973. donosi standarde sestrinske prakse:
Prikupljanje podatke o zdravstvenom stanju bolesnika je organizovano i kontinuirano-podaci su dostupni i dokumentovani Sestrinska dijagnoza proizilazi iz podataka o zdravstvenom stanju bolesnika Plan zdravstvene njege uklju uje ciljeve koji proizilaze iz sestrinske dijagnoze Plan zdravstvene njege uklju uje utvr ene prioritete i planirane postupke usmjerene postizanju ciljeva koji proizilaze iz sestrinske dijagnoze Sestrinske intervencije osiguravaju aktivno sudjelovanje bolesnika u promociji i o uvanju zdravlja Sestrinske intervencije poma u bolesniku da postigne maksimalnu razinu zdravlja Pacijentovo napredovanje ili nenapredovanje u smjeru postavljeni ciljeva ocjenjuju zajedno sestra i bolesnik

Osnovna obilje ja sestrinskih dijagnoza:

Dijagnoza je tvrdnja koja se odnosi na pacijentov problem Dijagnoza obuhvata zdravstvene probleme u zdravlju i bolesti Dijagnoza je zakljucak izveden iz analize podataka Odnosi se na fizi ko,psihi ko i socijalno stanje bolesnika Dijagnoza je kratka,sa eta tvrdnja

Vrste sestrinskih dijagnoza:

1. Aktuelene sestrinske dijagnoze opisuje problem koji je prisutan ili se mo e prepoznati na osnovu vidljivih obilje ja (npr.pacijent ne mo e sam obavljati li nu higijenu)

2. Visoko rizi ne ili potencijalne sestrinske dijagnoze potencijalni problemi koji jo nisu prisutni,ali e se razviti ako izostanu preventivne mjere (npr.prisutni faktori za nastanak dekubitusa ako izostanu preventivne mjere)

3. Mogu e ili vjerovatne sestrinske dijagnoze Proizilaze iz ograni enog broja podataka na temelju kojih medicinska sestra sumnja na neki odre eni problem kojeg bi bolesnik mogao imati-tek prikupljanjem novih podataka potvrdit e ili odbaciti svoju sumnju (npr.bol u krstima-dekubitus ili ne to drugo)

4. Povoljne sestrinske dijagnoze koje opisuju dobro zdravstveno stanje proizilaze iz injenice da se sestre bave promocijom zdravlja kroz savjetovanje o prehrani,odr avanju idealne tjelesne te ine kao va nom faktoru zdravlja defini u se kao klini ke procjene o pojedincima,skupinama ili zajednici u prelazu od odre ene razine dobrobiti do vi e razine dobrobiti

5. Skupine sestrinskih dijagnoza ili sindromi prisutno vi e aktuelnih ili visoko rizi nih dijagnoza koje su nastale zbog odre enog stanja sindrom neupotrebe-obuhvata sve visoko rizi ne probleme koji su povezani sa mirovanjem:visok rizik za opstipaciju,trombozu,dekubitus,smanjeno podno enje napora

Sestrinsko medicinksi problemi-odre ene

fiziolo ke komplikacije koje sestre posmatraju radi o uvanja promjene statusa

sestre primjenjuju intervencije koje propisuju ljekari osnovna razlika izme u sestrinskih dijagnoza i sestrinsko-medicinksih problema: iz sestrinskih dijagnoza proizilaze samostalne sestrinske intervencije,intervencije u saradnji sa drugim profilima zdravstvenih radnika proizilaze iz sestrinsko-medicinskih problema

Intervencije: s obzirom na stepen samostalnosti,sestrinske intervencije mogu biti: samostalne delegirane one koje propisuju ljekari,a provode sestre medicinksi problemi zahtjevaju obe vrste intervencija

Formulisanje sestrinski dijagnoza-po modelu PES

Problem Etiologija Simptom

Za to sestrinske dijagnoze?
1. Kroz sestrinske dijagnoze,ciljeve i intervencije mogu e je opisati sestrinsku praksu i u initi je vidljivom, to je izrazito va no danas kada je racionalna upotreba zdravstvenih sredstava nu nost Jedinstvena stru na terminologija,nu an je uvjet za unapre enje sestrinske prakse,kvalitetniju interpersonalnu komunikaciju,daljnje obrazovanje sestara i njihov rad na podru ju istra ivanja Pomo sestrinskih dijagnoza sestre e mo i udovoljiti zahtjevima zdravstvene informatike i mo i iskoristiti sve prednosti koje ih dobro dokumentovanje i informatika pru aju za napredovanje sestrinske prakse i razvoj sestrinstva

2.

3.

Sestrinska dokumentacija
Sastavljena je na na in da sestre mogu procijeniti pacijentovo stanje i na osnovu toga donijeti zaklju ke,dijagnostifikovati problem i odrediti koli inu sestrinske njege za pacijenta,te na taj na in pobolj ati kvalitet zdravstvene njege.Predvi ena je za upotrebu u svakodnevnoj praksi,za pacijente koji borave na odjeljenjima du e od 24 asa.

Sestrinska lista se sastoji od:

Sestrinska anamneza,fizikalni pregled,sestrinske dijagnoze Trajnopra enje stanja pacijenata(decursus). Upisuju se sve promjene kod pacijenata tokom 24 sata(simptomi,znaci,opisi novonastalog stanja,mogu i uzroci) Trajno pra enje postupaka.Upisuju se medicinsko-tehni ki i dijagnosti ki postupci,koji su ordinirani,planirani i obavljeni tokom hospitalizacije. Plan zdravstvene njege.Ciljevi i intervencije se defini u u dogovoru sa pacijentom. Evidencija ordinirane i primjenjene terapije

Unos i izlu ivanje te nostu.Primjenjuje se kod pacijenata kod kojih je potrebno pratiti unos i izlu ivanje te nosti kroz 24 sata. Procjena bola.Primjenjuju se kod pacijenata koji imaju u estalu ili trajnu bol.Prati se i u inak ljekova i distraktora. Lista pra enja dekubitusa.Vodi se kod pacijenata kod kojih je prisutan dekubitus.Evidentira se svaka promjena polo aja. Nadzorna lista rizi nih postupaka u zdravstvenoj njezi.Upis mogu ih komplikacija nakon medicinsko-tehni kih postupaka. Izvje taj o incidentu Otpusno pismo zdravstvene njege.izdaje se za pacijente kod kojih je potreban nastavak zdravstvene njege.

Koristi od vo enje sestrinske dokumentacije:

Pra enje koli ine i kvaliteta provedenih postupaka,a posebno mogu nosti trajnog pra enja stanja bolesnika Omogu ava sestrinska istra ivanja Pru a osnove za obrazovanje medicinskih sestara Unapre uje kvalitet zdravstvene njege

PROPEDEVTIKA KAO MEDICINSKA DISCIPLINA

PROPEDEVTIKA (propaedeutica) Gr ka rije -prethodno u enje Uvod i internu medicinu kao najve u granu klini ke medicine  prakti na medicinska disciplina koja: PRIPREMA

OSPOSOBLJAVA U I studente kako se postavlja dijagnoza bolesti

PREKLINI KIH KLINI KIH MEDICINSKIH DISCIPLINA

ona predstavlja predmet koji ini sponu, most izme u:

daje osnovna znanja iz klini ke medicine, koja su neophodno potrebna svakom medicinaru,bez obzira kojom e se klini kom disciplinom baviti posle zavr etka medicinskih studija

KLINI KA PROPEDEVTIKA upoznaje i osbosobljava studenta (ljekara): na koji na in da pristupi bolesniku - prvi put student dolazi u kontakt sa bolesnikom i u i: da pa ljivo i sistemati no prikuplja podatke od bolesnika ili lanova njegove porodice o na inu ispoljavanja bolesti -subjektivne tegobe koje pacijenta dovode ljekaru kako se obavlja pravilan,sistemati an i objektivan (fizikalan, fizi ki) pregled bolesnika -fizikalni znaci bolesti koje su dostupne na im ulima,sluha,vida,opipa,njuha da pravilno primenjuje razne metode dopunskih ispitivanja i pravilno tuma i dobijene rezultate

PROPEDEVTIKA KAO MEDICINSKA DISCIPLINA

ZADACI KLINI KE PROPEDEVTIKE TEORIJSKA I PRAKTI NA NASTAVA IZ KLINI KE (INTERNE) PROPEDEVTIKE  da ste ena znanja iz osnovnih, preklini kih medicinskih disciplina primjenjuje na bolesniku i upore uje ih sa tegobama bolesnika (simptomima bolesti) i promjenama (znaci bolesti) koje otkriva primjenom fizi kih metoda pregleda (inspekcija, palpacija, perkusija, auskultacija) da student stekne tehni ku spretnost i osposobi se da fizikalnim pregledom utvr uje znake bolesti da se student nau i i osposobi kroz teorijsku i prakti nu nastavu da me usobno upore uje i analizira simptome i znakove bolesti

 

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTI

POJAM ZDRAVLJA

Zdravlje je skladan odnos i ravnote a u gra i i funkciji elija raznih tkiva, organa i sistema organa u ovje ijem organizmu Zdravlje je potpuno du evno,tjelesno i socijalno blagostanje a ne samo odsustvo bolesti-def.SZO

POJAM BOLESTI

Bolest je svaki poreme aj gra e i funkcije elija raznih tkiva,organa i sistema organa Skup subjektivnih simptoma bolesnika i objektivno uo ljivih znakova koje ine jednu nozolo ku cjelinu

OSNOVNE ODLIKE BOLESTI SU:

ETIOLOGIJA BOLESTI - uzroci bolesti PATOGENEZA BOLESTI - na in nastanka bolesti KLINI KA SLIKA - ispoljavanje bolesti UTVR IVANJE BOLESTI - postavljanje dijagnoze LIJE ENJE BOLESNIKA - otklanjanje uzro nika bolesti EVOLUCIJA BOLESTI - tok bolesti ISHOD BOLESTI - zavr etak bolesti

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTI

ETIOLOGIJA BOLESTI -causa morbi-uzrok bolesti SPOLJA NJI ETIOLO KI BOLESTI (egzogeni) INIOCI

FIZI

mehani ke sile toplota i hladno a promjene atmosferskog pritiska elektri na struja jonizuju e zra enje

KI

 HEMIJSKI
industrijska hemijska sredstva hemijska sredstva koja se koriste u doma instvu otrovi ivotinja i biljaka lijekovi u koli inama ve im od terapijskih doza

 BIOLO KI bakterije,virusi,paraziti
biolo ki etiolo ki inioci ivotinjskog porijekla biolo ki etiolo ki inioci biljnog porijekla

 NEPRAVILNA ISHRANA
nedovoljno uno enje pojedinih hranljivih materija suvi no uno enje pojedinih hranljivih materija

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTI

ETIOLOGIJA BOLESTI
UNUTRA NJI ETIOLO KI INIOCI BOLESTI  NASLJEDNI POREME AJI

uslovljavaju nasljedne ili porodi ne bolesti to su bolesti koje potomci naslje uju od roditelja ili ranijih predaka
         promjena broja i gra e hromozoma mutacija samo jednog gena mutacije ve eg broja gena mutacija hromozoma

postoji vi e tipova naslje ivanja

autosomno dominantno autosomno recesivno naslje ivanje vezano za hromosom pola poligensko naslje ivanje naslje ivanje uslovljeno nenormalnostima hromozoma

 URO ENI POREME AJI etiolo ki inioci bolesti koji uslovljavaju poreme aj razvoja ploda za vrijeme intrauterinog ivota (uro ene kongenitalne bolesti)
 uzimanje nekih lijekova u toku prvih mjeseci trudno e (talidomid)  virusne infekcije (rubeole, herpes, i dr.)  nedovoljna ishrana  poreme aji metabolizma kod trudnica (dijabetes melitus)

uro ene bolesti se ne naslje uju one se ne prenose sa bolesnih roditelja na potomke

 POREME AJ IMUNITETA smanjenje imuniteta

poreme aj imunoglobulina (B-limfocita) reakcije preosjetljivosti (alergijske reakcije)  anafilakti ka reakcija  citotoksi na reakcija  imunokompleksna reakcija  reakcija kasnog senzibiliteta autoimuni poreme aji  stvaranje autoantitijela i senzibilisanih Tlimfocita protiv sopstvenih Ag  imuni sistem ne razlikuje sopstvene antigene od stranih

 PSIHOSOMATSKI POREME AJI

psihi ki do ivljaji uslovljavaju poreme aj funkcije i gra e tkiva i organa

   

psihi ki napor briga strah uzbu enje

PATOGENEZA NASTANKA BOLESTI -nauka o mehanizmu nastanka bolesti FAKTORI PATOGENEZE BOLESTI
 SPOLJA NJI FAKTORI PATOGENEZE  spolja nji etiolo ki inioci bolesti

 UNUTRA NJI FAKTORI PATOGENEZE

 konstitucija -skup priro enih osobina koje se o ituju u gra i,obliku tijela,karakterolo kim osobinama i na inu reakcije na tetna djelovanja -povezanost konstitucije i bolesti je mogu nost a ne nu nost asteni ka(leptosomna)-vagotonija, hipoglikemija,sklonost TBC, izofrenija,astma pikni ka(eurisomna)-tahikardije, HTA, hiperglikemija,KV bolesti,mani na depresija mije ani tipovi

 dispozicija -sklonost organizma da oboli odnosno skup svih unutra njih faktora koji su potrebni za pojavu bolesti dijateza-patolo ka dispozicija-sklonost organizma da oboli od neke bolesti(hemoragi na)  imunitet  ivotna dob (npr.dje ije bolesti i bolesti starije dobi)

 spol -holelitijaza ( ene 5:1 mu karci) -koronarna ateroskleroza ( ene 1:5 mu karci) -Ca pulmo (vi e mu karci) -mitralna stenoza (vi e ene)  bolest i zvanje -profesionalne bolesti,menad erske bolesti Plurikauzalizam vi e inilaca nastanka bolesti

U zavisnosti od me usobnog odnosa spolja njih i unutra njih inioca patogeneze jedna ista bolest se ispoljava na razli ite na ine u raznih osoba NE POSTOJI BOLEST VE BOLESNIK

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTI

KLINI KA SLIKA BOLESTI  je skup tipi nih i karakteristi nih subjektivnih tegoba (simptoma bolesti) i objektivnih promjena(znaci bolesti),kojima se odlikuje neka bolest  ona obuhvata i morfolo ko-funkcijske poreme aje koji se dokazuju posebnim metodama, tzv. dopunskim ispitivanjima bolesnika

BOLEST SE ISPOLJAVA:  SUBJEKTIVNIM TEGOBAMA (SIMPTOMI BOLESTI)  utvr uju se razgovorom sa bolesnikom (anamnezom)  OBJEKTIVNIM PROMJENAMA (ZNACI BOLESTI)  utvr uju se fizikalnim pregledom bolesnika  POREME AJIMA GRA E I FUNKCIJE ODRE ENIH TKIVA I ORGANA  REZULTATI DOPUNSKOG ISPITIVANJA  utvr uju se dopunskim ispitivanjima bolesnika

KLINI KA SLIKA BOLESTI

SIMPTOMI BOLESTI (subjektivne tegobe/smetnje) -signum morbi -simptom je isklju ivo subjektivna manifestacija ali mo e biti i znak bolesti (promjena koju mo e utvrditi i druga osoba-temperatura,otok, utica)  OP TI SIMPTOMI BOLESTI  javljaju se u mnogobrojnim bolestima

malaksalost,glavobolja,bolovi,temperatura

 SPECIFI NI SIMPTOMI BOLESTI  javljaju se samo u odre enim bolestima

stenokardi an bol

 VODE I SIMPTOM -glavna subjektivna tegoba zbog koje bolesnik tra i pomo ljekara ili promjena koja se utvrdi prilikom pregleda  PATOGNOMONSKI SIMPTOMI -visoko specifi ni za jednu ili mali broj bolesti  SINDROM -skup simptoma koji dolaze zajedno i uzro no su povezani,obi no tri-trijas(Bazedovljeva bolest-egzoftalmus,tahikardija,struma)

KLINI KA SLIKA BOLESTI

ZNACI BOLESTI (objektivne tegobe/smetnje)  OP TI ZNACI BOLESTI
 javljaju se u mnogim bolestima povi ena tjelesna temperatura

 SPECIFI NI ZNACI BOLESTI

 javljaju se samo u bolestima odre enih organa znak leptira - sistemski eritemski lupus

KLINI KA SLIKA BOLESTI

MORFOLO KE PROMJENE I FUNKCIJSKI POREME AJI BOLEST JEDNOG ORGANA MO E SE ISPOLJITI:  morfolo ko-funkcijskim poreme ajima tog organa  morfolo ko-funkcijskim poreme ajima drugih organa i sistema

VRSTE DOPUNSKIH ISPITIVANJA (rezultati

dopunskog ispitivanja) BIOHEMIJSKA HEMATOLO KA MIKROBIOLO KA SEROLO KA IMUNOLO KA ENDOSKOPSKA RADIOLO KA ELEKTROGRAFSKA RADIOIZOTOPSKA

Klini ku sliku jedne bolesti sa injavaju:

 op ti i specifi ni simptomi  op ti i specifi ni znaci  odre eni morfolo ko-funkcijski poreme aji

UTVR IVANJE BOLESTI POSTAVLJANJE DIJAGNOZE BOLESTI

DIJAGNOZA BOLESTI SE POSTAVLJA NA OSNOVU: -identifikacija odre ene simptomatologije,jedno morbidno stanje postaviti poznati klini ki okvir SIMPTOMA BOLESTI (55-70%)  simptomi bolesti se prikupljaju od bolesnika  uzimanje podataka o bolesti od bolesnika naziva se

ANAMNEZA BOLESTI

anamnezu ine nekoliko posebnih dijelova:

li ni podaci glavne tegobe sada nja bolest ispitivanje po sistemima li na anamneza porodi na anamneza socijalno-epidemiolo ka anamneza

ZNAKOVA BOLESTI (20%)

 znaci bolesti se prikupljaju fizikalnim pregledom  pri objektivnom pregledu bolesnika koriste se etiri grupe fizi kih metoda:
inspekcija palpacija perkusija auskultacija

REZULTATA DOPUNSKOG ISPITIVANJA (10%)

 utvr ivanje morfolo kih poreme aja  utvr ivanje funkcijskih poreme aja -opasnost od mehanizirane medicinemedicine laboratorijskih nalaza  Oko 5% bolesti ostaje bez dijagnoze

LIJE ENJE BOLESNIKA

CILJ LIJE ENJA  da se otklone uzro nici bolesti iz bolesnikovog organizma  da se pomogne bolesniku u savladavanju bolesti  potpuno ozdravljenje bolesnika

METODE LIJE ENJA

 HGIJENSKO-DIJETETSKI RE IM  njega bolesnika  mirovanje bolesnika  MEDIKAMENTNO LIJE ENJE  kauzalno lije enje  simptomatsko lije enje  HIRUR KO LIJE ENJE  lije enje koje se sprovodi operativnim zahvatom

EVOLUCIJA (RAZVOJ/TOK) BOLESTI

DECURSUS MORBI  svaka bolest ima po etak,tok i zavr etak  poznavanje i pra enje toka bolesti omogu ava prepoznavanje raznih bolesti  poznavanje i pra enje bolesti omogu uje da se predvidi njen tok

PO ETAK BOLESTI
 bolest mo e da nastane naglo ili postepeno  ispoljava se op tim simptomima i znacima  ispoljava se specifi nim simptomima i znacima  ispoljava se nespecifi nim simptomima i znacima
 atipi na klini ka slika

 mo e da protekne latentno (neprimjetno)

TOK BOLESTI Decursus morbi

 PRVA ETAPA: latentna faza bolesti  prikrivena ili asimptomatska faza bolesti  DRUGA ETAPA: prodromalna faza bolesti  bolest se u ovoj fazi ispoljava op tim simptomima  TRE A ETAPA: manifestna faza bolesti  pojava specifi nih simptoma i znakova bolesti (faza u kojoj se naj e e tra i ljekarska pomo )  ETVRTA ETAPA: terminalna faza bolesti

ZAVR ETAK (ISHOD) BOLESTI

  POTPUNO OZDRAVLJENJE (sanatio ad integrum)
 posle prele ane bolesti ne ostaju nikakve posljedice

INVALIDNOST (rezidua morbi)

 

nepotpuno ozdravljenje zaostajanje odre enih posljedica u gra i i funkciji nekih organa

SMRTNI ISHOD


stanje koje se karakteri e prestankom funkcija

centralnog nervnog sistema kardiovaskularnog sistema respiratornog sistema

Termini: Egzacerbacija-akutno pogor anje bolesti Recidiv-ponovno vra anje bolesti Remisija-prividno izlje enje bolesti Rekonvalescencija-nepotpuno ozdravljenje Komplikacije-druga bolest koja je uzro no vezana za osnovnu bolest

