TEHNIKE SNIMANJA II - PREDAVANJA Digitalne i konvencionalne tehnike u radiologiji po sistemima UVOD Kompjuterizirana tomografija (CT) je neinvazivna tehnika to je u dijagnostikoj

upotrebi od 1970.godine, a od 1975. godine se primjenjuje kao CT za itavo tijelo ( Whole Body Scanner). Tehnologija kompjuterizirane tomografije se naglo razvijala i do sada je proizvedeno pet generacija CT aparata. Oni se dijele na konvencionalne, spiralne i vieslojne. Konvencionalni tj jednoslojni CT aparati I prve generacije su imali uzak snop X zraka, jedan detektor, kretanje rendgenske cijevi i detektora za 180 oko pacijenta. Vrijeme skeniranja i rekonstrukcije CT sloja trajalo je 4 do 5 minuta. CT aparati II - druge generacije su imali djelomino lepezast snop X zraka, 30 detektora, kretanje rendgenske cijevi i detektora za 180 oko pacijenta. Vrijeme skeniranja i rekonstrukcija CT sloja trajala je oko 20 sekundi. CT aparati III tree generacije imaju lepezasti snop X zraka to obuhvaa cijelo tijelo pacijenta, ima 700 detektora. Rendgenska cijev i detektori se kreu za 360 oko pacijenta i prave veliki broj ekspozicija. Vrijeme skeniranja i vrijeme rekonstrukcije CT sloja je 1,47 sekundi. CT aparati IV - etvrte generacije imaju lepezast snop X zraka to obuhvata cijelo tijelo pacijenta, ima puni krug detektora. Rendgenska cijev se kree za 360 oko pacijenta i pravi veliki broj ekspozicija. Vrijeme skeniranja i rekonstrukcija CT sloja je od 0,5-1 sekunde, naziva se ultra brzi, ultra fast. Sve to omoguuje izvoenje CT angiografije CTA i CT kardio. CT aparati V pete generacije nemaju pokretnih dijelova. Magnetskim otklonom iroki mlaz brzih elektrona bombardira vie masivnih paralelnih anoda koje su rasporeene u obliku semicirkularnih prstenova oko pacijenta, s kojih rendgenske zrake u lepezastom mlazu ozrae pacijenta. Prisutan je puni krug detektora. Konvencionalni tj jednoslojni CT aparati prve generacije su imali dugo vrijeme skeniranja i rekonstrukcije CT sloja, to je trajalo u poetku 4 do 5 minuta. Debljina skeniranog sloja bila je 10mm, 8 mm, 5 mm, iznimno 4 mm. Meutim CT metoda predstavlja poveanje dijagnostikih mogunosti s faktorom 100 u odnosu na konvencionalnu radiologiju, odnosno rendgenologiju. CT se pokazao kao veoma sigurna dijagnostika metoda u pregledu jetre, pankreasa i biliopankreatinih vodova. CT aparati druge generacije imali su djelomino lepezast snop x zraka, 30 detektora, kretanje rendgenske cijevi i detektora za 180 oko pacijenta. Vrijeme skeniranja i rekonstrukcija CT sloja za 20 sekundi. CT aparati tree generacije imali su lepezast snop x zraka, obuhvata cijelo tijelo pacijenta, 700 detektora. Rendgenska cijev i detektori se kreu za 360 oko pacijenta i prave veliki broj ekspozicija. Vrijeme skeniranja i rekonstrukcija CT sloja 1,4-7 sekundi. To je ne samo ubrzalo nego i poboljalo prikaz strukture organa, te omoguilo praenje dinamike irenja kontrastnog sredstva kroz krvne ile i parenhim organa. Nativni CT predstavlja bazini nalaz za evaluaciju, nakon ega se donosi odluka o daljnjoj primjeni kontrastnog sredstva.