METODOLOGIJA DIJAGNOSTIKOVANJA BOLESTI

METODOLOGIJA UTVR IVANJA DIJAGNOZE BOLESTI METODOLOGIJA SE SASTOJI U PRIMJENI TRI OSNOVNE GRUPE POSTUPAKA:  ANAMNEZA
  OBJEKTIVAN (FIZIKALAN) PREGLED
postupak za utvr ivanje promjena (znaci bolesti) u bolesnika

postupak za prikupljanje subjektivnih tegoba (simptomi bolesti) od bolesnika

DOPUNSKA ISPITIVANJA
postupci za utvr ivanje morfolo kih i funkcijskih poreme aja organa

DIJAGNOZA BOLESTI  Detaljna analiza i upore ivanje simptoma, znakova bolesti i rezultata dopunskih ispitivanja omogu uje da se utvrdi prava DIJAGNOZA BOLESTI  Dijagnosti ki postupak je induktivnodeduktivan,bitni simptomi se izdvajaju od nebitnih,ispituje se njihov me usobni odnos i spaja u funkcionalnu cjelinu

 Dobra DG -pravovremena  Presumptivna DG -nakon prvog pregleda  Intuitivna DG -temelji se na bazi priro ene sposobnosti i neposrednog brzog opa anja i prije mogu nosti dokaza,isprepli u se elementi ranijeg znanja i iskustva ali ipak treba da bude egzaktna  Per exclusionem -isklju enje drugih sli nih bolesti  Ex iuvantibus -na temelju uspjeha terapije  E nocentibus -na temelju tetnog u inka nekog dijagnosti kog ili terapijskog zahvata

Dijagnosti ke gre ke -zbog kompleksnosti samog objekta spoznaje tj.slo enosti simptomatologije (siroma nost simptomatologije,sli nost simpt.,neznanje,manjkav pregled,lo e objektivne mogu nosti,gre ke u rasu ivanju)

   

U TOKU STUDIJA STUDENTI TREBA DA SAVLADAJU: vje tinu komunikacije sa bolesnicima tehniku fizikalnog pregleda bolesnika evaluaciju pojedinih dijagnosti kih procedura klini ko prosu ivanje (medicinski na in razmi ljanja i zaklju ivanja):
 medicinska logika: selekcija, analiza i sinteza

ANAMNEZA
METODOLOGIJA PRIKUPLJANJA SIMPTOMA BOLESTI ANAMNEZA - postupak prikupljanja podataka od bolesnika o njegovoj bolesti OSNOVNI PRINCIPI ANAMNEZE:  niko ne mo e da uzme anamnezu i obavi fizikalni pregled za drugog  AUTOANAMNEZA anamnesti ki podaci se prikupljaju od samog bolesnika  HETEROANAMNEZA lanovi porodice ili lica iz okoline bolesnika  te ko op te stanje bolesnika: gubitak svesti

Sje anje

STAV MEDICINARA PRI UZIMANJU ANAMNEZE

 uspostaviti odgovaraju i odnos (povjerenje) izme u ispitiva a i bolesnika  poseban zna aj ima prvi susret izme u ispitiva a i bolesnika
ispitiva treba da se pozdravi sa bolesnikom pru aju i mu ruku jasno ispolji zainteresovanost za probleme bolesnika

 ispitiva ne mo e na brzinu voditi razgovor sa bolesnikom prilikom uzimanja anamneze

 ispitiva ne smije nikada da poka e iznena enje na dobijene odgovore bolesnika -monolog prelazi u dijalog da bi se izbjegla preop irnost i nesre enost izno enja podataka

ukoliko bolesnik stekne utisak da ga ispitiva po uruje prilikom uzimanja anamneze on izbjegava davanje detaljne anamneze zaklju uje da ispitiva nije zainteresovan za njegove probleme i njegovo zdravlje

METODOLOGIJA PRIKUPLJANJA SIMPTOMA BOLESTI,REDOSLJED I NA IN UZIMANJA ANAMNESTI KIH PODATAKA

ANAMNEZA ima vi e dijelova sa specifi nim ciljevima:

 PODACI O IDENTITETU BOLESNIKA

(administrativni podaci)

 ANAMNESIS PERSONALIS (li na)

Anamnesis vitae Anamnesis morbi

 SADA NJA BOLEST (Anamnaesis morbi)

GLAVNE TEGOBE BLI A/PRECIZNIJA ANAMNZEA

ANAMNEZA PO SISTEMIMA OP TE POJAVE RESPIRATORNI SISTEM KARDIOVASKULARNI SISTEM GASTROINTESTINALNI SISTEM HEMATOPOEZNI SISTEM ENDOKRINI SISTEMA UROGENITALNI SISTEM LOKOMOTORNI SISTEM CENTRALNI NERVNI SISTEM

 LI NA ANAMNANEZA (Anamnaesis vitae)  PORODI NA ANAMNEZA (Anamnaesis familliae)  SOCIJALNO-EPIDEMIOLO KA ANAMNEZA

Pregled bolesnika -anamneza se obavlja po odre enom redosljedu koji je jedinstven za sve ustanove (A.morbi;A.vitae;A.familie;socijalno radna anamneza) istim redosljedom se pi e i medicinska dokumentacija ne stru nim jezikom

REDOSLJED I NA IN UZIMANJA ANAMNESTI KIH PODATAKA

ANAMNEZA:
 PODACI O IDENTITETU BOLESNIKA (administrativni podaci) prezime i ime bolesnika datum ro enja mjesto ro enja mjesto boravka zanimanje datum prijema

 

od zna aja su ne samo za tok ispitivanja ve i za dijagnozu mnogih oboljenja starost bolesnika mo e da uka e na pojavu izvjesnih oboljenja koja su vezana za odre eno doba starosti:
dje ije infektivne bolesti u ranom djetinjstvu reumatska groznica i tuberkuloza u mla ih osoba arterioskleroza i maligna oboljenja u starijih osoba

 

mjesto ro enja: izvjesna oboljenja mogu se javiti na odre enom podru ju u vidu endemije zanimanje: brojna oboljenja mogu nastati pod dejstvom tetnih materija koje se stvaraju na radnom mjestu:
trovanje olovom u topionicama olova i tamparijama pneumokonioze u radnika odre enih industrija (rudara, kamenorezaca)

 SADA NJA BOLEST - podaci o nastalim subjektivnim tegobama

GLAVNE TEGOBE
obuhvataju dominantne simptome zbog kojih se bolesnik javio ljekaru Zbog ega ste se javili ljekaru, koje su va e najve e tegobe?  nabrojati tegobe bolesnika, najbolje je navesti bolesnikove rije i  nikada ne upisivati u glavnim tegobama dijagnozu bolesti  u nekim slu ajevima bolesnik ne dolazi zbog nekih aktuelnih tegoba, ve zbog:  redovne kontrole  izrade vaskularnog pristupa za hemodijalizu  utvr ivanja stanja svog kardiovaskularnog sistema 

BLI A/PRECIZNIJA ANAMNEZA

   

po etak bolesti prvi simptomi i znaci hronolo ki tok bolesti dosada nje lije enje

Kada je bolest po ela? Kako je bolest po ela (naglo ili postepeno)? Redosled nastajanja subjektivnih tegoba? Kakav je bio njihov tok od po etka bolesti do momenta pregleda? Kakav je bio njihov intenzitet? Da li ste uzimali lijekove i kakav je bio njihov efekat na tok bolesti? Da li ste imali alergiju na neki lijek i kako se to manifestovalo?

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:


OP TE POJAVE

Da li ste imali povi enu tjelesnu temperaturu i kako se kretala? (Da li je bila udru ena sa jezom, drhtavicom?) Da li imate poja ano znojenje? (Da li se znojite, obilno, danju, no u?)  rano jutarnje znojenje u tuberkulozi  poja ano znojenje u reumatskoj groznici, sepsi, limfogranulomatozi Da li imate ose aj malaksalosti? (Da li ste malaksali?)  prodrom u infektivne bolesti  elektrolitski disbalans  neuromi i na oboljenja  endokrinolo ka oboljenja: insuficijencija nadbubrega  kardiolo ka oboljenja: insuficijencija miokarda

Da li ste izgubili u tjelesnoj te ini? (Da li vam se smanjila tjelesna te ina, koliko i za koje vrijeme?)
    neadekvatna ishrana (malnutricija) oboljenja digestivnog trakta veliki gubitak vode iz organizma pove ana razgradnja organizma zbog povi enog metabolizma u tireotoksikozi

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:

RESPIRATORNI SISTEM

kod odre enih oboljenja mo e do i do poreme aja funkcije pojedinih dijelova respiratornog sistema :
       RESPIRATORNI CENTAR GRUDNI KO DISAJNI PUTEVI PARENHIM PLU A ALVEOLO-KAPILARNI SISTEM PLEURA DIJAFRAGMA

 RESPIRATORNI SISTEM
Da li imate smetnje pri disanju? Da li imate sekreciju iz nosa? Da li imate ote ano disanje? (Kada u kojim situacijama? Kako se ono ispoljava?)
 hroni ne opstruktivne bolesti organa za disanje

Da li imate napade gu enja (sviranja u grudnom ko u i u kakvim okolnostima?) Da li ka ljete i da li iska ljavate iz grudi?

Kakav je ispljuvak? (obilan-oskudan, te ansluzav, gnojav-krvav, penu av)

 iska ljavanje krvi (hemoptizija-mala koli ina krvi, hemoptoja-ve e koli ine krvi) znak bolesti sluznice organa za disanje, posebno plu a  iska ljavanje utog-zelenog ispljuvka hroni ne zapaljenske bolesti organa za disanje

Da li imate bolove u grudnom ko u?

oboljenja mi i a zida grudnog ko a frakture rebara zapaljenje parijetalne pleure

  

Da li se bolovi poja avaju pri disanju i ka lju?

 zapaljenje parijetalne pleure

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:
 KARDIOVASKULARNI SISTEM kod oboljenja kardiovaskularnog sistema simptomi se javljaju zbog:
     INSUFICIJENCIJE LIJEVOG SRCA INSUFICIJENCIJE DESNOG SRCA OBOLJENJA KORONARNIH ARTERIJA POREME AJA U SR ANOM RITMU OBOLJENJA ARTERIJA I VENA

 KARDIOVASKULARNI SISTEM
Da li se zamarate pri naporu ili hodu uz brdo ili po ravnom? Da li imate ote ano disanje pri naporu? Da li imate napade no nog gu enja? Da li imate napade gu enja (sviranja u grudnom ko u) i u kakvim okolnostima? Da li imate napade lupanja srca i u kojim situacijama?

Da li imate bol iza grudne kosti?

      lokalizacija bola propagacija bola karakter bola intenzitet bola du ina trajanja bola prestanak bola (spontano, uzimanje nitroglicerina)

Da li imate otoke na nogama?

  jednostrano ili obostrano ujutru, uve e, tokom cijelog dana

Da li imate bolove-gr eve u listovima nogu?

 poslije koliko metara hodanja

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:
 GASTROINTESTINALNI SISTEM
Da Da Da Da li li li li imate imate imate imate dobar apetit ili ne? smetnje, bolove pri gutanju hrane? muku, ga enje i povra anje? bolove u elucu?

  

Da li ste povra ali krv? Da li ste imali crnu stolicu i kada? Da li imate nadimanje trbuha? Da li imate napade bolova ispod desnog rebarnog luka? Da li imate urednu stolicu? Kakav je izgled, konzistencija, miris stolice?
zatvor proliv posle kakve hrane

lokalizacija bola irenje bola prestanak bola

 

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:
 HEMATOPOEZNI SISTEM
Da Da Da Da Da Da li li li li li li imate osje aj malaksalosti i zamaranja? imate ubrzan rad srca (tahikardija)? imate este infekcije? su se uve avale limfne lijezde? imate bolove u kostima? imate krvavljenja u ko i?

 

Da li se krvavljenja javljaju spontano ili poslije povre ivanja? Da li su menstrualna krvavljenja produ ena i oblilna? (kod ena) Da li su se javljala krvavljenja i kod ostalih lanova porodice?

ta kasta krvavljenja (petehije) krvni podlivi (hematomi)

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:
 ENDOKRINI SISTEM Da li imate osje aj malaksalosti i zamaranja? Da li ste izgubili u tjelesnoj te ini? Da li se poja ano znojite? Da li ste primijetili promjenu boje glasa? Da li ste primijetili promjenu pigmentacije ko e? Da li ste primijetili poja anu dlakavost ko e? (kod ena) Da li imate poja an osje aj gladi? Da li imate poja an osje aj e i? Da li je pove ana dnevna koli ina mokra e?

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:
 UROGENITALNI SISTEM
Da li normalno mokrite?
  koli ina tegobe pri mokrenju

Da li esto mokrite no u? Da li imate smetnje, bolove (pe enje) pri mokrenju? Da li ste primijetili promjene u boji i izgledu mokra e? Da li ste mokrili krv i kada?

Da li imate bolove u predjelu bubrega?

     lokalizacija propagacija karakter intenzitet udru enost sa:  mukom, ga enjem, povra anjem  povi enom telesnom temperaturom  smanjenom diurezom

Kod ena pitati za menstrualni ciklus i poro aje:

   Kada ste dobili prvu menstruaciju? Da li ste imali poro aje i koliko? Da li ste imali poba aje (spontani, ve ta ki)?

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:


LOKOMOTORNI SISTEM
     lokalizacija propagacija karakter intenzitet prestanak

Da li imate bolove u zglobovima pri kretanju i radu?

Da li su zahva eni zglobovi pra eni crvenilom, otokom, temperaturom? Kakva je pokretljivost zahva enih zglobova? Da li imate bolove u mi i ima?
     lokalizacija propagacija karakter intenzitet stepen smanjenja mi i ne snage

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:

CENTRALNI NERVNI SISTEM

Da li imate normalan san? Da li vas san osvje ava ili ne? Da li imate glavobolje?  lokalizacija  propagacija  karakter  intenzitet  provociraju i faktori

Da li imate nesvjestice? Da li dobro vidite? Da li dobro ujete? Da li imate normalan osje aj ukusa i mirisa? Da li imate nestabilnost pri kretanju, stajanju?

ANAMNEZA
LI NA ANAMNEZA - podaci o pro lim bolestima
 RANIJE PRELE ANE BOLESTI
zarazne bolesti reumatska groznica internisti ke bolesti

RANIJA LIJE ENJA U BOLNI KIM USTANOVAMA

internisti ke intervencije hirur ke intervencij

PREOSJETLJIVOST NA RAZNE LEKOVE

ANAMNEZA
PORODI NA ANAMNEZA - podaci o bolestima u porodici
 Da li je neko u porodici bolovao od neke bolesti?
tuberkuloza bolesti srca bolesti bubrega povi en arterijski krvni pritisak reumatizam e erna bolest gu avost epilepsija du evne bolesti alkoholizm maligna bolest

ANAMNEZA
uslovima ivota i rada


SOCIJALNO-EPIDEMIOLO KA ANAMNEZA - podaci o

Na pojavu izvjesnih oboljenja mogu uticati lo i uslovi ivota i rada i zbog toga treba dobro sagledati:

materijalni polo aj uslovi stanovanja na in ivota i ishrane

 higijensko-tehni ka za tita neugodni do ivljaji  smrt u porodici,razvod,otkaz

vrsta posla i uslovi na poslu

pu enje cigareta  koliko cigareta dnevno pijenje alkoholnih pi a  vrsta, koli ina  svakodnevno, povremeno uzimanje droge, sedativnih i drugih lekova

Indikatori zdravstvene njege

1. Vru ica (temperatura)
Povi enje tjelesne temperature uzrokovano patolo kim uzrocima.
a) Fizikalni uzroci Ote ano odavanje toplote Toplotni udar(u toplim prostorijama,fizi ki rad,du e izlaganje suncu,poja ana vazodilatacija,znojenje,nagomilavanje temperature u tijelu) hipotermija:sni ena rektalna temperatura ispod 36 stepeni;smrzavanje,hipotireoza,hipoksemija,trovanja, ok..

b) Hemijski uzroci O te uje termoregulacioni centar kod bolesti uzrokovanih bakterijama,tumorima,krvarenje,eksudat..

Sindrom vru ice:

       klonulost slabost slab apetit e tahikardija somnolencija delirij...

Aksilarna 37,2 Sublingvalna 37,5 Rektalna 37,8

Aksilarno mjerenje: Nepouzdano Do 10 minuta Sublingvalno mjerenje: 5-10 minuta Rektalno mjerenje: Kod male djece Mjerenje na boku Ve a pouzdanost(kod apendikta razlika aksilarne i rektalne 1C a ina e je 0,4-0,8C) Temperatura se mjeri u 7 i 17 sati ili e e.

Temperaturna krivulja
Temperaturna krivulja ima dijagnosti ko zna enje. Vrste temperaturnih krivulja: 1. FEBRIS REMITENS Dnevno osciliranje ve e od 1C(gnojne upale,pneumonije,TBC,tifus) minimalna dnevna preko 37C 2. FEBRIS INTERMITENS Dnevne oscilacije ve e od 1C,minimalna dnecna ispod 37C (septikemija,febric itectica,TBC,sepsa) 3. FEBRIS CONTINUA Dnevne oscilacije nisu ve e od 1C,traju danima(lobarna pneumonija,trbu ni tifus)

4. FEBRISUNDULANS Izmjenjivanje postepenog uspona i pada temperature-valovit izgled(bruceloza,tumori) FEBRIS REKURENS Izmjena du ih febrilnih i dana bez temperature(malarija,tifus rekurens) 6. BIFAZI NA Nakon prolaznog pada slijedi ponovni porast(poliomijelitis,morbili,variola ili kod recidiva bolesti)

5.

7. TYPUS INVERSUS
Jutarnje temperature vi e od ve ernjih(TBC,hroni na malarija) Jednodnevna ili dvodnevna temperatura kod bla ih infekcija Ne pokazuje pravilnost(sepsa,pyelitis,TBC)

8. FEBRIS EPHEMERIS

9. FEBRIS ATYPICA

Tipovi temperature
Subfebrilija 37,1-38C Umjereno povi ena 38-39C Znatno povi ena 39-40C Visoka temperatura 40,5-41C Hiperpireksija >41C
Afebrilan-normalna tjelesna temperatura Stadium incrementi-postepen porast Stadium fastigii-maksimalna temperatura,nagli rast pra en tresavicom Liti an-postepen pad temperature Kriti an-nagli pad pra en znojenjem

Temperature kod:
     Infekcija,resorptivne temperature (kod infarkta,opekotina,dehidracije,krvarenje,operacije) Endokrine bolesti(hipertireoza,ICV,medikament) Artificijelne(namjerne)temperature Piroterapija(malarijom,vakcinama,bjelan evinama) Simulacija

2. Puls
Sistolno izbacivanje krvi kroz aortu koje se prenosi na stijenke krvnih ila.
-Palpacija pulsa stara klini ka metoda koja brzo ocjenjuje stanje KV aparata. -Palpacija arterije carotis,a.brachalis,a.radialis, a.femoralis,a.poplitea,a.d.pedis. -U rutinskoj praksi palpacija arterije radialis.

Kvalitet pulsa:
a) b) c) d) e) Frekvenca (p.frekvens et rarus) Ritam (p.regular et irregular) Napetost (p.durus et mollis) Veli ina (p.altus et parvus) Dizanje i spu tanje pulsnog vala (p.celer et tardus)

-normalna od 60-90 otkucaja u minuti i podlo na fiziolo kim kolebanjima -kod djece 100-150 otkucaja u minuti

P.frequens (tahikardija) vi e od 90 otkucaja u minuti emocije,poja an tonus simpatikusa,febrilna stanja, anemije,krvarenja hipertiresta,neuroza,slabost sr anog mi i a,lijekovi,kofein,alkohol P.rarus (bradikardija) ni e od 60 otkucaja u minuti u snu,vagotoni ari,sporta i,fizi ki radnici,gripa,tifus,tumor mozga,meningitis,intoksikacija digitalisom,AV blok

P.altus kod bradikardije,nakon napora,sr anih oboljenja P.parvus sr ana slabost,kolaps P.celer hipertireoza,febrilno stanje,sr ana oboljenja P.tardus P.durus arterijska hipertenzija P.mollis sr ana oboljenja

Aritmi an puls:

Razmaci izme u pojedinih otkucaja su razli iti: - sr ana oboljenja,respiratorna aritmija,ekstrasistole,su enje arterija(razlika na rukama),apsolutna aritmija.

3. Krvni tlak
Tlak u velikim krvnim sudovima,izra ava se u mmHg i mjeri se ivinim manometrom. -140/90 -starosna dob i dnevne oscilacije -u osoba preko 60 godina tlak pokazuje tendenciju porasta zbog Prilago avanja na arteriosklerozu..

Tlak zavisi od:

Koli ine krvi Sr ane frekvencije Perifernog otpora(el.krvni pritisak)

Tehnika:
Sfigmomanometar Man etna 12-13cm iroka Obavije se oko donjeg dijela nadlaktice Duva se dok nestane puls arterije radialis Otpu ta se vazduh Kod debelih osoba mo e biti nesrazmijer izme u irine man etne i opsega nadlaktice pa se tlak smanji za 25mmHg sistolni U ambulanti ne to povi en tlak Razlike na rukama 10-20mmHg,akoje ve a bolest luka aorte Auskultatorna rupa

emocija,bolova,prejedanja,hipertireoza,aortna insuficijencija,sr ani blok-sistolna hipertireoza Esencijalna ili primarna hipertenzija nepoznate etiologije, 80-90% Sekundarne hipertonije(renalna,endokrina,neurogena,kardiovaskularna)

Hipertonija-kod fizi kog napora

Hipotonija
Sistolni pritisak manji od 100 Dijastoni pritisak manji od 60 Vagotoni ari, ene,ortostatska,simptomatske(infektivne bolesti,miksedem,infarkt,plu na embolija, ok,krvarenje)

4. Disanje
a)     Frekvencija disanja 16-18 minuta,kroz nos,bez napora,jedva ujno Eupnea-normalno Tahipnea-ubrzano(bolest plu a,fizi ko naprezanje,uzbu enje,povi ena temperatura) Bradipnea-usporeno(diabeti ka koma,lijekovi,pove ani intrakranijalni pritisak) Apnea-prestanak disanja

b) Dubina disanja Normalno Produbljeno-s naporom udi e i izdi e ve e koli ine zraka Povr no-jedva primjetno udisanje i izdisanje manje koli ine zraka c) Ritam disanja Pravilna izmjena udaha i izdaha s tim da je udah kra i od izdaha,sa pauzama.

Aktivnosti sestre:

Osigurava polo aj osiguranika Obavje tava ljekara Priprema za primjenu kiseonika(O2) Adekvatna terapija prema uputama ljekara

Patolo ki oblici disanja:

Hiperpneja (hiperventilacija)
Duboko,ubrzano disanje Metaboli ka acidoza kod DM,nervozne osobe,fizi ko naprezanje Kussmaulovo disanje-duboko, ujno(metaboli ka acidoza,uremija,lijekovi) Cheyne-stokesovo disanje-smjene relativno dugotrajnog prestanka disanja s potpuno sve dubljim,a zatim sve pli im disanjem(djeca i stari normalno tokom spavanja,tumor mozga,sr ana oboljenja) Biotovo disanje-nepravilno,smjenjuju se brzo,sporo,duboko,plitko(o te enje mozga)

Ortopneja zauzima uspravan polo aj tijela Opstruktivno disanje Aktivna pomo na muskulatura vrata,stomaka,podizanje ramena

5. Urin
Procjena stanja bubrega. Uzima se jutarnja mokra a Normalna: -svijetlo uta(hrana,pi e,lijekovi) -bistra,aromati an miris koji se stajanjem mijenja u amonijak -specifi na te ina 1005-1035,mjeri se urometrom -kisela reakcija normalne mokra e -nema bjelan evina u normalnoj mokra i,ni e era(eventualno kod slatke prehrane)

 Glikozurija- e erna bolest,lijekovi,o te enje CNS Acetonska tijela-prisutna kod d.melitus,povra anja,gladovanja) Urobilinogen-manje koli ine u normalnoj mokra i Bilirubin-prisutan kod bolesti jetre sediment mokra e(normalan:0-2 er,0-5l le,bilirubin neg., um neg.,bjelan evine neg.) test trake za odre ivanje e era,proteina,krvi itd. diureza dnevna 1500 cm,ve e koli ine kod uzimanja te nosti i manje kod gubitka teku ine

Poliurija Vi e od 2000cm Kod bolesti bubrega,d.mel.,diabetes inspid., hiperparatireod.,cirkulatorna(resorpciona edema), nervozna poliurija Polakisuria esto mokrenje Cistitis,uretritis,HBP Oligurija manje od 500cm Proljev,znojenje,nedovoljno uzimanje te nosti,sr ana i bubre na bol

Anurija Prestanak mokrenja O te enje bubrega,kamenca,tumor prostate, tumor mokra nog mjehura(kateterizacija) Ischuria paradoxa Stalno esto mokrenje bez potpunog izmokravanja Bol prostate,SM Disuria Ote ano izmokravanje,usporeno,slab mlaz HBP,descensus Incontinento urinae Nekontrolisano oticanje i nesposobnost zadr avanja mokra e

 Svijetla mokra a-nedostatak urokroma (d.mel.,hroni na upala bubrega)  Tamnocrvena-akutna upala bubrega  Crvena-hematurija,porfinurija  Tamnosme a ili boja poput piva-bilirubin u mokra i(ikterus)

Proteinurija-prisustvo bjelan evina u mokra i.

Kvalitativno: +,++,+++ Kvantitativno: 24 sata urin biuret(40-160mg) Glomerulonefritis,pyelonephritis,febrilna stanja,sr ani bolesnici,pove an napor,dugotrajni uspravni polo aj,ortostatika

Sediment: Soli: urati,fosfati,oksalati Leukociturija: (4-8),vi e leukocita je piurija,upala mokra nog mjehura,prostate,bubrega Eritrociturija: (1-3),vi e eritrocita je hematurija,upala bubrega,nefrolitijaza,tumor,upala mokra nih puteva,TBC bubrega,hemoragi na dijateza(pokus u tri a e)

 Cilindri (odljev bubre nih kanali a),hijalini,granulirani,vo tani,leukocitni, eritrocitni,epitelni Bakteriolo ki pregled-urinokultura Va na koli ina bakterija-10 nema patogeno zna enje Kateterizacija (naj e e Folijev kateter) - kad ne mo e normalno mokriti - po pravilima asepse

Stolica
Stolica je uobi ajen naziv za otpadne proizvode probave (feces) i sam in eliminacije sadr aja crijeva (defekacija).
Defekacija je pra njenje izmeta iz zadnjeg crijeva,upravljano centrom u ki menoj mo dini. Koli ina stolice: 100-300 garma Dijareja je esto ispra njavanje poluteku e ili teku e stolice. Opstipacija (zatvor,zastoj stolice) je rijetko i neredovito ispra njavanje stolice,stolica je tvrda,suha i koli inski mala. Inkontinencija je nemogu nost zadr avanja stolice u crijevima.

Boja stolice:
Bijela-zbog manjka u nih boja,zbog opstrukcije glavnog u ovoda Crna-zbog krvarenja u gornjem dijelu probavnog sustava,naziva se i MELENA,obilna je,tjestenasta i jako zaudara Crvena-zbog krvarenja iz dinjeg dijela probavnog sustava,obilno je pomje ana krvlju

Primjese u stolici:crijevni paraziti,krv,gnoj,sluz

Uzimanje stolice za pretrage:

fizikalno-sa uvati u posudi za nu du s poklopcem i natpisom ,,NE BACAJ! hemijski-uzima se dio koji nije pomije an s urinom i koji nije dotaknuo stjenku posude s mjesta koje izgleda patolo ki promjenjeno mikrobiolo ki-postupak je isti kao i hemijski samo se uzima sterilnom ka i icom u sterilnu epruvetu parazitolo ki-stolica se alje tri puta tijekom dana u hemijski istoj posudi s poklopcem

Klizma

Klizma je ulijevanje teku ine analnim putem u debelo crijevo radi i enja i pra njenja, postavljanje dijagnoze,davanja lijekova, davanja hrane.

1.Klizma za pra njenje:

    

Primjenjuje se radi odstranjivanja fekalija iz debelog crijeva,pri opstipaciji,prije i poslije hirur kog zahvata i prije dijagnosti kih postupaka(rektoskopija,kolonoskopija) U tu svrhu se ulijeva pomo u katetera analno 500-1000ml teku ine zagrijane na temperaturu tijela koja mo e osim vode sadr avati: 3-4 ka i ice parafinskog ulja 3-4 ka i ice glicerola 2 dag sapokalinusa aj od kamilice NaCl,fiziolo ka otopina

2. Dijagnosti ka klizma:

3. Ljekovita klizma:

Postupak u radiologiji pomo u kojeg se nakon i enja u debelo crijevo ulijeva kontrastno sredstvo u dijagnosti ke svrhe Sredstvo je pripremljeno tvorni ki ili se pomije a 1 litar vode sa 5 ka ika barijeva sulfata 1-1,5 litara teku ine zagrijane na temperaturi ljudskog tijela

U debelo crijevo se unosi otopina lijeka Prije ljekovite klizme primjeni se klizma za i enje Sadr aj se ubrizgava polako (najmanje 10 minuta) ili sistemom za infuziju

4. Hranjiva klizma
Primjenjuje se kad bolsenik ne mo e uzimati hranu oralno Sastoji se od 5% otopine glukoze,daje se sistemom za infuziju  Visoka klizma- 500-1000ml,kateter uveden 10cm,koristi se kada elimo da teku ina dopre do vi ih dijelova crijeva  Obi na klizma 500-2000ml,kateter uveden 20cm,kada elimo da teku ina dopre u silazni dio debelog crijeva  Mala klizma- 100-200ml,kateter uveden 10cm,ako bolesnik ne podnosi ve u koli inu teku ine,ili ako je ne mo e zadr ati

Izvo enje klizme:

Skinuti pokriva i suvi ne jastuke,jedan ostane Staviti u lijevi bo ni polo aj s skvr enim nogama i privu enim trbuhu ili genokubitalni s odignutom i isturenom stra njicom ili na le ima s ra irenim i skvr enim nogama(ovisno o vrsti klizme) Ispod stra njice staviti kompresu i nepropusno platno U vrstiti irigatir 50 cm iznad anusa i ispustiti zrak iz dovodne cijevi Namazati kateter,provla enjem kroz smotuljak gaze na koji smo stavili vazelin Obu i rukavice Ra iriti gluteuse i polagano uvesti kateter u rektum 7-10cm Otvoriti slavinu irigatora te ispu tati teku inu odgovaraju om brzinom Po zavr etku istjecanja teku ine zatvoriti slavinu irigatora,izvu i kateter provla enjem kroz stani evinu,odlo iti u bubre astu zdjelu Upozoriti da sti u i analni sfinkter zadr ava teku inu Staviti bolesnika na posudu za nu du Nakon defekacije obrisati i/ili oprati analnu regiju

Ka alj i iska ljaj

Voljna ili refleksna pojava,nagla i bu na ekspiracija nakon zatvaranja glotisa,kojom se organizam titi od inhalacije iritansa,elimini e sekret iz donjih di nih puteva i spre ava bronhoaspiraciju. Podra aji su upalni,mehani ki,hemijski i toplinski. Centar za refleks se nalazi u produ enoj mo dini. Sestra evidentira pojavuka lja,ja inu i trajanje,produktivnost,izgled i koli inu iska ljaja i ovisnost ka lja o vanjskim initeljima,stanju i polo aju bolesnikova tijela.

Iska ljaj je sadr aj donjih di nih puteva izba en ka ljem.

Izgled iska ljaja:
Pjenu av u kardiogenom edemu plu a Sluzav virusne upale,alergije,podra aji Sluzavognojan bakterijske upale Gnojan destruktivne bakterijske upale i bronhiektazije Sukrvav destruktivne bakterijske upale,virusne upale,edem plu a,embolija,tumori Krvav destruktivne bakterijske upale,TBC plu a,tumori bronha

Uzimanje,spremanje,transport iska ljaja: Upozoriti da iska ljaj mora biti iz di nih puteva,a ne slina Isprati usta i drijelo vodom Narediti da ka ljuca nekoliko minuta sve dok ne osjeti nailazak iska ljaja,pru amo mu posudu (ovisno o vrsti pretrage) Pri iska ljavanju sestra stoji iza bolesnika i priti e prsni ko Pri izbacivanju sestra zatvara posudu,daje stani evinu Za fizikalnu i nespecifi nu pretragu uzorak ne smije biti stariji od 2 sata,za gljivi ne pretrage do 24 sata, a za mikobakterije TBC-a i do 3 dana

Pregledi iska ljaja su mikrobilo ki (obojeni razmaz na stakalcu,kultivacija),citolo ki (tra e stanice malignih tumora i upala),hemijski (sastav),fizikalni (viskoznost).

Postupci kod bolesnika sa suhim i nereproduktivnim ka ljem:

Uputiti bolesnika da suzdr ava ka alj Staviti u povi en polo aj Ukloniti vanjske uzroke Osigurati optimalne mikroklimatske uvjete Primijeniti ordiniranu terapiju

Postupci kod bolesnika sa vla nim produktivnim ka ljem:

Pomo i ekspektoraciju stavljanjem naizmjenice u drena ni i odmorni polo aj. U Quinckeov,ako nije druk ije odre eno s postupnim podizanjem kreveta 30-40cm vi e puta u danu prije uzimanja hrane,a u odmorni po elji bolesnika U nemo nih bolesnika iska ljavanje poma emo ovijanjem i zatezanjem platnene trake iroke 50cm oko prsnog ko a Osigurati pribor za iska ljaj Osigurati mikroklimatske uvjete Primijeniti terapiju

Hemoptiza je primjesa krvi u iska ljaju,a hemoptoa je iska ljavanje ve ih koli ina krvi. Posljedica je o te enja krvne ile bronha ili plu a.
Postupak:
Hitno obavijestiti ljekara Smjestiti u polusjede i polo aj,a u antidrena ni ako je poznat izvor krvarenja Upozoriti bolesnika da strogo miruje,ne govori,povr no di e i suzdr ava ka alj Za tititi bolesnika i krevet plasti nom prega om Staviti ispred njega lavor s malo dezinfekcijskog sredstva na dnu Dati stani evinu Izmjeriti puls i tlak Pripremiti pribor za primjenu kisika,iv terapiju Promatrati:

Kada krvarenje prestane bolesnik mora mirovati u krevetu 48 sati i izbjegavati sve to bi moglo izazvati ka alj i krvarenje Ne smije uzimati vru u,hladnu hranu i napitke,alkohol Re i da to manje govori

Povra anje(vomitus)
Refleksna pojava koja nastaje zbog podra aja centra Za povra anje smje tenog u produ enoj mo dini. Uzroci povra anja:
Probavni sistem Sredi nji iv ani sistem Endokrini sistem Di ni sistem Cirkulacijski sitem Metaboli ki sistem Trovanja Psiha

Postupci kod bolesnika koji povra a:

Staviti bolesnika u sjede i polo aj,ili ako mora le ati okrenuti mu glavu postrance Za tititi bolesnikovo i posteljno rublje nepropusnim platnom Dati lavor i stani evinu Nakon povra anja dati a u vode za ispiranje usta Obavijestiti ljekara

Hematemeza je povra anje svje e krvi tamnocrvene boje ili sadr aja nalik talogu crne kafe,djelimi no probavljene krvi u dodiru sa elu anom solnom kiselinom.

Postupak:
Hitno obavijestiti ljeakra Smjestiti bolesnika u postelju,sjede i ili le e i sa glavom nastrance Primijeniti postupke kao u drugim vrstama povra anja Izvaditi krv za pretrage,kanilu ostaviti u ili Smiriti bolesnika Zabraniti mu oralno uzimanje hrane i teku ine najmanje 48 sati

Hranjenje nazogastri nom sondom

Bolesnika hranimo nazogastri nom sondom ako ne mo e gutati. Prije hranjenja se uvodi u eludac plasti na ili gumena nazogastri na sonda duga 70 cm. Hrana mora biti ka asta ili teku a,ugrijana na temperaturi tijela.

Postupak uvo enja sonde:

Izmjeriti du inu (od korijena nosa do resice uha + od korijena nosa do li ice epigastrija) Provjeriti prohodnost nosnica Za tititi bolesnika nepropusnom prega om Oprati ruke Ovla iti 15-20 cm sonde Zabaciti glavu u nazad i polagano gurati do ulaska u drijelo (du ina nosuho) Gurati dalje do izmjerene druge du ine (korijen nosa-vrh prsne kosti) Ne uvoditi silom (lagano okretati ako zapne) U slu aju gu enja,ka lja,cijanoze ili ne mogu nosti govora izvu i sondu Utvditi je li sonda u elucu (aspiracijom elu anog sadr aja trcaljkom) U vrstiti sondu -treba redovito njegovati usnu upljinu i nos -sondu mijenjati svakih 48 sati,a silikonske svakih 8 dana

Gastrostoma
Otvor ura en hirur kim putem na stjenci eluca,a kroz prednju trbu nu stjenku. Kroz otvor je uvedena cijev promjera 1-1,5 cm. Hrana treba biti teku a ili rijetko ka asta,protisnuta kroz sito,temperature 35-37 C, raspore ena u 5 obroka. Mogu se izme u davati 2500-3000 ml teku ine dnevno. Gastrostoma mo e biti privremena i trajna. Nakon operacije ranu treba previjati prema svim pravilima asepse,odr avaju i okolinu istom i suhom. Ko u oko gastrostome treba premazivati za titnom kremom.

Hranjenje bolesnika:
Donijeti pribor i hranu Postaviti bolesnika u le e i polo aj Otkriti do pojasa Za tititi okolinu stome kompresom Izvaditi ep i staviti lijevak Uliti malo vode,ispitati prohodnost puteva Ulijevati hranu polagano,za jedan obrok se daje 200-400 ml hrane tokom 15 minuta Nakon hranjenja isprati cijev Za epiti epom i pri vrstiti Provoditi njegu usne upljine

Intenzivna njega KPR (kardiopulmonalna reanimacija)

Prema smjernicama evropskog vije a za reanimatologiju mjere KPR se dijele na: BLS (basic life suport) osnovno odr avanje ivota tj. Osnovno o ivljavanje mjere sa kojima bi trebala biti upoznata ira populacija na samom mjestu nezgode do dolaska stru nog tima. ALS (advanced life suport) napredno podr avanje ivota tj.mjere produ enog o ivljavanja koje izvode stru ni timovi ljekara,medicinskog osoblja,SHP,uz pomo medicinske opreme,lijekova.

BLS
(bazi na reanimacija)
Utvrditi stanje svijesti!
Redosljed postupaka:

A. Airway
a) b) c) Metode otvaranja di nog puta: Defleksija Podizanje brade Trostruki hvat Koriste se pomagala: -orofaringealni tubus -airway -nazofaringealni tubus (kod onih koji imaju povrede usta) -krikotireoidektomija (u anafalakti kom oku)

B.

Disanje-breathing Utvrditi nedostatak disanja Dva inicijalna udaha (gledam,slu am,osje am) Ventilirati (d epna maska)

C.

Circulation (cirkulacija) utvrdi se nedostatak pulsa na karotidi Vanjska masa a grudnog ko a (1 i 2 spasioca) Ventilacija:kompresija (2:30);nakon 2 minuta radi se prva provjera bez obzira na broj spasioca)

D. Defibrilacija Rana kod ventrikularna fibrilacija ili v.tahikardijabez pulsa 200,300,360 J 3 uzastopna udara pauza KPR defibrilacija 360 J KPR mo e trajati 30-60 minuta pogotovo kod hipotermije ili utapanja.

BLS Algoritam
Ne reaguje Pozvati pomo Otvoriti disajni put (gledam,slusam,osje am) Provjeriti disanje disanje normalno polo aj za oporavak ne di e 2 inicijalna udaha

ne di e 2 inicijalna udaha (gledam,slu am,osje am) provjeriti cirkulaciju (puls)-odsutan 30 kompresija + 2 udaha kontrola pulsa za 2 minuta

Mjesto kompresije:
Dva popre na prsta iznad disajnog ruba sternuma sa obe ake jedna na drugoj,pritisak 3-5 cm na grudnu kost.