Spiralni / helikal CT Uvoenje spiralnog CT - helikal CT-a u kliniku praksu od 1989. godine imalo je znaajan uticaj na uvoenje virtualne aplikacije. Spiralni CT, to su aparati etvrte generacije, imaju puni krug detektora, to obuhvaa cijelo tijelo pacijenta u toku duge ekspozicije. Rendgenska cijev se kree za 360 oko pacijenta pravi spiralne krugove oko stola s lepezastim snopom X zraka. To se postie Slip ring tehnikom tako to multiple konduktivne etkice na stacionarnom dijelu kontakta u gentriju i set paralelnih konduktivnih prstenova na rotirajuem dijelu kontakta u gentriju omoguavaju kontinuiranu rotaciju rendgenske cijevi. Kratko vrijeme skeniranja (1 sekunda za rotaciju od 360) s kontinuiranom ekspozicijom postignuto je unapreenjem cijevi, generatora i detektora. Spiralni CT tokom skeniranja obuhvaa podatke volumena organa ili subvolumena. Kod jednog zadranog disanja tokom ekspozicije napravi se kontinuirana rotacija niza detektora sa simultanom kontinuiranom translacijom stola tokom jedne faze skeniranja. Uvoenje spiralnog CT u kliniku praksu od 1989.godine imalo je znaajan uticaj na uvoenje virtualne aplikacije.Dvije glavne prednosti spiralnog CT u dijagnostici abdomena su u mogunosti dobivanja slike itavog volumena organa tijekom snimanja s jednim zadranim disanjem, to prua mogunost rekonstrukcije slike od po 1 mm, bez dodatne radijacije. Ovi tanki slojevi smanjuju mogunost gubitka malih lezija. Takoer mogunost mjerenja gustoe tkiva u podruju intersovanja, bez uticaja volumnog efekta. Sve ovo omoguuje slike izvanredne kvalitete kakvu se do sada nije postigao s jednoslojnim CT aparatima. Prednost je u mogunosti izvoenja trodimenzionalne (3D) rekonstrukcije slike. Na bazi 3D slike moe se dobiti MIP (maximum intenzity projection) i MPR (multiplanar reconstruction) rekonstrukcija slike u sagitalnom i koronalnom presjeku, to sve prua vie dijagnostikih informacija.Pored toga prednost spiralnog CT je mogunost bolusne aplikacije kontrastnog sredstva. itava jetra moe biti skenirana tokom pika - maksimuma kontrastnog obojavanja parenhima jetre. Mogunost brzog dobivanja volumne slike takoer daje CT arterioportografiju. Spiralni CT jetre predstavlja rutinski hepatalni imaging zato to je imbibiranje parenhima jetre, kao i opacifikacija portalnih i hepatalnih vena, najvea u portalnoj venskoj fazi.Koristei spiralni CT s kraniokaudalnim ili obrnutim smjerom uz odlono vrijeme od 70" imbibicija parenhima jetre je maksimalna, krae vrijeme skeniranja od 4045" daje dobar prikaz krvnih sudova. Ne dobije se tako dobar prikaz hepatalnih metastaza, stoga se sada koristi dvofazni protokol 36 ml. kontrasta /sec u arterijskoj i portalnoj fazi/. Multidetektor CT Multidetektor CT (MDCT) ili multislice CT (MSCT) su CT aparati nove generacije CT aparata, to imaju daleko vee tehnike mogunosti u odnosu na ranije generacije. Suvremeni CT aparati multi detector ili multi slice imaju vie uporednih redova (nizova) detektora, zbog ega se i zove vieslojni CT. MDCT aparati imaju kratko vrijeme dobivanja vie slojeva u toku jedne rotacije, zatim retrospektivno stvaranje tanjih slojeva iz podataka jednog niza detektora, te poboljanje trodimenzionalne slike. MDCT aparati poveavaju ukupan broj informacija i to u obliku sirovih podataka (row data) koji su izvor za rekonstrukciju dvodimenzionalne CT slike i njihovu post processing obradu. Uznapredovale softverske operacije, koriste razliite svjetlosne efekte, MIP (maximum intensiti projection), prikazivanje volumena, pruaju velike mogunosti post-processinga u toku obrade CT slike, kao to su trodimenzionalna rekonstrukcija i virtualna endoskopija. Daljnji napredak kod MDCT/MSCT je dual source CT - DSCT koji ima dvije rendgenske cijevi i jo vee tehnike i dijagnostike mogunosti.