Vje ta ko disanje:
Usta na nos Usta na usta Preko reanimacionog tubusa ili ambu balona ili pokretnog respiratora

Prestanak rada srca:

Gubitak svijesti Nestanak pulsa na arteriji karotis Promjena boje ko e Prestanak disanja iroke zjenice

Znaci efikasnosti reanimacije: Popravljanje boje ko e Su avanje zjenica Pojava otkucaja srca

Opstrukcija disajnog puta

Znaci: Hvatanje za grlo Nemogu nost govora Nagon na povra anje ili ka alj

Hajmlihov zahvat
Osloboditi disajne puteve od stranih sadr aja Stati iza osobe koja se gu i Obuhvatiti je rukama oko struka Stisnuti pesnicu,staviti palac neposredno iznad pupka Pritisnuti abdomen prema nazad i gore Mo e se ponavljati U le e em stavu,mo e i bo ni polo aj,glava okrenuta na stranu 3-4 puta udarati izme u lopatica Kod trudnica ruka ide na donji dio grudnog ko a

ALS Algoritam
1. Endotrahealna intubacija 2. Ventilacija Mehani ka ventilacija Disanje preko aparata djelimi no ili u cjelini Osnovna indikacija za primjenu je respiratorna insuficijencija (poliomijelitis,mijastemija gravis,polineuri tisi,tetanus,tumor mozga, kontuzija povrede,lijekovi,respiratorni distres sindrom,plu na embolija, sepsa, utopljenje, aspiraciona pneumonija,insuficijencija srca

 Vi e oblika mehani ke ventilacije:

-IPPB (intermitentni potizivni pritisak disanja) -IPPV (intermitentni pozitivni pritisak ventilacije) -IPPV + PEEP (pozitivni pritisak eksp Intraosalni pristup primjena lijeka adrenalin kroz disajni tubus.

3. Uspostava intra venoznog puta u ovim uslovima nala enje periferne vene ograni eno je na 3 puta,a onda se savjetuje intraosalni pristup (brz,siguran,efikasan,ali se pokazalo da je potrebno dati ve e doze adrenalina,lidokaina,naloksona,itd.)

4. DD (VF/VT,asistolija,BEA,EMD) Defibrilacija Lije enje poreme aja sr anog ritma Eksterni transtorakalni (VF) Intrakardijalni DC ok Jednosmjerna struja ja ine do 360 J Lopatice se stavljaju na vrh srca i drugi me urebarni prostor desno (ili ispod lijeve skapule i drugog me urebarnog prostora desno)

Bezbjednost pacijenta i osoblja prilikom aplikacije Ko a se prije aplikacije prema e elektrolitskom pastom Kod defibrilacije se primjenjuje asinhroni DC ok, 3 udara 100 -> 200 -> 300 J Ako se uspostavi drugi a ne sinusni ritam->dr.th. Ako se uspostavi sinusni ritam odr ava se inf xylocaina Mo e se ponavljati ja om energijom 360 J naizmjeni no sa xylocainom u bolu su do maksimum 300 mg

 Uspjeh defibrilacije zavisi od du ine vremena proteklog od nastanka fibrilacije i uzroka koji je doveo do fibrilacije (acidoza-neuspjeh) Izme u defibrilacijskog oka vr iti KPR

Kardioverzija
Elektrokonverzija supraventrikul. i ventr. Poreme aja sr anog ritma u sinus ritam Mo e biti urgentna i programirana

Kod:
Ventrikularni flater,PVT,PSVT,pretk. flater i fibrilacija kad je medikament. Th. Bez efekta Izvodi je kardiolog uz dobro obu en tim Primjenjuje se sinhronizovani defibrilacijksi ok uz kontrolu EKG impuls defibrilacijskog oka treba da pada na R-zubac-

Privremena elektrostimulacija -Pacemaker-

Kod sni enih frekvencija ispod 50 minuta.

Postreanimacijsko lije enje

Osnovni cilj da se o uvaju funkcije mozga i srca nakon KPR Prevencija hipertermije Indukovana hipotermija (32-34C) Kontrola VK O uvanje hemodinamske stabilnosti vazoaktivnim lijekovima radi spre avanja sr ane disfunkcije Prekid KPR mo e da usljedi nakon 20 minuta (kod utopljenika du e).

KPR u djece do 8 godina

Sr ani zastoj kod djece rijedak naj e repirtornog porijekla e

Ostali uzroci: Naprasna smrt djeteta 32% Utapanje 22% Respiratorne bolesti 9% Kong. Sr anog oboljenja Neurolo ko oboljenje Tumori Predoziranje lijekovima Anfilaksija

BLS
provjeriti stanje svijesti i pozvati pomo Otvoriti disajni put (zabaciti glavu,podignuti bradu) Provjera disanja (gledm,slu am,osje am) normalno disanje (bo ni polo aj-koma polo aj) ne di e (2 ef. udaha)

ne di e 2 ef.udaha do 1 godine 1-8 godina (disanje na usta i nos) (disanje na nos,disanje na usta) ako se grudi ne di u ponovo otvoriti disajne puteve Ako je bezuspje no Tretirati kao obostrano disanje Provjeriti znake cirkulacije

Provjeriti znake cirkulacije Brah puls (do 1 godine) karotidni puls (1-8 godina)

Ako je ve i od 60 minuta -omjer 15:2 -kompresija:ventilacija (2 spasioca) -30:2 (1 spasioc)

Mjesto:

Jedan prst ispod intramamilarne linije na sternum ->100/min (brzina kompresije) Do jedne godine - palac na palac 1-8 godina - k.jedne ruke pritisak 1,5-2 cm Nove preporuke evropskog savjeta za reanimaciju djece 2005. godine promijenio je taj odnos kompresija:ventilacija (nekad bio 5:1,ali slabija perfuzija srca)

Opstrukcija disajnih puteva

Dr ati dijete preko koljena potrbu ke i napraviti 45 udaraca izme u lopatica Dijete na le ima-kompresija 4-5 puta donjeg dijela grudnog ko a jer sv rebra horizontalno postavljena pa je abdomen izlo en povredama Ne vaditi strano tijele naslijepo Naj e i uzrok smrti je obstrukcija disajnih puteva zbog uvijek prisutne upalne komponente diajnih puteva kada je su enje i do 80%

ALS
Kao kod odraslih:
A. Endotrahealna intubacija B. Ventilacija novoro en ad 20ml O2 Q2 dojen ad 30ml O2 djela 10ml/kg C. IV put Intraosealno (lidokain,adrenalin,atropin) D. Defibrilacija

KPR u centralnoj jedinici intenzivnog lije enja(CJIL)

Zapo eta KPR na terenu ili u kolima SHP Nastavlja se u ambulanti reanimacijskog odjela ili direktno u CJIL CJIL je organizacijska jedinica unutar zavoda za anesteziologiju
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Reanimatologiju gdje se pru a hitna medicinska pomo Provodi reanimaciju na razini ACSL (uznapredovanog odr anja ivota) Provodi intenzivno lije enje Postreanimacijska njega Stalan nadzor Visokostru na zdravstvena njega ivot se odr ava 24 sata

CJIL raspola e:
Autonomne krevetne jedinice uz koju se nalaze: 2 monitora po krevetu Respirator Aspirator Pribor za primjenu kiseonika Infuzomati Perfuzori Kolica za reanimaciju (sadr aj kolica je uniforman za sve jedinice intenzivne njege) Kolica sa defibrilatorom

Centralna monitorska jedinica Svi monitori u CJIL su umre eni i povezani sa centralnom jedinicom na sestrinskom pultu U slu aju odstupanja od zadatih parametara koje o itava kompjuter: bradikard,tahikardija,hipertenzija,puls,pad ili porast temperature,hiperkapnija,hipokapnija,EKG Centralnimonitor e zvu no ili svjetlosno upozoriti tim medicinskih sestara Medicinska sestra je odgovorna za parametregranice alarma koje prilago ava svakom novom bolesniku

 Svi alarmi moraju biti uklju eni svo vrijeme boravka bolesnika u CJIL Postupak u slu aju alarma:  Oti i do bolesnika  Uti ati alarme  Provjeriti stanje bolesnika  Utvditi razlog uklju ivanja alarma  Otkloniti uzrok uklju ivanja ukoliko je u domenu sestre ili pozvati ljekara  Po potrebi zapo eti KPR

Kolica za reanimaciju Sadr e sredstva i lijekove koji se koriste u hitnim intervencijama Provjera kolica za reanimaciju prilikom primopredaje smjene kroz protokol nadzora kolica za reanimaciju.

I polica
Lijekovi:
Navu ene 2 price adrenalina (ako se ne potro e za 24 sata stavljaju se nove) 2 price atropina 2 apavrina 20 ampula Alupent,amiodaron,aminophylin,co.-hept, dopamin,lidokain,na-bikarbonat,synopen Od 15-20 ampula

 Haes,ringer,manitol,glukoza,fiziolo ka,aquaredestilata,wata,komprese,alkohol,igle, price,stetoskop, esmarch,svjetiljka za zjenice,sistemi za infuziju i transfuziju

II polica
Laringoskopi 3 patule Endotrahealni tubus Ambu i maske Orofaringealni tubus-airway Nazofaringean tubus Oronazalne maske za O2

III polica
Rezervni tubusi svih veli ina Endotrahealne kanile svih veli ina Za reanimaciju djece slu e ve slo eni setovi na kolicima:ambu baloni,maske,endotrahealni tubusi,orofaringealni tubusi, laringoskopi, patule,kateteri Kod bolesnika koji su ve ekstubirani ili respiratorno nestabilni isto slo eni setovi Kod mehani ki ventiliranih bolesnika na respiratoru na krevetu treba da se nalazi: Amb samo ire i baloni Spremnik za kiseonik na balonu Kateter za spoj da dovodom kiseonika

  

U slu aju:
Nestanka struje Kvara respiratora Prije i posije aspiracije sekreta bolesnika da se hiperventilira Prilikom premje tanja bolesnika Samo jedan ru ni respirator na jednog pacijenta (mogu nost intrahospitalnih infekcija) koji se poslije iste,dezinfikuje i sterili e.

Defibrilator
     Preporu uju se dva defibrilatora Bifazi ni naj e e u upotrebi Za stati no-transportni na in rada Omogu uje Monitoring (EKG ili 12 kanal EKG,puls,periferna saturacija) Defibrilacija putem ru nih elektroda Transkutana pacing putem samoljepljivih elektroda Sinhronizirana kardioverzija Automatska vanjska defibrilacija

Kofer za reanimaciju
Slu i kod KPR na drugim odjelima bolnice Uz njega se uzima i defibrilator i monitoring EKG,tlak,puls Sadr i:
    

Lijekove skoro iste kao i kolica samo manje ampula(2X ili 4X manje) Infuzione otopine po 1 boca Uspostava venskog puta (esmarch, price,igle,intranile,alkohol,tuferi) Uspostava di nog puta (ambu,maske,laringoskop,endotrahealni tubusi i vodilice) Ostali pribor (stetoskop,baterija za zjenice,makaze,gel za defibrilator,EKG elektrode,pulsni oksimetar,rukavice)

Vanjska reanimacija To je kardio pulmonalna reanimacija na drugim odjelima po potrebi.

ine tim ljekara,anesteziolog i medicinska sestra Uputstvo da se ve zapo ne KPR dok tim ne do e Uzeti heteroanamnezu od osoblja Procjena stanja prema A B C D E protokolu KPR Prevoz u CJIL ako je KPR uspje na

KPR u CJIL se provodi po ALS algoritmu (uznapredovalog odr avanja ivota)

Medicinske sestre-tehni ari samostalno zapo inju i provode KPR do dolaska anesteziologa i kasnije u timskom radu nastavljaju KPR Naj e i razlog KPR u CJIL (asistolija,bradikardija) Ventrikul fibril (VF)

Sestrinska intervencija u CJIL u K.arestu

1. 2. 3. 4. 5. Prve suo ene sa potrebom KPR jer su 24 sata sa pacijentom Centralni monitor alarmira cardiac arest Provjeriti disanje i puls na arteriji vr. Pozvati de urnog ljekara Dovesti kolica za reanimaciju do kreveta Prekord. udarac Priprema kreveta: -spustiti stranicu,navu i paravan,izvu i jastuk,spustiti uzglavlje

Postupak sestre:

bradu,podi i vilicu) 7. Postaviti oko faringa tubus -izmjeriti udaljenost od kraja donje vilice do sredine usta -otvoriti usta metodom prekri eni prstiju -uvu i zakrivljeni kraj prema tvrdom nepcu -rotacija 180 i dalje uvla enje 8. Zapo eti disanje pomo u ru nog respiratora (ambu) 9. Ako je na respiratoru prebaciti re im disanja u kontrolirano pove ati O2 na 100%

6. Prohodnost di nih puteva (zabaciti glavu i podi i

10. Vanjska masa a 11. Otvoriti joj jedan IV put 12. Eventulno Aspirirati pac 13. Pripremiti defibrilator 14. Pripremiti set za intubaciju 15. Asistirati na razini ALS sa ljekarom 16. Izvaditi uzorak krvi za elektrolite i druge parametre Plan rada pri KPR ako je vi e medicinskih sestara podijeliti interventne radnje

Postreanimacijska njega
Kod uspje ne KPR nastaviti sa postreanimacijskom njegom Zadaci medicinskih sestara: Dovesti respirator ako je potrebna mehani ka ventilacija Hemodinamska potpora putem perfuzornih pumpi Provjeriti neurolo ki status i orjentiranost pac u vremenu i prostoru Provjeriti respiratorni status (kvalitet i dubina disanja,frekventnost) Kontinuirani monitoring u 2 odvoda EKG-a/II odvod obav.)

1. 2. 3. 4. 5.

6. Kontrole TA,pulsa,kontrola diureze,mjerenje CVP 7. Primjeniti TH prema nalogu ljekara 8. Kontrolisati labratorijske parametre koji su tra eni 9. Sanirati opekline od defibrilatora 10. O istiti defibrilator, pedale,slu alice,tlakomjer 11. Dopuniti kolica za reanimaciju 12. Evidentirati sve u injeno u protokolu

INTERNA PROPEDEVTIKA FIZIKALNI PREGLED

Metode fizikalnog pregleda su: inspekcije (op ti utisak) palpacije perkusije auskultacije

a) b) 

Status praesens sada nje stanje na osnovu fizikalnog pregleda (dovoljno vremena,svu en pacijent,dovoljno svjetla i zagrijana prostorija) op ti status status pojedinih organa nalazi objektivnog pregleda se upisuju u istoriju bolesti i zdravstveni karton i imaju dokumentarnu vrijednost

1.Inspekcija (op ti utisak)-ono to vidimo na pacijentu:stanje svijesti,stav pacijenta,visina,tjelesna masa,konstitucija,simetri nost tijela,razvijenost musculature,ko a,disanje  pregled po inje inspekcijom bolesnika  opa anje je prirodni dar ali da bi ono poslu ilo moraju se poznavati fenomeni kojima se bolest o ituje  zna ajna je ali je ne treba precijeniti

2.Palpacija-je pregled metodom pipanja vrhovima prstiju pojedinih dijelova tijela Mo e biti: povr na duboka A.povr na -slu i za identifikaciju povr nih organa,tumora,bolne osjetljivosti,procjenu defansa(trbuh tvrd kao daska zbog pove anog tonusa trbu ne musculature)kod peritonitisa B.duboka -sluzi za odre ivanje polo aja i veli ine dubokih organa(bubreg,appendicitis itd.)

3.Perkusija je metoda gdje se kucanjem po povr ini tijela na osnovu kvaliteta perkutornog zvuka dobijaju podaci o:konzistenciji i veli ini organa,patolo kom sadr aju kao i o patolo kim stanjima Primjenjuje se: direktna perkusija -kucanjem direktno vrhovima prstiju po tijelu(test fluktuacije za ascites) indirektna perkusija (prstom o prst) -po distalnoj falangi srednjeg prsta se udara srednjim prstom druge ake sa udaljenosti 10-15 cm iz zgloba ru ja;prst po kome se kuca (plesimetar) ne treba pritiskati jako na tijelo vec ga treba prisloniti na tijelo.

Vrste perkutornog zvuka:

     tmuo-butina potmuo-jetra,slezina,srce sonoran-normalna plu a hipersonoran- eludac timpani an-abdomen(crijeva), pneumotoraks;ovaj zvuk se uje kao naduven obraz

4.Auskultacija je metoda slu anja stetoskopom -grudnog ko a(kvaliteta i intenziteta disajnog uma kao i propratnih u njeva) -srca(F.R.T.U.S-frekfenca,ritam,tonovi, udvajanje, umovi) -abdomena(crijevne peristaltike-motiliteta, vaskularnih umova-stenoza renalne arterije i aorte,perihepati kog trenja itd.)

PREGLED PACIJENTA Op ti utisak

1. Stanje svijesti Svjestan Somnolencija pospanost Sopor te i poreme aj svijesti ali se na ja i vanjski nadra aj mo e probuditi Koma potpuna nesvjest ne mo e se probuditi nikakvim nadra ajem (prema uzroku nastanka mogu biti metaboli ke,toksi ke,cerebralne) Sinkopa kratkotrajni gubitak svijesti uzrokovan cerebralnom ishemijom(kardijalna,psihogena)

 Delirantnost nemir uz halucinacije vidne,slu ne,vremenske,prostorno dezorjentisan (trovanje alkoholom,visoke temperature,bolest mozga) Konfuzno stanje laki oblik delirija Depresija poreme aj afektivnog ivota Mani no stanje - suprotno od depresije Demencija propadanje intelektualnih funkcija

2. Orjentacija u vremenu,prostoru, prema sebi idrugim li nostima 3. Stav bolesnika Aktivan(normalno) Pasivan Prinudan (sjede i-plu ni i sr ani bolesnici,stalno mijenjaju polo aj-bubre na kolika,le e mirno-akutni pankreatitis,bo no na zdravoj strani-kod pleurita,zaba ena glava-upala mozga)

4. pokretljivost pacijenta (aktivno pokretan-normalno,pasivno ili nepokretan) Npr. hempareti an hod-inzult;sitan hod-mb Parkinson;teturav hodtabes;peronalni hod-pijetlov hod;patkast hod-i a enje kuka)

5. konstitucija-uzeti visinu(m) i tjelesnu masu(kg);izra unati BMI(bodi mass index)=masa(kg)/(visina-m);normalan BMI=18,5-24,9kg/m;pacijent moze biti:normalno (srednje) uhranjen (BMI=18,524,9),gojazan(BMI=>25;[25-30-umjerena gojaznost,30-35-goj.I stepena,35-40-goj.II stepena,>40-morbidno gojazni]),pothranjen (BMI=<18,5)  dobra,srednja,slaba

Obesitas (>20% TT)  Alimentarna,Mb Cushing, hiperinzulinizam,distrofija adiposogenitalis,miksedem,lipodistrofije (pra eno DM,IBS,HTA,sterilitet) Mr avost (<10% TT)  Konstitucionalna,pothranjesnost,hipertireoza, maligni tumori,anoreksija,marazmus kod starih ljudi


I.
   

Rast
<140cm

150-190 mu karci 140-180 ene Primordijalni patuljak (proporc.malen,sec.spolne oznake normalnepigmeji) Hipofizarni patuljak (proporc.malen,sec.spolne oznake nisu razvijene.inteligencija normalna) Hondrodistrofi ni patuljak (nije proporc.,udovi kra i,poreme aj razvoja epif.hrskavica) Rahiti ni patuljak (kratki zdepasti ekstremiteti,sec.spolne oznake nisu razvijene,imbecili,kreteni) Ovarijalni patuljak (kod ena,nema sekundarnih spolnih oznaka) Primordijalni (konstitucionalni gigant-porodi na konstitucija) Hipofizarni gigant (rast se nastavlja nakon puberteta,zbog pove anog hormona rasta,akromegalija-uve an nos,brada, ake) Eunuhoidni gigant (dugi ekstremiteti,sekundarne spolne oznake slabo razvijene,nedostatak androgenih hormona)

II.
  

>190cm

6. Glas  Promukao (prehlade,tumor glasnica)  Hrapav (miksedem,nikotin,aneurizma,TM medijastinuma)

7. simetri nost gra e tijela (simetri ne-asimetri ne) 8. razvijenost muskulature (normalno,slabije ili jako razvijena) 9. disanje (eupnoi nonormalno,dispnoi no-gu enje)

10. ko a i sluzoko a
A. B. C. D. E. F. G. H. I. J. K. boja vla nost pigmentacija ospa hemoragije strije maljavost elasticitet(pokretljivost) i turgor temperatura potko no masno tkivo uvecane limfne lijezde

A.boja moze biti:

 Zavisi od koli ine i sastava krvi,koli ine pigmenta,stanja krvnih ila,izlo enost suncu,dob,spol) I-blijeda(sideropenijska anemija,strah-spazam kapilara,nervna napetost,blijeda hipertonija,bubre ne bolesti,albinizam,vitiligo,bakterijski endokarditis) II-ikteri na- uta prebojenost ko e( utica,ciroza jetre,hemoliticka anemija-citostatici, karotenemija) III-sivkasta-hemohromatoza IV-cijanoti na(plavo-ljubi asta);cijanoza moze biti: 1.centralna 2.periferna

 1.centralna-posljedica nedovoljne saturacije hemoglobina(Hb) sa kiseonikom(02) Lokalizacija:jezik,usna duplja,farings Kod:sr anih mana,desno-lijevog anta,plucne opstruktivne bolesti (bronhopulmonalna oboljenja)

 2.periferna-posljedica porasta redukovanog Hb u venskoj krvi dok je njegova koncentracija u arterijskoj normalna Lokalizacija:na usnama,noktima prstiju ruku i nogu ,usnim koljkama Kod:venske opstrukcije,mitralne stenoze,hladno e,anksioznosti

Cijanoza noktiju(periferna)

V obojenost ko e Adisonova bolest,pelagra,crvena hipertonija,erizipel,policitemija,pro ireni kapilari,izlo enost suncu

B.vla nost I-suva-hipotireoidizam II-masna-hiperandrogenizam III-vla na,topla-hipertireoza C.pigmentacija I-hiperpigmentacija-Adisonova bolest(crna ko a) II-hipo-vitiligo,gljivi na oboljenja

D. ospe(alergije,sepsa,boginje)  Eflorescence:patolo ka promjena ko e koja se vidi okom  Makula,papula,vezikula,pustula,bulla E. Hemoragije purpura  Ko na i sluzni ka krvarenja I petehije-ta kasta krvarenja II ekhimoze-malo ve a(slivene ta ke) III hematomi-krvni podlivi Kod:traume,skorbuta,trombocitopenije, sepse(meningokokna,pneumokokna)  Spider nevusi-kod oboljenja jetre na pritisak se povuku pa se ponovo jave (prsni ko ,vrat, elo,nikad na trupu)

F.strije (cushing,trudnice,gojazni,pubertet) G.maljavost-mu kog- enskog tipa (zavisi od pola i hormona) alopecije,hirzutizam i hipertrihoza kod ena(brkovi i brada)  smanjena:hipogonadizam,ciroza jetre  poja ana:tumor nadbubrega ili ovarija H.elasticitet(pokretljivost) i turgor I- elasticitet-podi i ko u nad sternumom ili tibijom;zapaziti sa kojom lako om se ko a tegli (pokre e);smanjena kod edema II-turgor-brzina kojom se ko a vra a u prvobitni polo aj(smanjen kod dehidratacije,starih)

I.temperatura-vrste temperature: I-afebrilan II-subfebrilan III-febrilan IV-visokofebrilan Vrste temperaturnih krivi: febris kontinua febris remittens febris intermittens febris recurens Pel-Ebstajnov tip temperature

 1.febris kontinua -febrilne i visokofebrilne temperature se smjenjuju vi e dana ili nedelja ali varijacije u toku dana ne prelaze vi e od 1C(pneumonija,tifus)  2.febris remittens -skokovi visoke temperature u toku dana sa varijacijama dnevne temperature 1-2C,ali ne pada na normalnu vrijednost(peritonitis,empijem,apces pluca)  3.febris intermittens -nagli skok do 40C nekoliko sati,pa nagli pad na normalnu vrijednost ili ispod normale sa dnevnom varijacijom ve om od 2C sto traje nekoliko dana pa opet poslje skok(malarija,sepsa)

 4.febris recurens -smjenjivanje hiperpireksije i apireksije u trajanjem od nekoliko dana naizmjeni no(milijarna TBC,povratni tifus)  5.Pel-Ebstajnov tip temperature naizmjeni na pojava visokih T sa periodom normalnih ili subnormalnih temperatura to je karakteristika Mb.Hodgkin

J.potko no masno tkivo depo(veliki/mali),raspored(na butinama,trbuhurizik od infarkta miokarda,buffalo torso<grba>Cushing),postojanje otoka(hipotireozamiksedem) K.uve ane limfne lijezde -normalna veli ina je do 1 cm (subokcipitalne,retroaurikularne, submandibularne,submentalne,duz m.sternokleidomastoideusa-napred i nazad,supraklavikularne-sa lijeve strane Virhovljeva<Ca eludca>, aksilarne, ingvinalne, poplitealne,kubitalne-lakatne)

9. UTISAK:pacijent odaje utisak (lakog,srednje te kog ili te kog) bolesnika

NORMALAN NALAZ: bolesnik svjestan,orjentisan u vremenu,prostoru i prema li nostima zauzima aktivan stav u postelji aktivno pokretan srednje uhranjen simetri ne gra e tijela normalne osteomuskularne gra e eupnoi an,afebrilan ko a i vidljive sluznice normalno prebojene

Pregled glave
Kod glave se pregledaju:
1.konfiguracija lobanje 2.kosmatost 3.lice 4.o i 5.kapci 6.u i 7.nos 8.usta

1.konfiguracija lobanjesimetri na,srednje(normalne)veli ine, proporcionalna tijelu. Odstupanja:mikrocefalija,hydrocefalija, brahycefalija,scafocefalija,oxycefalija; kod rahitisa-craniotabes (udubljenja u lobanji kada se pritisne-kao ping-pong loptice i lobanja ima etvrtast oblik) Mb Down,traume,mentalna retardacija

2.kosmatost-proredjenost kose, distribucija,mu

enski tip kosmatosti;

ki-

Poreme aji: -gubitak brade i brkova kod mu karaca-hipogonadizam -pojava brade i brkova kod ena-androgenizacija(sindrom policisti nih ovarijuma,kongenitalna adrenalna hiperplazija) -kosa tanka,fina,meka-hipertireoidizam -kosa gruba,krta,bez sjaja-hipotireoidizam -svijetla kosa i plave o i-fenilketonurija -alopecija totalis (potpuni gubitak kose) -alopecija areata (gubitak kose na pe ate)-glivi no oboljenje

3.lice
 I-posmatrati: A.simetriju lica -asimetrija kod paralize n. facijalisa(VII);

Inervacija n.facijalisa

 postoje:

-spu ten ugao usta a o te enje se nalazi sa suprotne strane u mozgu,oko se zatvara na toj strani i podi u obrve
1.centralna paraliza facijalisa

2.periferna paraliza facijalisa(Belova)

-na jednoj polovini lica nema bora,oko je otvoreno,ugao usta je ni i kada se smije,o te enje n.facijalisa je sa iste strane u facijalnom kanalu temporalne kosti)

B.mimiku -uga ena kod parkinsonove bolesti,lijekova neuroleptika,tetanus-risus sardonicus,facies hipokratica, malignitumori, miksedem C.boju: ikteri na- utica,blijedaanemija,cijanoti na-mane sa desno-lijevim antom,olovnosivkasta-akutni abdomen, peritonitis,bijele kafe-subakutni bakterijski endokarditis D.postojanje otoka kod: bubre nih bolesti,alergije,tumora,sarkoma,sinusitis, rhinitis,mikedem,cushing-facies lunata E.maljavost mu kog tipa kod ena

 II-palpirati:  A.Valeove ta ke-bol kod neuralgije n. trigeminusa(V)-predio frontalnog sinusa(V1: Sup Orb Fissure),maxilarnog(V2: Foramen Rotundum) i foramen mentale na bradi(donja vilica-V3: Foramen Ovale)

 B.tragus-bolnost kod bolesti spolja njeg uva  C.mastoideus+perkusija-bolnost kod zapaljenja srednjeg uva

4.o i -gleda se:

a)

veli ina bulbusa(egzoftalmus/enoftalmus)

1.Egzoftalmus: bilateralno uvecanje o nih jabu ica(Mb.GravesBazedow kod hipertireoze) jednostrano uve ana o na jabu ica-Tu, hematom,gnojenje 2.Enoftalmus (bilateralno uvla enje bulbusa)dehidracija,kaheksija

b)

c)

normalno/subikteri ne /ikteri ne (gerontoxon,Kayser-Fleischerov prsten)

pokretljivost bulbusa(paraliza) sklere(beonja e)- sedefaste-

d) zjenice:

normalan nalaz-kru ne/jednake/simetri ne/reaguju na svjetlost i akomodaciju (2-5mm normalna veli ina) iroke zjenice(midrijaza)-intrakranijalno krvarenje,trovanje alkoholom,marihuanom i CO(uglj.monoksidom),glaukom-poja an Sy(Simpatikus) su ene zjenice(mioza)-trovanje opijatima(morfijum,heroin),uremijska koma-poja an PSy(parasimpatikus) odsustvo reakcije zjenica na sjvetlost i akomodacijucerebralni lues, tumori mozga,trovanja Argajl-Robertsonov fenomen-uske zjenice,nepravilnog oblika,bez reakcije na svjetlost uz o uvanu konvergenciju(kod sifilisa CNS-a) Anizokorija-razli ita veli ina zjenica (lijekovi,sifilis CNS,meningitis)

e) tonus jabu ica-smanjen(kod hiperglikemijske kome zbog dehidratacije)/pove an(glaukom) f) simetri nost bulbusa/prisutnost strabizma(konvergentni ili divergentni)  pokreti o nih jabu ica i rad o nih mi i a-diplopije ili dvoslike

g) prisutnost nistagmusa-stavimo prst da gleda pod uglom od 45(kod oboljenja unutrasnjeg uva, vestibularnog nerva,o te enje CNS-a)  Brze nevoljne kretnje o ne jabu ice (oboljenja unutra njeg uha,CNS.vestibularnog ivca,umorno oko)

h) konjuktive-normalna prokrvljenost,blijede(anemija), hiperemi ne-crvene(zapaljenje), petehije(sepsa, povi ena TA) i) vid-tablice ispitivanja,optotip j) o no dno-oftalmoskopom

 Blefarospazam-bol Retrakcija kapka-podignut kapak-hipertireoidizam Ptosis(spu tenost gornjeg kapka)-kod paralyze n.okulomotoriusa Hornerov sy-udru enost ptose I enoftalmusa(kod oste enja vratnog simpatikusa) Periorbitalni edem-glomerulonefritis, hipotireoidizam,angioedem,alergija na lijekove,infekcija,trauma)

5.kapci:

 Chalasion-otok Mejbomove lijezde,bezbolan Xantelasma- uta prebojenost na ko i kapka(kod hiperholesterolemije) Trepavice-ektropija(okrenute spolja)/entropija(okr.unutra)/blefaritis(zapaljenje ruba kapka) Zapu eni suzni kanali-suze teku niz lice Pregled spojnice donjeg kapka i o ne jabu ice (anemije,konjuktivitis)

  

6.u i-inspekcijom se utvr uje: Veli ina i oblik aurikule Tophy-urici-kristali Na-biurata na helixu(kod gihta) Krvarenje iz spolja njeg u nog kanala-kod fracture baze lobanje Cijanoza: Perifrena-pri trljanju usne koljke plavoljubi asta boja se mijenja u crvenu Centralna-pri trljanju boja ostaje ista(plavo-ljubi asta) Sadr aj zvukovoda-otoskopom

7.nos-gleda se: oblik prisutnost deformiteta prohodnost prisutnost stranog sadr aja u nosnim upljinama(krv-hiperTA, trombocitopenija, trauma;gnoj-sinuzit; herpes-zoster(pneumonija,virusna oboljenja) eritem(u vidu leptira-kod Lupusa eritematosusa,pro irenje kapilara kod alkoholi ara) perforacije nosne pregrade(TBC,lues)

8.usta:

boja i hidriranost usanablijede(anemija,krvarenje),cijanoti ne(sr ana dekompenzacija, ok,kolaps,desno-lijevi ant), zvale-angulus infekciosus(poslije antibiotika), zapaljenje usana(hipovitaminoza B1,sideropnenijska anemija,herpes labijalis, pellagra(nedostatak niacina) kvalitet zuba(karijes,proteza,Ha insonovi zubi,popre ne brazde-poreme aj kalcija i fosfora

 boja i pigmentacija bukalne sluznice(skrama,hiperemija-zapaljenje) fetor ex ore(zadah iz usta):

-trule jabuke(aceton)-dijabetes mellitus -amonijak-uremija -zemlja(vla na)-insuficijencija jetre,ciroza

krvarenje sluznice,Koplikove mrljeenantem(morbili) stomatitisi-afte-soor gingivitis-leukemija,skorbut


   

Jezik (ogledalo zdravlja):

boja-karmin crvena(kod ciroze jetre),malinast(kod sarlaha),tamnosmedj-braon(kod uremije) oblozenost-kod kandide,febrilna stanja,oboljenja GIT vla nost-(suv-dehidratacija) veli ina:makroglosija(kod hipotireoze karcinom, akromegalija) papile:hipertrofija(lingua geografica i skrotalis),atrofija(antibiotici,sideropenijaska i perniciozna anemija-gladak jezik) skretanje jezika pri pla enju-o te enje n.hipoglosusa na strani gdje skre e jezik

 tonzile-uve ane,vire iza nep anih lukova,crvene,sa gnojnim epovima nep ani luci-ote eni,nepokretni, ote ano gutanje,nazalan govor(zbog o te enja n.vagusa ili glosofaringeusa) drijelo-crveno,grebanje pri gutanju

Normalan nalaz:
1. Glava normalne konfiguracije (oblika), simetri na (bez znakova povre ivanja,tumefakta,ko nih promjena) 2. enskog/mu kog tipa kosmatosti 3. Palpatorno i perkutano bolno (ne)osjetljiva 4. Tragusi i Valeux-ove ta ke palpatorno bolno ne osjetljive 5. Mastoidni nastavak palpatorno i perkutano bolno (ne)osjetljiv 6. U ne koljke normalnog oblika,spolja nji u ni kanali bez stranog sadr aja 7. Bulbusi normoponirani,pokretni u svim pravcima,bez nistagmusa (i strabizma) 8. Zjenice kru ne,jednake,centralno postavljene,reaguju promptno na svjetlost i akomodaciju: konvergencija uredna

9. Rime oculi jednake, simetri ne (bez ptoze i egzoftalmusa) 10. Sklere sedefaste (anikteri ne) 11. Konjuktive srednje prokrvljene 12. Usne ru i aste (normalno prebojene) i vla ne; bukalna sluznica bez patolo kih promjena 13. Jezik normalne veli ine, neoblo en, vla an 14. Zubi zdravi (sanirani, ve ta ki, pomagala); desni bez pat. promjena 15. Tvrdo i meko nepce bez pat. promjena; nep ani luci, sluznica farinksa i tonzila bez znakova hiperemije, edema, eksudacije, normalne boje i vla nosti 16. Lice normalno simetri no, normalne boje 17. Nos normalnog izgleda, simetri nosti, prohodnost nosa normalna, bez prisustva stranog sadr aja

Pregled vrata
Kod vrata se vr e sljede i pregledi: 1. 2. 3. 4. Inspekcija Palpacija Pregled vena vrata Arterije

1. Inspekcija  oblik(normalno cilindri an,pravilan)  (ne)simetri an

Nesimetri an vrat-parotitis

 veli ina(izdu en(asteni ari)/kratak (pikni ar))  pokretljivost: aktivno pokretan u svim pravcima(normalno) pasivno pokretan(lijekar pokre e svojim rukama pac.glavu-frakture,dislokacije vratnih pr ljenova,meningitis) nepokretan

2. Palpacija:  titna lijlezda-palpira se sa dve ruke prstima na prednjoj strani vrata tako sto stanemo iza pacijentovih le a normalnog polo aja veli ina(normalna/uve ana) bolnost(palpatorno bolno neosjetljivanormalno/bolna) konzistencija(mekana-normalno/tvrda) pokretljivost-ka emo pacijentu da proguta(pokretna/nepokretna)

Limfne lijezde-normalna veli ina je do 1 cm veli ina:nepalpabilne-normalan nalaz/uve ane konzistencija(meka/tvrda) bolnost(bolno neosjetljive-normalan nalaz/bolne) pokretljivost(fiksirane za podlogu/pokretne) Limfne lijezde vrata se nalaze:du m.sternokleidomastoideusa,supraklavikularne(sa lijeve strane(Virhovljeva) L.Z Ca eluca) Okcipitalne,preaurikularne,retroaurikularne, mandibularne,submandibularne,jugularne, supraklavikularne

3. Vene -posmatramo desnu jugularnu venu sa desne strane: Kusmaulov znak-pove anje nabreklosti sa udisanjem,pacijent le i,vrat podignut za 30 od podloge normalan CVP(centralni venski pritisak)-vidi se ispunjenost jugularne vene do 3 cm povi en CVP-vidi se nabreklost vene za vi e od 3 cm (insuficijencija desnog srca,konstriktivni perikarditis,medijastinalni tumor,aneurizma aorte) -Stoksov okovratnik,edem vrata i gornjeg dijela prsnog ko a

4.

Arterije:

 Pulsacije karotida nisu vidljive(normalan nalaz) poja ane pulsacije (hipertenzija,hipertireoza,ateroskleroza)  Auskultacija karotidnih arterija:vr i se zvonom stetoskopa,izvodi se za vrijeme prestanka disanja(jer disajni um mo e da maskira vaskularni);jak sistolni um se javlja na mjestu su enja(kod aneurizme,ateroskleroze,aortne stenoze,tromboza)

Normalan nalaz: 1. Vrat cilindri an, simetri an, aktivno i pasivno pokretan u svim pravcima 2. Ne zapa aju se patolo ke pulzacije karotidnih sudova vrata;nema uma nad karotidama, karotidni puls se uredno i simetri no palpira 3. titna lijezda na svom mjestu, normalne veli ine i konzistencije,pokretna pri gutanju 4. Nema uve anih limfnih lijezda 5. Vene vrata nisu nabrekle

Pregled grudnog ko a
Za pregled koristimo: 1. 2. 3. 4. Inspekciju Palpaciju Perkusiju Auskultaciju

Gra a grudnog ko a:prvih 7 rebara je pripojeno za grudnu kost(sternum) direktno a 8,9,10 rebro preko zajedni ke hrskavice za sternum.11 i 12 rebro nisu pripojeni vec su slobodna(vita) rebra.Donji ugao lopatice je u nivou 7 rebra na zadnjoj strani grudnog kosa.

1. a) b) c) d) e)

Inspekcijom gledamo sljede e: Pokretljivost Ko u Dojke Oblik Kori enje pomo ne respiratorne muskulature( irenje ala nasi,trbu nih misica) f) Simetri nost g) Malji asti prsti

A. Vrsta disanja prema frekfenciji disajnih pokreta:  Eupnoi no disanje-normalno je sa obe strane,frekfence 16-20/min  Sporije(Bradipnea)-<16/min(kod dijabeti ne kome(ketoacidoza),miastenie gravis,trovanja benzodiazepinima,povi enog intrakranijalnog pritiska i o te enja CNS-a itd.)  Brze >20/min-koje mo e da bude:

a) Pokretljivost

tahipnea(ubrzano,povr no)-normalan nalaz kod fizi kog naprezanja,stresa a patolo ki kod fibroze plu a,hipertermije,pleuralnog bola,hipertireoza,fibroza plu a,podignuta dijafragma hiperpnea(ubrzano,duboko-Kussmaulovo)-normalno pri fizi kom naporu,napetih osoba a patolo ki kod hipoksemije,dijabetesne acidize(ketoacidoze),uremije,metaboli ke acidoze,infarkta miokarda,o te enja ponsa itd.;tu organizam te i da izbaci CO2 i kompenzuje acidozu

B. Vrste disanja prema disajnim pokretima:

 Torakalno(dijafragmalno)-kod ena  Abdominalno-kod mu karaca;ako se javi kod zena ukazuje na pleuritis Podjela disanja na torakalno(dijafragmalno) i abdominalno je zastarjela,po novom smatra se normalnim dijafragmalno disanje jer je provjetravanje plu a optimalnije a tako e klirens tetnih materija.

C.
 

Kussmaulovo (ubrzano,duboko, ujno)-kod uremije,dijabetesne acidize(ketoacidoze) ,met.acidoze;organizam te i da izbaci vi ak CO2 Sheyn-Stokesovo (ubrzano,duboko disanje se smjenjuje sa periodima apnee-prestankom disanja,nepravilno je)normalan nalaz kod djece i starih kada spavaju a patolo ki kod trovanja lijekovima sa depresivnim dejstvom na CNS,oste enja mozga,hron.nefritis,sr anim oboljenjima Biotovo (disanje je sporo/brzo ili povr no/duboko sa periodima apnee izme u,nepravilno je sli no aritmiji apsoluti kod srca)-kod o te enja CNS(produ ena mo dina),depresije CNS-a

Vrste patolo kih oblika disanja:

D. Imamo tako e paradoksalno disanje kod:

 HOBP (hroni ni opstruktivni bronhitis,astma,kardiomiopatija)-sa uvla enjem interkostalnih prostora  Kras povreda-fraktura sternuma i rebara

b) Ko a-otoci,izrasline,o iljci,spider nevusi-crvene mrlje(kod ciroze),vene(kod opstrukcije VCSvene kave superior)

Spider nevus

c) Dojke-ruke su pri pregledu podignute iznad glave ili na bokovima,sjede i polo aj  ene:uvu enost bradavice(kod karcinoma),sekrecija na bradavici(sukrvi avaCa,gnoj-mastitis),ko a koja podsje a na koru od pomorandze(karcinom) ,simetri nost/ote enost/crvenilo dojki(zapaljenje),pri palpaciji uo avamo tumerfakt u mekom tkivu dojke  Mu karci-ginekomastija(kod ciroze, spironolakton-diuretik,klinefelterov sy)

d) Oblik -mo e da bude:  Cilindri an(normalno)-lateralni dijametar ve i od anteropoteriornog+epigastri ni ugao<90  Ba vast:antero-posteriorni dijametar ve i od lateralnog+epigastri ni ugao >90 (kod HOBP,emfizema)  Okrugaokod djece

 Promjene na ki menom stubu-ispituju se prstom po ki menim nastavcima: 1. Skolioza-iskrivljen u stranu 2. Kifoza-povijen napred,uzrokuje ba vast toraks 3. Lordoza-povijen nazad,trbuh izbo eniji,ote ava poro aj 4. Buffalo-torzo-grba na vrhu le a(kod cushinga)

 Sternum koko je grudi(carinatum)-kod rahitisa i osteomalacije(deficit vitamina D3), estetski zna aj obu arske grudi(ekskavatum)-estetski zna aj

epigastri ni ugao: 90-normalan nalaz <90 (o tar)-asteni ni >90 (tup)-ba vast grudni ko , pikni ka konstitucija

f) Simetri nost grudnog ko a:  Simetri an(normalnan nalaz)-jednaka lijeva i desna strana  Asimetri an kod:pleuritisa,zadebljanja pleure,tumora u disajnim putevima,stranog tijela, pneumotoraksa,HOBP-a,miastenie, anomalija pektoralnih ili skapularnih mi i a

g) Malji asti prsti(zadebljali) kod:  Bolesti plu a-pu enje,Ca bronha,fibroze plu a  Bolesti srca sa desno-lijevim antom  Bolesti titnja e-hipotireoza Stanje plu a prema perifernim znacima: cijanoza malji asti nokti disanje

2. Palpacija: a) Povr na-zna ajna je za:  potko ni emfizem-osje aj pod prstima je kao da kripi snijeg  limfne lijezde-aksilarne,Virhovljevasa lijeve strane(kod Ca eluca)  epigastri ni ugao-spojimo prste dveju ruka ispod sternum oslanjaju i ih na rebarne luke(za grubu procjenu)

b) Fremitus pektoralis-podrhtavanje grudnog ko a pri izgovaranju samoglasnika u rije ima truuuubaaa-taaaraaabaa  Ispituje se sa obe ake,postavljenim na simetri na mjesta(lijeva i desna) grudnog ko a napred i nazad  Mo e da bude: poja an-pneumonija,fibroze oslabljen-gojaznost,emfizem,astma, zadebljanje pleure uga en-pleuralni izliv,pneumotoraks, atelektaza

3. Perkusija -ide u dubinu plu

nog tkiva do 10cm

Odre uje se: Visina zvuka -zavisi od gusto e tijela(vi a kod ve e gusto e) Intenzitet -manji kod ve e gusto e tijela Trajanje -du i kod manje gusto e Glasan zvuk nad organimakoji sadr e vazduh(plu a eludac,crijeva) Tih zvuk nad organima koji ne sadr e vazduh(jetra,mi i i,slezena,srce) Ako se smanji koli ina zraka u plu ima zvuk postaje manje glasan,kra e traje i manje dubok Potpuna muklina alveole ispunjene eksudatom(pleuritisi hidrotoraksi,hematotoraksi,pneumonije)

a) Dijagnosti ka -zvuk moze da bude:

     Tmuo kod:pleuralnog izliva,atelektaze,infiltrat,tumor Potmuo kod:lobarne pneumonije,TBC-a,tumora(plu na kondenzacija) Sonoran-normalna plu a,hron.bronhitis,astma Hipersonoran kod:emfizema,kaverni,iznad eluca(pove ana vazdu nost plu a) Timpani an kod:pneumotoraksa(odjekuje zbog vazduha u pleuralnom prostoru),kaverne ili apscesi(velike upljine u plu ima),mlohavost plu nog tkiva. Timpanizam se javlja ina e kod organa ispunjenih vazduhom ali ne plu a.

Dg perkusiju vr imo na : zadnjoj strani g.ko a-paravertebralno do baze plu a,zatim du skapularne linije pri bazama(zaobilazimo skapulu) prednjoj strani grudnog ko a-na medioklavikularnoj liniji do baza plu a,prednjoj aksilarnoj pri bazama Vr imo u inspirijumu jer je plu ni zvuk glasniji nego u ekspirijumu,pacijent u sjede em polo aju relaksiran ili ubo nom polo aju

  

Vrste i tehnike perkusije: Direktna -kucka se vrhom jednog ili vi e prstiju Indirektna -kucka se po plesimetru (prst na prst srednji),iz ru nog zgloba Komparativna -perkusija oba plu a na simetri nim mjestima Izvodi se nakon anamneze,inspekcije i palpacije Dovoljna su dva perkutorna udara na svakom mjestu Prvo:orjentacijska perkusija u interskapularnom i bazalnim prostorima a potom perkusija odozgo prema dole

b) Topografska:  projekcija vrhova plu a-Kreningova polja:1,5cm u polje od vrata,na srednjoj tre ini gornje ivice m.trapeziusa normalna irina je 4-5 cm pro irenje-kod emfizema su enje kod: TBC i karcinoma vrhova plu a

 odre ivanje granica baza plu a: donja granica plu a na prednjoj strani se nalazi na medioklavikularnoj liniji u visini 6 rebra desno a lijevo u visini 7 rebra Na srednjoj axilarnoj liniji u visini 8 rebra sa obe strane Na le ima u visini 10 torakalnog pr ljena u skapularnoj liniji a u inspirijumu 12. torakalni pr ljen Vrh plu a 2-4cm unutra nje tre ine klju ne kosti

Odre ivanje pokretljivosti plu a: Pacijent da udahne baze se spuste za oko 3 cm; Respiratorna pomi nost 4-6cm Normalno se baze nalaze u nivou Th 10-11 a pokretne su do Th12 6 cm; Pri inspirijumu se baza spu ta za 3 cm a u expirijumu se di e za 3 cm. Visoko postavljena dijafragma atelektaza,paraliza dijafragme Slabo pokretne baze gojaznost Nepokretne baze pleuralni izliv, adhezije,Tu,paraliza dijafragme Perkusija pr ljena-bolnost jednog ukazuje na TBC

Normalan perkutorni zvuk: Glasan,srednje dubok,dugotrajan,netipani an U donjim dijelovima tih,kratak i visok zbog mukline jetre i slezene

A.

Orjentacione linije: Prednje (okomite): Linea mediana anterior Linea sternalis(uz ivicu sternuma) Parasternalna(izme u sternalne i medioklavikularne) Medioklavikularna(prolazi medijalno od mamila-bradavica) Prednja axilarna Srednja axilarna

B. C.

Zadnje: Linea mediana posterior(uz ki meni stub) Linea paravertebralis Linea skapularis Zadnja axilarna Vodoravne: Rebra i me urebarni prostori Linije u visini trnastih nastavaka pr ljenova

Regije: Fossa supraclavicularis et infraclavicularis Fossa supraspinata et infraspinata Regio axilaris interskapularni prostor Rebra: (broje se sprijeda od II na ni e) Me urebarni prostor: (I me .reb.prostor ispod klavikule) Torakalni pr ljenovi: (od trnastog ispup enja VII vratnog prema dole)

Bradavice se nalaze kod:

Mu karaca-4 me urebarni prostor ena-4 MR prostor ili ni e u zavisnosti od veli ine dojke

Bifurkacija trahee se nalazi napred u predjelu ugla sternuma a nazad interskapularno u visini procesus spinosusa 4 torakalnog pr ljena U horizontali spoja manubrijuma i corpusa sternuma se nalazi hrskavica II rebra a ispod je II MR prostor(Luisov ugao-izme u supraklavikularne jame i horizontale koja prolazi kroz spoj manubrijuma i corpusa-II rebra)

4. Auskultacija -pacijent sjedi,di e malo



dublje otvorenim ustima. Stetoskopom slu amo na: zadnjoj strani g.ko a-paravertebralno do baze plu a,zatim du skapularne linije pri bazama(zaobilazimo skapulu) prednjoj strani grudnog ko a-na medioklavikularnoj liniji do baza plu a,prednjoj aksilarnoj pri bazama Redosljed slu anja:zadnja strana pa prednja strana,odozgo prema dole,svaka strana plu a posebno pa uporedo

Sve tonove koje ujemo dijelimo na:

a) Vezikularno disanje (normalan nalaz)- uje se nad najve im dijelom plu a(odgovara izgovaranju nje nog V,mekan i niskotonski zvuk). Inspirijum:ekspirijumu=2:1 Mo e da bude: Poja ano-djeca,poslije napora Oslabljeno-emfizem,fibroza,tumor Ne ujno-pneumotoraks,pleuralni izliv,tumorska infiltracija parenhima Produ en ekspirijum-HOBP(hroni ni opstruktivni bronhitis,astma,kardiomiopatija);inspirijum i ekspirijum su produ eni kod fibroze plu a.

A. Normalni disajni zvuci su:

Bronhijalno disanje - uje se normalno iznad manubrijuma sternuma a pri bazama ukazuje na pneumoniju(odgovara izgovaranju dugog Hooo,glasan,visokotonski zvuk).Ekspirijum je du i od inspirijuma(za razliku od vezikularnog). c) Bronhovezikularno disanje (izmedju vezikularnog i bronhijalnog disanja)- uje se normalno napred u II MR prostoru a nazad interskapularno(bolje se uje desno);inspirijum i ekspirijum su istog trajanja i kvaliteta. d) Trahealni disajni zvuk (cjevni huk)-normalno se uje nad extratorakalnim dijelom traheje (glasan,visokotonski zvuk sa grubim kvalitetom);inspirijum i ekspirijum su isti sa jasnom pauzom izme u njihovog javljanja.

b)

B.

a)


KONTINUIRANI(suhi)

prisustva sekreta i njegovog treperenja,prolaska zraka kroz su ene bronhe Mogu da budu:

umovi(propratni disajni zvuci) -posljedica su

Zvi danje -kod su enih disajnih puteva: Niskotonski(krkori/ronchus) zvi duci-imaju kr e i,strugav karakter;prisutni su u inspirijumu i ekspirijumu u ve im i srednjim bronhijama kod:akutnog i hroni nog opstruktivnog bronhitisa Visokotonski(vizing) zvi duci-lice na pisak, fijukanje, prasak;prisutan je u inspirijumu i ekspirijumu u manjim bronhijama(zbog bronhospazma,hipersekrecije) kod:HOBP(astme) Stridor -daje isti ton u inspirijumu i ekspirijumu, uje se tako e bez slu alica kod bolesti sa opstrukcijom laringsa i traheje:Ca laringsa,aspiracija stranog sadr aja

b)

DISKONTINUIRANI(vla ni):

Pukoti ili hropci-cuju se kao serija kratkih,eksplozivnih umova koji upadaju tako da prekidaju osnovni disajni um.Posljedica su prolaska vazduha kroz sekret.
Pukoti se javljaju u inspirijumu a mogu da budu: Rano inspirijumski i ekspirijumski- uju se odmah pri po etku inspirijuma kod:bronhopneumonije,edema plu a,bronhiektazija,apscesa,hroni nog bronhitisa,HOBP(mogu da se uju kod usta) Kasno inspirijumaski(krepitacije)-nastaju u kasnoj fazi inspirijuma(prije zavr etka),najbolje se uju pri bazama kod:difuzne fibroze,pneumonije,sr ane insuficijencije,emfizema(ne uju se ispred usta)

Pleuralna frikcija(trenje,tare )- uju se kao krckanje,struganje,pukoti, kripanje;ja e se uju u inspirijumu(mogu tako e u ekspirijumu ali rje e) kod:akutnog(suvog)pleuritisa,TBC pleuritisa,infarkta plu a,tumora,potko nog emfizema -slu a se na postrani nim i bazalnim dijelovima plu a -grubo trenje-kod ve ih priraslica,bol pri disanju nije izra ena

 ZVI DUCI EKSPIRATORNI SU IZ BRONHIJA A PUKOTI INSPIRIJUMSKI IZ ALVEOLA!!!

Br. 1. 2.

stanje Normalno stanje Hroni ni bronhitis

PERKUTORNO Sonoran

DISAJNI ZVUK Vezikularno

FREMITUS Normalan

PROPRATNI ZVUK Nema Ranoinspirijumski pukoti Kasnoinspirijumski pukoti Nema Nema

Sonoran

Normalan

Normalan

3. Pneumonija 4. 5. 6. Atelektaza Izliv Pneumotorax Tmulost Tmulost Tmulost Timpani an ili hipersonoran (kod manjeg) Hipersonoran Sonoran (norm.) Bronhijalno Nedostaje Poja an Odsutan

Oslabljen Oslabljen ali ali odsutan odsutan Oslabljen ili odsutan Oslabljen Prekriven wizingomzvi danjem Oslabljen ili odsutan Oslabljen Oslabljen

Nema Nema Vizing ili pukoti

7. 8.

Emfizem Astma

PRENO ENJE ZVUKA IZGOVORENIH GLASOVA NA ZID G.KO A:predstavlja 2 na ina auskultacije,slu anjem zvuka izgovorenih glasova na zidu grudnog ko a.Pacijent pri auskultaciji izgovara:HEJ-HITAJ,JEDAN-DVA, DEVEDESETDEVET Pri auskultaciji imamo:
Bronhofoniju-glasno izgovorene rije i uju nejasno(normalan nalaz) Pektorilokviju-rije i izgovorene apatom se ne uju(normalan nalaz) Egofoniju-gdje se HEEEJ-hitaj pretvara u HAAAJhitaj(kod pneumonije)

Kod bolesti gde do e do konsolidacije plu nog tkiva(pneumonija,tumor) izgovorene rije i ujemo jasno jer konsolidovano tkivo bolje prenosi zvuk(pri cemu je uslov da je bronh koji sprovodi zvuk otvoren) dok je kod emfizema smanjena ujnost.

Normalan nalaz:
1. Cilindri an (ba vast), normalnog oblika (incarnatum & excavatum) 2. Normalna simetri na obostrana respiratorna pokretljivost 3. Bez deformiteta ko tanih struktura, bez promjena na ko i 4. Ne koristi pomo nu respiratornu muskulaturu,venski crte normalan 5. Fremitus pectoralis o uvan (oslabljen) obostrano 6. Palpatorno neosjetljiv 7. Perkutorni zvuk sonoran,Krning-ova polja normalne veli ine,normalne granice baza plu a 8. Auskultatorno: normalni disajni um (oslabljen, ne ujan, lokalno ne ujan, poo tren....), bez propratnih umova (zvi danja ,pukota i stridora)

Srce
Pri pregledu pacijent treba da le i,sa glavom pod uglom od 30.KVS pregled po inje mjerenjem sr ane frekfencije(pulsa) i Ta,zatim se gledaju arterijske pulsacije,jugularne venske pulsacije a na kraju srce.

Pregled srca se vr i:
1. 2. 3. 4. 5.
  

Inspekcijom Palpacijom Perkusijom (zastarela) Auskultacijom (se odredjuju FRTU Frekfencija,Ritam,Tonovi,Udvajanje, umovi) Pregledom perifernog vaskularnog sistema gdje spada:
mjerenje TA frekfencije i osobina pulsa utvr ivanje prisustva arterijske i venske insuficijencije

1. Inspekcijom posmatramo:  Stav pacijenta u postelji,boju ko ecijanoza(usana,u iju,prstiju,jezika)  Prisutnost Gibusa(deformacije)toraksa-kod sr anih mana su izbo ena lijeva rebra  Pulsacije karotidnih arterija(insuficijencija aortnih zalistaka),nabreklost vena vrata  Pojavu otoka na nogama i trbuhu

2. Palpacijom ispitujemo: A. Ictus cordis(udar sr anog vrha) B. Trill(podrhtavanje-kao predenje ma ke) C. Palpacija sistole desne komore

A. ictus cordis (udar sr anog vrha)-palpira se cijelom,malo zakrivljenom akom pod pritiskom Normalna lokalizacija je 5 me urebarni prostor na medioklavikularnoj liniji lijeve strane grudnog ko a,nastaje u po etku sistole,ako se slabo palpira ka emo pacijentu da zaustavi disanje par sekundi

Odre ujemo:
1. Lokalizaciju  Navi e,lijevo pomjeren kod:trudnica,gojaznih gdje predstavlja normalan nalaz; pneumotoraksa, pleuritisa, tumora medijastinuma(patolo ki)  Dole,lijevo pomjeren kod:aortne insuficijencije(zbog uve anja lijeve i desne komore) 2. Dijametar (veli inu-pre nik):  Normalne veli ine-manji od 2,5cm,kao jagodica prsta,prisutan u jednom me urebarnom prostoru  Pove an-je kod hipertrofije i dilatacije srca a tada se zove masivan(enmasse)

3.   4.    

Amplitudu: Normalno-lagan udar Ve a amplituda:normalno kod-uzbu enja,naprezanja a patolo ki-hipertireoza,anemija,sr ane mane(aortna stenoza,mitralna regurgitacija) Trajanje je najvaznije za Dg hipertrofije LK,radi se istovremeno auskultacija i palpacija; Normalno-se udar javlja u prve 2/3 sistole i ne nastavlja se na drugi sr ani ton(dijastolni) Velika amplituda u cijeloj sistoli sa normalnom lokalizacijom kod-aortne stenoze sa hipertrofijom LK,bez dilatacije Mala amplituda u cijeloj sistoli-miopatsko dilatirano srce Pomjeren ictus lateralno-mitralna insuficijencija(sa hipertrofijom desnog srca)

B. Trill (podrhtavanje-kao predenje ma ke)kod umova jacine 4-6/6 1. Sistolni kod:mitralne regurgitacije(na ictusu),aortne stenoze(II MR proctor desno,na bazi i vratu srca),pulmonalne stenoze(II MR prostor lijevo),ventrikularno septalnog defekta i DAP-ductus arteriosus persistens 2. Dijastolni kod:mitralne stenoze(na ictusu),trikuspidalne steanoze(IV i V MR prostor lijevo)

C. Palpacija sistole desne komore -u III,IV,V MR prostoru lijevo parasternalno+ka iprst ispod ksifoidnog nastavka sternuma prema lijevom ramenu pri udahu i zadr avanju daha Mo e da bude:  Pove ana amplitude-uzbu enje,ASDatrijalni septalni defect,pulmonalna stenoza  Smanjena amplituda-kod emfizema

3. Perkusijom (zastarjela,ne radi se vi e)-odre ujemo lijevu i desnu ivicu srca,desnoj ivici srca pripada desna komora a lijevoj ivici lijeva komora i ictus,normalno je potmuo perkutorni zvuk. -mala zona apsolutne mukline uz lijevi rub sternuma(incizura cardiaca)

4. Auskultaciju vr imo stetoskopom. Pravilna upotreba stetoskopa:  Dijafragmom slu amovisokofrekfentne tonove i umove(S1,S2,aortnu i mitralnu regurgitaciju,perikardno trenje)  Zvonom(bell) slu amoniskofrekfentne tonove i umove(S3,S4,mitralnu stenozu)

Du ina cijevi 25cm/ 3mm

1. 2. 3.

4. 5.

Auskultatorne ta ke su: II MR prostor desno-aortno u e II MR prostor lijevo-pulmonalno u e III MR prostor lijevo(Erbova ta ka)-baza srca(blizu aortnog i pulmonalnog u a koje tu slu amo) IV MR prostor lijevo ili ispod ksifoidatrikuspidalno u e V MR prostor lijevo(nad ictusom)mitralna valvula

1. 2. 3. 4. 5.

Auskultacijom odre ujemo(FRTU ): Frekfenciju Ritam Tonove Udvajanje umove

1. 2.

Frekfenciju : normalna frekfencija(eukardija) je 60-90/min >90/min-tahikardija <60-bradikardija) Ritam -gledamo da li je: ritmi an rad srca aritmi an-aritmija apsoluta,ekstrasistole, tahikardija/bradikradija

3. Tonove koje odre ujemo su: a) S1-prvi ton b) S2-drugi ton c) S3-tre i ton d) S4- etvrti ton

a) S1-prvi ton(sistolni,poklapa se sa pulsom)predstavlja zatvaranje mitralnog i trikuspidalnog zalistka,najbolje se uje nad ictusom. Istovremeno se otvaraju aortni i pulmonalni zalisci ije otvaranje nije ujno S1-prvi ton mo e da bude:  Pojacan kod-tahikardije (napor,anemija,hipertireoza),mitralne stenoze(jer je valvula otvorena tako da porast pritiska u komori naglo zatvara valvulu)  Smanjen kod-mitralne regurgitacije,sr ane insuficijencije,AV bloka I(produzen PQ interval),miokarditisa

b) S2-drugi ton(dijastolni)-predstavlja zatvaranje aortnog i pulmonalnog zalistka,najbolje se uje u II MR prostoru desno ili lijevo(baza srca),pacijent treba da di e lagano a zatim malo dublje
S2-drugi ton mo e da bude:  Sa desne strane(aortni zalistak) :  Poja an-arterijska hipertenzija  Smanjen-kalcifikovana aortna stenoza

Sa lijeve strane(pulmonalni zalistak) :

 Poja an-plu na hipertenzija,ASD(atrijalni septalni defekt)  Smanjen-stare osobe,stenoza plu ne arterije

Sistola-vremenski interval izme u dva tona I i II 0,30-0,35sec Dijastola-vremenski interval izme u II i I tona 0,55sec Oba tona ine sr anu revoluciju koja traje 0,90sec

c) S3-tre i ton mo e da bude:

 fiziolo ki-nastaje rano u dijastoli za vrijeme brzog punjenja komore kod:djece,mladih,trudnica  patolo ki-zbog smanjene kontraktilnosti komora i optere enja komore volumenom kod:aortne i mitralne regurgitacije

d)S4- etvrti ton-uvijek je patolo ki!Nastaje prije pojave prvog tona,najbolje sa zvonom na apexu(ictusu) u lijevom dekubitusu. Prisutan je kod :arterijske hipertenzije,aortne stenoze,plu ne hipertenzije

Galopni ritam -tri tona na vrhu srca na po etku dijastole kod o te enja lijevog i desnog ventrikula ili konstriktivni perikarditis,uvijek patolo ki

4. Udvajanje tonova: a) S1 -prvog tona:  Fiziolo ko-jer je trikuspidalni zalistak kod lijeve sternalne ivice  Patolo ko-blok desne grane,ventrikularne(komorske)ekstra sistole

b) S2 -drugog tona:
 Fiziolo ko-u inspirijumu jer je produ eno istiskivanje krvi iz desne komore u II i III MR prostoru  Patolo ko-kod aortne i pulmonalne stenoze(valvula njihovih),bloka desne grane,ASD-atrijalnog septalnog defekta,mitralne regurgitacije(ranije se zatvara aortna valvula)

5. 

 

umovi -nastaju zbog prelaska laminarnog toka krvi u turbulentan zbog o te enja valvularnog aparata Vrste uma: Organski anatomske promjene valvularnog aparata (uro eni, reumatska groznica,ateroskleroza) -su enje ili insuficijencija zalistaka -neprirodni spoj pojedinih sr anih upljina(shunt npr.defekt septuma) Organsko funkcionalni -nema promjena na zaliscima(anemije) Funkcionalni -pove anje brzine krvne struje(sistolni umovi kod tahikardija,HTA,febrilna stanja)

1) Vrijeme javljanja (sistolni/dijastolni/kontinuirani) 2) Oblik (kre endo/dekre endo/tip platoa/ kre endo-dekre endo oblika um) 3) Punctum maximum (anatomska lokalizacija mjesta najbolje ujnosti) 4) Propagacija ( irenje) 5) Ja ina (1-6/6) 6) Kvalitet (ejekcioni,regurgituju i,grub,praskav,testerast, o tar) 7) Frekfencija (niska/visoka)

Kod umova se opisuju:

1) vrijeme javljanja: A) Sistolni umovi -poklapaju se sa pulsom pri palpaciji pulsa na arterijama,javljaju se izme u prvog i drugog tona(kod aortne i pulmonalne stenoze,mitralne i trikuspidalne insuficijencije) Dijele se na : a) Ejekcione (mezosistolne)-zavr avaju se prije S2,tako e mo e da bude prisutan u fiziolo kim stanjima

 

AS (aortne stenoze)-punctum max. II MR prostor desno,propagira se u vrat,jak,pra en trilom,srednje frekfentan,grub,bolje se uje kada pacijent sjedi,II ton udvojen,prisutan je pulsus filiformis(parvus et tardus-mali puls koji sporo nastaje i dugo traje),AT-arterijska tenzija je konvergentna(ni i sistolni a vi i dijastolni pritisak,pribli avaju se) PS (pulmonalne stenoze)-punctum max. II i III MR prostor lijevo, iri se prema ramenu i vratu,pra en trilom,grub,srednje frekfence,II ton udvojen HK (hipertrofi na kardiomiopatija)-punctum maximum III i IV MR prostor lijevo,propagira se ka ictusu(a ne ka vratu za razliku od aortne stenoze),srednje frekfence,grub,smanjuje se pri naporu ili u nju FS (fiziolo ki um) kod: trudno e, anemije, hipertireoze, febrilnosti; Kod djece i mladih mogu da budu prisutni tzv. neorganski umovipunctum max II,III,IV MR prostor lijevo i ictus,bez propagacije,intenzitet najvi e 2/6,nestaje kada pacijent sjedne.

Ejekcioni umovi se nalaze kod sljede ih stanja :

b) Regurgitacione (holosistolne,pansistolne)traju do S2,uvijek su patolo ki

 

Regurgitacioni umovi se nalaze kod sljede ih stanja :

MR (mitralna regurgitacija)-najbolje se uje na apexu(ictusu),propagira u axilu,pra en trilom,duvaju i,visoko frekfentan,ne poja ava se u inspirijumu,razli ite ja ine TR (trikuspidalna regurgitacija)- uje se na ksifoidu ili lijevo parasternalno, iri se ka desnoj strani i desnoj medioklavikularnoj liniji,duvaju i,srednjefrekfentan,poja ava se pri inspirijumu VSD (ventrikularno septalni defekt)-prisutan je fenomen pauka na to ku- irenje po cijelom prekordijumu tako da je te ko da se odredi punctum max.(punctum max naj e e u III,IV,V MR prostoru),jak,pra en trilom,grub,visokofrekfentan.VSD je prisutan kongenitalnotetralogija falot ili zbog rupture septuma kod akutnog infarkta miokarda.

B) Dijastolni umovi -nastaju zbog vra anja krvi kroz aortnu ili mitralnu valvulu,javljaju se van pulsnog talasa pri palpaciji pulsa na arterijama,uvijek su znak sr anog oboljenja,izme u drugog i prvog tona(kod aortne insuficijencije i mitralne stenoze) Pojavljuju se kao :rano/srednje/kasno dijastolni

a) AI(aortne insuficijencije-regurgitacije) -rano dijastolni,slu a se u sjede em polo aju,punctum max. II,III MR prostor sa irenjem prema apexu,duvaju i, visokofrekfentan,intenzitet najvi e 3/6,prisutan je Koriganov puls(pulsus altus(magnus) et celer-visok i brz),TAart.pritisak je divergentan(vi i sistolni a ni i dijastolni pritisak,udaljavaju se),mo e da se vidi Masetov znak(pomjeranje glave u ritmu sr anih otkucaja) i Trauberov znak(sistolni um nad arterijom femoralis),nastaje naj e e kod reumatske groznice

Nastaju kod sljede ih oboljenja :

b) MS(mitralna stenoza) -srednje i kasno dijastolni um,punctum max. na ictusu(apexu),prije slu anja pacijent treba da se zamori( u njevi) da se um bolje uje,ne iri se,slu a se u lijevom dekubitusu sa zvonom pri ekspirijumu, niskofrekfentan, tako e je posljedica reumatske groznice

C) Kontinuirani umovi - uju se kroz sistolu i dijastolnu(zbog ega su nazvani kontinuirani) Nastaju kod : a) Perikardnog trenja-punctum max. Erbova ta ka(III MR prostor lijevo uz sternum),od pleuralnog trenja se najbolje razlikuje jer se uje tako e po prestanku disanja,bolje se uje pri sjedenju b) DAP(ductus arteriosus persistens)-punctum max. II MR prostor lijevo, iri se prema lijevoj klavikuli,jek,o tar,grub,pra en trilom,po inje u sistoli a nastavlja preko drugog tona u dijastoli(kontinuiran)

2) Oblik uma mo e da bude : a) Kre endo -kod mitralne stenoze,karakterise se postepenim poja anjem intenziteta b) Dekre endo -kod aortne regurgitacije,karakteri e se postepenim smanjenjem intenziteta c) tip platoa -kod Dap-ductusa arteriosusa persistensa i mitralne regurgitacije,istog intenziteta d) Kre endo -dekre endo kod aortne stenoze(sistolni um),postepeno se poja ava a zatim smanjuje

3) punctium maximum (anatomska lokalizacija mjesta najbolje ujnosti uma) npr: -aortna insuficijencija-Erbova ta ka(III interkostalni prostor lijevo) -mitralna insuficijencija-ictus -aortna stenoza-(II interkostalni prostor desno) -mitralna stenoza-nema punc.max. 4) Propagacija (anatomsko irenje uma):  AS(aortna stenoza)-u vrat  MR(mitralna regurgitacija)-u axilu.

5) Ja ina (1-6/6):  1-najbla i(ne uje se u svakom polo aju)  2blag(pri postavljanju stetoskopa na grudni ko se uje u ve ini polo aja),1 i 2 stepena su fiziolo ki  3umjeren  4 jak(osje a se trill 4-6/6,u granicama toraksa se uje)  5 veoma jak( uje se nad toraksom a tako e van toraksa)  6 najja i( uje se nad toraksom i svuda van toraksa)

Intenzitet smanjuju:emfizem,gojaznost,mi i avost 6) Kvalitet (ejekcioni, regurgituju i, grub,praskav,testerast,o tar) 7)Frekfencija -niske ili visoke odre ujemo slu alicama Ekstra kardijalni umovi Perikardijalno trenje Kardiopulmonalni umovi Venski umovi

Normalan nalaz: 1. Srce: palpacija ictus-a (normalne veli ine, ja ine, lokalizacije), bez thrill-a (treperenje) 2. Auskultacija: sr ana akcija ritmi na, tonovi jasni (bez promjene ja ine, udvajanja), bez umova 3. TA: 120/80 ; Puls: 75/min

5. Pregled perifernog vaskularnog sistema vr imo: a) Mjerenjem TA(tenzije arterijalis) b) frekfencije i osobina pulsa c) utvr ivanjem prisustva arterijske i venske insuficijencije

a) Mjerenje TA -na arterijsku tenziju uti u:  UV(udarni volumen) i minutni volumen lijeve komore  elasti nost aorte i velikih arterija  periferni vaskularni otpor  volumen krvi u arterijskom sistemu  viskoznost krvi

TA se mjeri aparatom za pritisak sa man etnom,manometrom(mmHg ili KPa) i slu alicama.Izmjerena vrijednost pritiska je za vrijeme Korotkovljevih tonova(I faza-sistolni pritisak kada po nu tonovi ;III faza-najbolje ujnosti tonova ;V faza-dijastolni pritisak u trenutku prestanka tonova).Kod akutnog infarkta dijastolni pritisak ide do 0 mmHg.Kod antihipertenzivne terapije, vrtoglavice, hipovolemije,ortostatske hipertenzije TA treba da se mjeri u sjede em,le e em i stoje em polo aju.Ako sistolni art.pritisak varira za vise od 20 mmHg tada pacijent ima ortostatsku hipotenziju.Kod akutnog infarkta i koarktacije aorte razlika izme u sistolne TA ruku i nogu ve a je od 20mmHg.

 Za mjerenje TA na nogama pacijent le i na trbuhu sa man etnom na butini a slu alicu stavljamo u poplitealnu jamu(poplitealna arterija).  Za mjerenje TA na ruci man etnu stavljamo na nadlakticu a slu alice na brahijalnu arteriju a ruka treba da je u nivou srca(pacijent le i sa rukom pored trupa ili sjedi sa ispru enom rukom).

Hipertenzija predstavlja povi en arterijski pritisak.

Br. 1. 2. 3. Vrste pritiska Optimalan Normalan Visok normalan Vrijednost(sist.I dijastolne TA) 120-80mmHG Od 130/85mmHG Do 139/89mmHG Do 149/94mmHg Do 159/99mmHg Do 179/109mmHg Vi i od 180/110

4. Grani na hipertenzija 5. I stepen-blaga hipertenzija 6. 7. II stepen-umjerene hipertenzija III stepen-te ka hipertenzija

Komplikacije hipertenzije na:o ima(retinopatija),srcu(hipertrofija LK,infarkt),mozgu(cerebrovaskularni insult-CVI),o te enje bubrega.

b) mjerenje frekfencije i osobina pulsa na periferiji vr e se na sljede im arterijama: 1. Brahijalna arterija-medijalno od bicepsa,iznad lakta 2. Radijalna arterija-u predjelu ru nog zgloba,sa spoljnje strane prema palcu 3. Femoralna arterija-na sredini spine i pubi ne kosti 4. Poplitealna arterija-u poplitealnoj jami 5. Arterija dorsalis pedis-na dorsumu stopala 6. Arterija tibialis posterior-iza medijalnog maleolusa 7. Karotidna arterija-u visini krikoide,na unutra njoj strani m.sternokleidomastoideusa,najbolje sa desne strane

Pri pregledu pulsa palpira se naj e e radijalna i karotidna arterija i broje se otkucaji u toku 15 sekundi,ta vrijednost se mno i sa 4 da bi se dobila vrijednost u toku 60 sec(1min). Ako je ritam nepravilan treba da se broji tokom 60 sec(1min) a najbolje je da se broje sr ani otkucaji stetoskopom.Puls se poklapa sa S1 sr anim tonom a takodje sistolnim umovima.

I. U estalost (frekfenca)pulsa mo e da bude:

 

Razlika izmed u sistolnog i dijastolnog pritiska je poznata kao pulsni pritisak. Odre ivanje kvaliteta pulsa :
Pulsus frequens(ubrzan)-preko 100/min,javlja se kod :sinusne tahikardije,atrijalne fibrilacije,ventrikularne tahikardije Pulsus rarus(usporen)-ispod 60/min,javlja se kod :sinusne bradikardije,sr ani blok II,kompletnog AV bloka

II. Ritmi nost pulsa  Pulsus regularis-pravilan(naj e e normalan) :60-90/min  Pulsus iregularis kod :ventrikularnih ekstrasistola(povremeno nepravilan),aritmije apsolute(stalno nepravilan),respiratornih aritmija(varira sa disanjem)

III.Amplituda (visina pulsa)-predstavlja oscilacije pulsnog pritiska:  Pulsus alter(magnus,visok puls)-nastaje zbog pove anog udarnog-sistolnog volumena a smanjenog perifernog otpora,kod aortne insuficijencije,sportista  Pulsus parvus(mali puls)-nastaje zbog smanjenog udarnog-sistolnog volumena a pove anog perifernog otpora,kod:sr ane insuficijencije,kolapsa,aortne i mitralne stenoze,dehidratacija

IV. Oblik -predstavlja brzinu nastanka i trajanje samog pulsnog talasa  Pulsus tardus(sporo nastaje i dugo traje)kod bradikardije  Pulsus celer(brzo nastaje pulsni pritisak i kratko traje-kratak udar)-kod aortne insuficijencije i hipertireoze V. Tvrdo a (napetost) pulsa-odre ena je pritiskom u lumenu arterije i stanjem njenog zida  Pulsus durus(tvrd puls)-kod arterijske hipertenzije i ateroskleroze  Pulsus molis(mek)-puls nestaje pri najmanjem pritisku zbog smanjenog volumena, kod kolapsa, oka,aortne i mitralne stenoze

1. Pulsus filiformis (parvus et tardus-sporo nastaje i dugo traje)-mali puls ,kod sr ane insuficijencije,hipovolemije, oka,aortne stenoze,pove anog perifernog otpora 2. Koriganov puls (pulsus altus et celer-visok sa brzim usponom i padom,kratkim vrhom)-kod povi ene temperature,povi enog UV-udranog volumena, anemije, hipertireoze,aortne insuficijencije-AI,ductusa arteriosusa persistensa-DAP,ateroskleroze 3. Pulsus bisferians -dvostruki sistolni vrh,kod Ai-aortne insuficijencije,hipertrofi ne kardiomiopatije 4. Pulsus alternans (altus(magnus)/parvus)-ritam pravilan ali puls mijenja amplitude od udara do udara(smjenjivanje jednog vi eg i ni eg pulsnog talasa),znak je te ke sr ane insuficijencije

Vrste pulsa :

5. 6.

7. 8.

Pulsus bigeminus -jedna sinusna i jedna ekstrasistolna kontrakcija,rastojanje izme u otkucaja nije jednako(aritmi an puls) Pulsus paradoksus -smanjenje amplitude u inspirijumu,javlja se kod:perikardijalne tamponade,konstriktivnog perikarditisa,plu ne embolije. Reverzni pulsus paradoksus -smanjenje amplitude u ekspirijumu,javlja se kod hipertrofi ne kardiomiopatije Dikrotni puls -ima dva talasa-jedan u sistoli a drugi u dijastoli ;prisutan u hipovolemiji,tamponadi srca,sr anoj insuficijenciji

1) Kussmaul-ov znak ozna ava paradoksalnu reakciju vratnih vena pri inspirijumu.Vene se pri inspirijumu normalno prazne.Kada se pri inspirijumu pove ava njihov volumen tada ukazuju na akutnu dilataciju desne komore,konstriktivni perikarditis,kongestivnu sr anu insuficijenciju.Kod tamponade perikarda ovaj znak je negativan. 2) Abdominalno-jugularni refluks-u normalnim uslovima pri pritisku desno paraumbilikalno u toku 10 sekundi pri laganom disanju pacijenta ne izaziva porast jugularnog pritiska.Pove anje jugularnog pritiska i njegov nagli pad prestankom pritiska na abdomen predstavlja pozitivan test-sr ana insuficijencija.

c) utvr ivanje prisustva arterijske i venske insuficijencije vr i se sljede im :

3) Alenov test(za radijalnu i ulnarnu arteriju)pritiskom na radijalku ka emo pacijentu da stisne aku,prsti e da poblijede-znak da je prisutna opstrukcija ulnarke. 4) Trill karotidnih arterija(podrhtavanje-vibracije)-pri palpaciji karotidnih arterija,istovremeno je prisutan um zbog su enja arterije karotis i aortne stenoze. 5) Edem nogu ispitujemo tako sto pritisnemo prstima ko u sa medijalne strane,iznad maleolusa ili pretibijalno( e e)-javlja se udubljenje koje ostaje(testasti edem,sr ani) a ako se ko a vrati bez udubljenja(elasti ni edem,bubre ni).

6) Homanov znak(bolnost u listovima potkoljenice-osjetljivost potkoljenica)izvodi se naglom dorzi-fleksijom stopala pri ispru enoj nozi(ukazuje na duboki i povr ni tromboflebitis kod pro irenih vena) 7) Hroni na arterijska insuficijencijatanka,blijeda,hladna,trofi na ko a bez dlaka,nokti su debeli,mogu da se jave ulceracije i gangrene,arterijski pulsevi su uga eni,prisutne su intermitentnepovremene klaudikacije(gr evi u listovima pri hodu)

8) Hroni na venska insuficijencijapigmentisana,edematozna,cijanoti n a ko a sa petehijama,nema intermitentnih klaudikacija,postoji osje aj te ine u nogama,pulsevi se normalno palpiraju,tipi na promjena je ulcus cruris(medijalno na distalnoj tre ini potkoljenice).

Pregled abdomena
Abdomen je podjeljen na kvadrante : I prema sparatovima abdomena (epigastrijum/mezogastrijum/hipogas trijum)- na 9 kvadranata :

Br .

Spratovi abdomena

Kvadratni abdomen na odre enom spratu 1.Desni hipohondrijum 2.Epigastri ni 3.Lijevi hipohondrijum 6.Lumba -lni lijevi

Epigastrijum

4.Lumbalni desni II Mezogastrijum

5.Umbilikalni

III Hipogastrijum

7.Ilija ni desni

8.Suprab- 9.Ilija ni lijevi ubi ni hipogastri ni

I.Epiga 1.right hypochondriac RH 2.epigastric E II.Mezogastr 3.left hypochondriac LH 4.right lumbar RL 5.umbilical U 6.left lumbar LL III.Hipogastriju 7.right iliac RI 8.hypogastric H 9.left iliac LI

II u odnosu na umbilikus na 4 kvadranta (lak a podjela) :

   

gornji desni kvadrant gornji lijevi kvadrant donji desni kvadrant donji lijevi kvadrant

Pri pregledu pacijent treba da le i sa savijenim nogama u koljenima,ruke treba da budu opru ene pored trupa ili ukr tene preko grudi.

1.upper right quadrant URQ 2. upper left quadrant ULQ 3. lower right quadrant LRQ 4. lower left quadrant LLQ

Pregled abdomena podrazumijeva : 1. 2. 3. 4. Inspekciju Auskultaciju Perkusiju Palpaciju Najva nije inspekcija i palpacija Pacijent le i na le ima,ruke uz trup,noge lagano savijene u koljenima

1. Inspekcijom posmatramo : a) Oblik i veli inu trbuha (ravan u odnosu na grudni ko ) koja se ispoljava:  Uvu eno u trbuha kod:mr avih-asteni nih osoba,dehidriranih  Izbo enost trbuha kod:gojaznih(masno tkivo),meteorizma-nadutosti(zbog ispunjenosti crijeva gasovima,javljaju se takodje zmijoliki pokreti crijeva i klokotanje),paraliti kog ileusa(zbog paralize crijeva,nadutost bez pokreta i umova,npr. Kod ac.pankretitisa),uve anja slezine(izbo en lijevi hipohondrijum,kod npr. Infektivne mononukleoze,leukoza),ascitesa

Gojaznost(obesitas)

b) Ko a -boja, strije, ospa, o iljci, hernije(kile),kaput meduze(vidljive vene na trbuhu kod :ciroze,opstrukcije vene cave inferior),nabori kod dehidratacije Peristaltika se uglavnom ne vidi osim kod obstruktivnog ileusahiperperistaltika

Caput meduse

Jaundiceutica

c) simetri nost trbuha

Hepatomegalija

Uve ana u na kesa(Gall bladder)

d) respiratorni pokreti abdomena poja ani(kod bolesti plu a i pleure) e) postojanje ascitesa (te nost u peritoneumskoj duplji,prisutan je izbo en pupak,zategnuta i sjajna ko a,kod npr. karcinoma,sr ane insuficijencije,hipoproteinemije)

f) prisutnost hernije(kile)

Umbilikalna hernija

2. Auskultacija Slu i za procjenu crijevnog motiliteta(peristaltike),otkrivanje vaskularnih umova,perihepati kog trenja,ascitesa. TREBA DA SE AUSKULTUJE TRBUH PRIJE PERKUSIJE I PALPACIJE !!!!!!!!!!!

Auskultacijom slu amo : A. Peristaltiku(motilitet) crijeva koja mo e da bude:  Normalna- uje se klokotanje koje nastaje kao posljedica pretakanja te nosti i vazduha u crijevima tokom peristalti kih pokreta  Poja ana kod:mehani kog ileusa,dijareje(akutni enterokolitis),gladovanja  Uga ena kod:paraliti kog(adinami kog) ileusa,peritonitisa  Opsteri ka auskultacija

B.     

Vaskularne umove abdomena : Art.renalis dextra et sinistra -slu a se 2cm iznad pupka na medioklavikularnoj liniji desno i lijevo,kod stenoze art.renalis se uje sistolni um Aorta abdominalis -slu a se vertikalno 2cm iznad pupka u nivou slu anja art.renalis(izme u njih),kod stenoze aorte ili aneurizme uje se sistolni um Ilija na arterija dex et sin -slu aju se u istoj vertikali gdje se slu aju renalne arterije na liniji koja spaja spinu ilijaku anterior superior ,iznad ligamentuma ingvinale Femoralna arterija dex et sin -slu a se ispod lig.ingvinale u istoj vertikali gdje se slu aju renalne i ilija ne arterije Venski umovi kod ciroze jetre - uju se u epigastrijumu ili oko jetre

C. Trenje -se javlja ako u abdomenu ima neko zapaljenje ili tumor:  Zapaljenje peritoneuma(kod peritonitisa)  Iznad jetre-zbog zapaljenja njene capsule(kod-apscesa jetre,ehinokokusne ciste,carcinoma jetre gdje se pored trenja uje um)  Iznad slezine-zbog infarkta(u desnom bo nom polo aju)

Slu i za odre ivanje: a) Granica jetre -perkutuje se na:  desnoj medioklavikularnoj liniji(norm. 612cm)-treba da na e : donju ivicu jetre tmulost:perkusiju po eti ispod nivoa pupka pa lagano navi e gornju granicu jetre-tmulost:tako sto perkutujemo od prostora plu ne sonornosti(rezonancije) na dole

3. Perkusija -normalan perkutorni zvuk je timpani an nad crijevima a tmuo nad kompaktnim organima (jetra, slezina, ascites, tumor)

 Uve anje jetre -muklina iznad VI rebra u medijoklavikularnoj liniji -donji rub prelazi donji rebarni luk -ozna ava se brojem popre no polo enih prstiju ispod rebarnog luka -glatki rubovi kod sr anih bolesti,ikterusa,hepatitisa,leukemije,masna jetra -neravni rubovi kod ciroze,apscesa,tumora,cista

b) linei mediosternalis (norm. 4-8cm) Tmulost(granice) jetre mogu da budu:  Smanjena tmulost kod:fulminantnog hepatitisa(mala jetra),pnaumoperitoneuma, meteorizma desnog kolona(tu je pove an timpanizam)  Pove ana tmulost kod:niske dijafragme i HOBP

b) Slezina -le i ispod kupole lijeve dijafragme iza srednje axilarne linije.Perkutovati isprva u pravcu srednje axilarne linije a zatim zvjezdasto iz svih pravaca,vr i se kod sumnje na splenomegaliju

c) Ascites -za dokazivanje prisustva vr e se sljede i pregledi:  Perkusija -po inje u epigastrijumu i lepezasto se perkutuje ka ni im i bo nim dijelovima trbuha.Linija nivoa ascitesa(tmulosti) je lu nog oblika,ni a u sredini a vi a na bo nim krajevima ascitesa,mo e da se crta po trbuhu.

Test pomjeranja pozicije tmulosti -pri pomjeranju pacijenta sa jedne na drugu stranu(lijevo-desno) pomijera se granica tmulosti u skladu sa gravitacijom. Test fluktuacije(vodenog talasa) - aku lijeve ruke staviti na bok desne strane a drugom rukom se udara u suprotnu stranu(lijevu) to dovodi do pokretanja te nosti i udara u trbu ni zid(desne strane) ta osje amo kao talas.Za razlikovanje od gojaznosti-ruka pacijenta se stavlja na sredinu njegovog trbuha pri cemu izostaje udar talasa na suprotnoj strani kod gojaznih a kod ascitesa se javlja udar talasa te nosti na suprotnoj strani.Suprapubi na tmulost mo e da ukazuje na ispunjenu be iku i gravidni uterus.

d) Pove anog timpanizma kod:okluzije crijeva,meteorizmapove anja gasova(tankih crijeva-u predjelu pupka,desnog i lijevog kolona-lumbalni kvadrant i hipohondrijum)

4. Palpacija -najva nija metoda pregleda abdomena Mo e da bude: a) Povr na-izvodi se laganim pritiskom jagodicama prstiju na zid trbuha.Slu i za:
 identifikaciju svih povr inskih organa ili tumora  za palpaciju bolnih(osjetljivih) zona trbuha  procjenu rigiditeta trbu ne muskulature(defansa,npr.kod peritonitisa)

trbuha.Slu i za:  Odre ivanje polo aja i veli ine trbu nih organa  Tumerfakata:graviditeta(fiziolo ki), pseudociste pankreasa, Mb.cron, aneurizme abd,aorte,tumora (kolona, jetre,ovarijuma),opstruktivnih ileusa,uve anja be ike

b) Duboka-izvodi se ja im pritiskom na zid

Tehnika -palpacija se izvodi tako da se blago flektirane dve ake(ruke) u zglobu ru ja stave horizontalno na trbu ni zid pri emu su prsti skupljeni.Abdomen se palpira pa ljivim,ugibaju im pokretima.Povr na palpacija se izvodi jednom rukom a duboka moze tako e sa dve.Palpacija trbuha po inje uvijek na strani koja je suprotna bolnoj strani.

Palpacijom ispitujemo:
1. Mogu nost prisustva difuznog peritonitisa-koji se odlikuje jakim bolom u cijelom abdomenu(difuzan) i mi i nim defansom(trbuh tvrd kao daska,posljedica je perforacije upljih organa trbuha kao: eludca,crijeva, apendixa,holeciste)

2. Jetru -normalno se jetra i slezina ne palpiraju Ima vi e tehnika palpacije: a) Obe ruke-po inje se ispod pupka pa navi e;pritisnemo akama pa pacijent udahne(pritisak-udah pacijenta)osje amo udar jetre u prste

b) Tehnika ka ike-desna aka savijena blago u prstima ide navi e a na trbuh stavljamo aku bo no(gdje je mali prst),pri emu je pravac ake paralelan sa rebarnim lukom,vr i se isto pritisak-udah pacijenta c) Tehnika ruke obrnuto-obe ruke ispod desnog rebarnog luka pa udah,pri emu je ljekar okrenut suprotno od lica pacijenta

d) Metoda frikcije(auskultatorna)slu alica se stavlja u epigastri ni ugao a olovkom(ili noktima) se grebe po ko i idu i od mezogastrijuma ka desnom hipohondrijumu.Mjesto gdje um biva jasan predstavlja donju ivicu jetre.Kod uve ane jetre uvijek se odre uje rastojanje od rebarnog luka do ivice jetre(mo e u cm).

Jetra je uve ana kod:ciroze ( vrsta,bezbolna ivica),hepatitisa i venske kongestije zbog insuficijencije desnog srca(uve ana,bolna,glatkih ivica),Ca jetre (uve ana,cvornovata, tvrda,nepravilnih ivica,bolna),kod HOBP je la no uve ana

3. Slezinu -normalno se ne palpira.Slezina le i ispod kupole lijeve hemidijafragme, iza srednje axilarne linije,izmedju IX i XI rebra

Tehnika-lijevom rukom se podigne lijevi hipohondrijum od pozadi a desnom rukom pod pravim uglom na lijevi rebarni luk idemo navi e,bolesnik tada duboko udahne.Tako e slezina mo e da se palpira u lijevom dekubitu kada lijevom rukom ne odi emo lijevi hipohondrijum ve desnom rukom( akom) palpiramo slezinu koja pod dejstvom gravitacije pada na dole tako da je podlo na palpaciji ako je uve ana(npr. Kod:hematolo kih bolesti,sepse,ciroze jetre,parazitoza a kod HOBP je la no uve ana)

4. eludac -pregleda se sljede im na inom:  Palpacijom u epigastrijumu-kod ulkusa pilorusa ili bulbusa duodenuma nalazi se osjetljivost(bolnost).Obrascovljeva ta kase nalazi ispod procesus ksifoideusa,jedan prst udesno od lijeve medioklavikularne linije.Pri perforaciji ulkusa epigastrijum je tvrd kao daska(defans).  Fenomen bu kanja-kod pilorusne stenoze i atonicnog eludca mo e se kucanjem prstiju ili palpacijom perigastri no izazvati fenomen bu kanja

u na kesa -se normalno ne palpira a uve ana se palpira.  Marfijev znak-bolna osjetljivost veli ine dva palca na mjestu gdje m.rectus presjeca medioklavikularnu liniju,pri palpaciji pacijent udahne a jetra i u na kesa idu na dole(kod holecistitisa)  Kurvoasierov znak-uve ana,napeta, bezbolna u na kesa+icterus ukazuju na karcinom glave pankreasa(diferencijalno pleuritis)

5.

6. Bubrezi -nalaze se retroperitonealno,desni bubreg izme u pr ljena Th 12 i 13 a lijevi bubreg izme u pr ljena Th11-L2 Bubrezi se normalno ne palpiraju !!! (eventualno kod mr avih,donji pol desnog bubrega u uspravnom polo aju)

Tehnika koja se koristi za palpaciju zove se bimanuelni kontakt za: Desni bubreg -ljekar svoju lijevu ruku stavi iza pacijenta paralelno sa XII rebrom,desnu ruku stavi u gornji desni kvadrant (lateralno od m.rectusa a paralelno sa njim).Pacijent duboko udahne a na vrhu inspirijuma ljekar treba da desnom rukom izvr i dubok pritisak.Pacijentu kazemo da di e a onda da zaustavi disanje na kratko,polako popu tamo desnu ruku i osje amo kako se tada bubreg vra a u raniju poziciju. Lijevi bubreg -isto ali obrnuto,ljekar stane sa lijeve strane pacijenta,desnu ruku stavlja iza pacijenta a lijevu stavlja u gornji lijevi kvadrant abdomena.

Ako se palpira bubreg treba da se opi u:veli ina,konture(oblik),bolna osjetljivost.Uve an bubreg je kod:tumora,ciste,hidronefroze,policisti ni bubrezi(obostrano uve ani) 7. Mokra ni mjehur -ne pipa se u normalnim uslovima -pipa se kod napunjenosti urinom(HBP,kamenci) -dole zona mukline iznad simfize

 Perkusijom pesnicom lumbalnih lo a(Veterinarskom perkusijom) - se ispituje bolna osjetljivost bubrega u kostovertebralnim uglovima;izvodi se u stoje em stavu iza pacijenta tako to ulnarnom povr inom pesnice jedne ruke treba da se udara u kostovertebralne uglove(lumbalne lo e) desno a zatim lijevo.Bolnost je prisutna kod infekcija.

8. Akutni apendicitis ispituje se sljede im pregledima:  McBarney-eva ta ka-na sredini linije koja spaja pupak i desnu spinu iliacu anterior superior(njena bolnost pri palpaciji)  Lancova ta ka-spoj spolja nje tre ine i srednje tre ine bispinalne linije sa desne strane  Rovsing-ov znak-duboko palpirati lijevi ilijacni region pa naglo pustiti,tada se javlja bol u desnom ilija nom regionu.

 Blumbergov znak-duboka palpacija desnog ilija nog regiona,pa naglo pustiti.Bol se javlja u desnom ilija nom regionu-test naknadne osjetljivosti.  Znak Psoasa-ljekar stavlja desnu ruku na butinu iznad koljena,ka e pacijentu da di e ispru enu nogu protiv ljekarevog otpora,javi e se bol zbog iritacije m.psoasa zapaljenim apendixom(slijepim crijevom).

 Znak Opturatora-ljekar flektira pacijentu nogu u koljenu i kuku a zatim rotira ka unutra.Javi e se bol zbog iritacije m.opturatora zapaljenim slijepim crijevom(apendixom)  Test ko ne preosjetljivosti-u nekoliko ta aka nisko u abdomenu treba podi i nabor ko e palcem i ka iprstom ljekara-javlja se bol u desnom kvadrantu. Dif.Dg apendicitisa su :adnexitis,prostatitis

9. Akutni pankreatitis -jaka palpabilna bolna osetljivost+Blumberg u epigastrijumu bez defansa a pacijent se ali na bolove koji su u vidu kai a

10. Akutni divertikulitis -znaci apendicitisa u donjem lijevom kvadrantu(sigma)

11.Akutni salpingitis -bol iznad lig.ingvinale+defans+Blumberg 12.Palpacija aorte abdominalis -treba da se pritisne duboko s lijeve strane srednje linije epigastrijuma,osje a se periumbilikalna ili gornja abdominalna masa koja pulsira koja ukazuje na aneurizmu abd.aorte(bezbolna a bol se javlja kod rupture)

13. Digitorektalni pregeld -10-12cm dubine -kod crne stolice,pregled prostate,hemeroidi,fisure,apscesi

1. 2. 3. 4. 5.

Normalan nalaz : Abdomen u ravni sa grudnim ko em, bez promjena na ko i Mek,neosjetljiv na povr nu i duboku palpaciju Jetra i slezina se ne palpiraju Lumbalne lo e neosjetljive na grube perkusiju,perkutorni zvuk timpani an (tmuo, tup-ascites) Auskultatorni nalaz abdomena: peristaltika o uvana bez vaskularnih umova

Pregled LMS-a(lokomotornog sistema)

LMS ine zglobovi i mi i i (oblik,veli ina,stanje zglobova, muskulature,krvnih ila, promjene na ko i) Zglob je spoj dve ili vi e kostiju koji ima dve funkcije :omogu ava pokret i obezbje uje stabilnost

Zglobovi se dijele na : 1. Pokretne(diarthroses) 2. Nepokretne(synarthroses)

    

Pokreti u zglobu su : Fleksija -savijanje Ekstenzija -opru anje Adukcija -ka tijelu Abdukcija -od tijela Rotacija -okretanje

LMS se pregleda sljede im : I. Anamneza i fizikalni pregled II. Inspekcija III.Palpacija IV. Perkusija V. Ispitivanje obima pokretljivosti zglobova i ki menog stuba

I anamneza i fizikalni pregled :  Anamneza-da li pacijent ima: bol,otok,jutarnju uko enost zglobova  Fizikalni pregled-ima li: krepitacije(pucketanja u zglobu),mi i nu slabost(javlja se kod zapaljenja mi i a-miozitisa i degenerativnih promjena zgloba)

II Inspekcija treba da procjenjuje : a) Uhranjenost BMI=masa(kg)/visina(m) ;normalan BMI=18,5-24,9 b) Simetri nost tijela(npr:asimetri nost udova kod priro enih anomalija,neurolo kih oboljenja,rahitis,osteomyelitis,tumori) c) Stav(aktivan/pasivan/prinudan) d) Deformacije : Ki menog stuba-lordoza/skolioza/kifoza Deformiteti zglobova-reumatoidni artritis/psorijazni artritis

Reum.artritis

 Ko e:eritem u vidu leptira na licu-SLE (sistemski eritemski lupus), sklerodermna ko a-sklerodermija,eritem na ekstremitetima oko zglobova+periorbitalni lividni eritem u dermatomiozitisu,anularni eritemreumatska groznica,potko ni vori i u reumatoidnom artritisu,TOFI vori i-giht

e) Pokretljivost bolesnikaaktivna/pasivna/nepokretnost f) Na in ustajanja-bez te ko a/ote ano g) Otok zgloba ukazuje na :

Subluksacije/luksacije Kontrakture(djelimicna)/ankiloze(potpuna) uko enost zglobova Otok ekstremiteta kod: -sr ana oboljenja oko gle njeva na potkoljenicama -bubre na oboljenja;otok lica i kapaka -stati ni;kod stajanja,dugog sjedenja -elefantijaza;limf edem

Otok sko nog zgloba

h) Varikozne vene nogu

3. Palpacijom procjenjujemo : a) Osjetljivost zgloba(bolnost) b) Prirodu otoka(gumast-sinovitis/tvrdartroza) c) Toplota zgloba d) Krepitacije u zglobu(reumatoidni artritis) e) Prisutnost vori a(TOFI,potko ni kod RA-reumatoidnog artritisa)

f)

Arterijske pulsacije na rukama i nogama sljede ih arterija :

Brahijalna arterija-medijalno od bicepsa,iznad lakta Radijalna arterija-u predjelu ru nog zgloba, sa spoljnje strane prema palcu
ruke

Femoralna arterija-na sredini spine i pubi ne kosti Poplitealna arterija-u poplitealnoj jami na Arterija dorsalis pedis-na dorsumu stopala nogama Arterija tibialis posterior-iza medijalnog maleolusa

4. Perkusija -va na je za otkrivanje osteomalacije,tumora Promjene na zglobu: Akutna upala-crvenilo,otok,topli zglobovi u prisilnom polo aju Deformacije-ankiloza(uko enost zgloba) Artroza-krepitacije Balotman patele

5. Ispitivanje obima pokretljivosti zglobova i ki menog stuba : a) Ki meni stub -ispituje se pokretljivost : torakalne ki me(le ne)-pokretljivost le ne ki me je minimalna zbog ega se mjeri respiratorni index-razlika izme u obima grudnog ko a u nivou mamila u inspirijumu i ekspirijumu(normalna 7-12cm)

Lumbalne ki me(slabinske)-pokretljivost slabinske ki me odre uje se :

mjerenjem rastojanja prstiju od poda-pri savijanju pacijenta napred sa ispruzenim prstima ka podu i ispru enim nogama Preciznije se odre uje Schoberovim znakomu uspravnom polo aju se obilje i rastojanje od 10cm sa donjom granicom na 5 lumbalnom pr ljenu,zatim se pacijent savija napred kada treba da se rastojanje koje smo obilje ili pove a za 4-5cm a pri ekstenziji treba da se smanji za 1,5-2cm.

b) Zglobovi :ispituje se pokretljivost svih zglobova(od glave na dole) i mjeri u stepenima.Anatomski polo aj zglobova je 0 a ispituju se sve vrste pokreta u zglobu.
-aktivna i pasivna pokretljivost -pareze i paralize-onemogu ena aktivna pokretljivost -klonus-gr evita kontrakcija -tremor-podrhtavanje Promjene na zglobu: Akutna upala-crvenilo,otok,topli zglobovi u prisilnom polo aju Deformacije-ankiloza(uko enost zgloba) Artroza-krepitacije Balotman patele

Normalan nalaz : 1. Ekstremiteti su bez deformiteta, edema, varikoziteta i znakova povreda 2. Aktivna i pasivna pokretljivost je uredna 3. Urednih arterijskih pulsacija