2

Magnetska rezonanca Magnetska rezonanca (MR) se dokazala kao primarna imaging dijagnostika tehnika bolja od CT-a s postignutom dijagnostikom senzitivnou i specifinou za mnoga patoloka stanja solidnih organa abdomena, unih i pankreatinih vodova, crijeva, peritoneuma i retroperitoneuma. Kljuni moment uspjene MR jetre i biliopankreatinog sustava su kvalitetne slike. Dijagnostiki problem kod MR abdomena su artefakti uslijed pokreta, kao i neselektivnost ekstracelularnih kontrastnih sredstava. Pulsne sekvence Konvencionalne SPIN ECHO (SE) sekvence su bile prva iroko koritena tehnika za MR jetre i biliopankreatinog sustava. U posljednje vrijeme se koriste modificirane SE sekvence, kao i mnoge nove. No SE sekvenca jo nije potpuno zamjenjena, T1W SE sekvenca se postie koritenjem kratkog TR (REPETITION TIME oko 300 msec) i najkraim moguim TE (ECHO TIME). T2W SE koristi dugo TR (2500 -3000 msec) i dugo TE (najmanje 8090 msec). Mekotkivni kontrast je baziran na razlici izmeu tkiva u njihovom longitudinalnom vremenu relaksacije (T2). T1W slika zavisi prvenstveno od tkivnih razlika u T1. Tkiva s kratkim T1 kao mast imaju visok intenzitet signala, a tkiva s dugim T1, kao voda imaju nizak intenzitet signala. T2W slika uglavnom se zasniva na tkivnoj razlici T2. Tkiva s dugim T2 kao voda imaju visok intenzitet signala, a tkiva s kratkim T2 nizak intenzitet signala. Veliki problem su pokreti pacijenta, respiracija, peristaltika, kardiovaskularni i krvni protok. Uvedene su brojne metode da se smanje artefakti kretanja kao kardijalni i respiratorni geiting itd. Najbolji nain je da se smanji vrijeme akvizicije, to nije lahko, a nikad se ne moe toliko smanjiti da se izbjegnu mogui pokreti. Meutim, vrlo je korisno ako se smanji na 15" do 30" to prua mogunost skeniranja sa zadranim dahom. Brze sekvence su vane i za pacijente koji ne mogu dugo mirno leati, za djecu, za MR angiografije, te za kvalitetan MR abdomena. Brze spin echo sekvence (FSE) Ove sekvence imaju razliita imena kao FAST SPIN ECHO, TURBO SPIN ECHO i brza akvizicija s relaksacionim poveanjem RARE. U abdominalnom imagingu T2 FSE sekvence nisu optimalne za detekciju solidnih lezija jetre, zbog gubitka signala lezije, koji nastaje zbog dugog TE. S druge strane korisne su za razlikovanje solidnih od nesolidnih lezija jetre. Nesolidne lezije kao hemangiom i ciste imaju u T2 FSE krajnje visok intenzitet signala. FSE se koriste za MRCP, upravo zbog ekstremno visokog intenziteta signala statine tekuine. Gradient echo imaging Gradient echo pulsne sekvence se baziraju na upotrebi gradient refokusiranih ECHO umjesto refokusiranja pulsa od 180. Kod SE sekvenci ovo je obino asocirano s kratkim TR i malim FLIP-ANGLE, RF pulsom. ULTRA FAST GRE imaging najbolji je primjer TURBO FLASH sekvenca TR oko 7 msec, kratki TE oko 3 msec, mali FLIP ANGLE oko 10. Koristi se u dinamikim studijama s Gadolinijumom, kod MR biopsija, jer omoguava precizniju lokalizaciju "cilja" i daje dobru diferencijaciju lezije od okolnog tkiva, kao i zbog kratkog vremena u kom je igla u pacijentu.

Kombinirane gradijent i pulsne sekvence (GRASE) Kombinovana GRASE sekvenca je slina FSE sekvenci. Vrijeme akvizicije za abdomen e biti skraeno na 18 to omoguava komforan BREATH-HOLDING (BH) pregled sa zadranim dahom. Echo Planar Imaging (EPI) Ove sekvence zahtijevaju drugaiji hardver, to nema veina standardnih maina. Supresija masti omoguava : karakterizaciju masti ovo je vano za karakterizaciju lezija u jetri koje sadre mast, kao HCC, adenom i za otkrivanje pseudolezija u masnoj jetri (nezamaeni parenhim). otkrivanje artefakata usljed kretanja supresijom signala. Struktura koje sadre mast, kao na pr. masni sloj u prednjem trbunom zidu. poboljanje dinamikog dometa redukcija artefakata zbog hemijskih promjena evaluacija imbibiranja kontrastom u lezijama bogatim mastima Supresija masti ipak nije bez nedostataka. Moe doi do gubitka vanih dijagnostikih informacija, ako se koristi supresija sama. Ovo je vano kod fokalnih lezija koje sadre mast i u stagingu tumora. Podruja masti izmeu organa pokazuju da nema infiltracije. Supresija masti oteava vizualizaciju limfonoda i ekstrahepatalnih krvnih ila. Konano supresija masti s i.v. aplikacijom kontrasta moe dovesti do lanog smanjenja signala. Fat Saturation (FAT SAT) Ova metoda se moe koristiti u T1WI i T2WI jedan od nedostataka je nehomogenost u supresiji masti.FAT SAT tehnika u kombinaciji s T2WI SE i T2WI FSE poveava detektabilnost lezija jetre. U sluaju FSE, supresija masti je vanija zato to je intenzitet signala masti u ovoj sekvenci naroito visok i postoje izraeni artefakti kretanja od prednjeg trbunog zida. T1WI FAT SAT koriste se za bolju karakterizaciju fokalnih lezija jetre koje sadre mast i da poboljavaju detekciju lezija nakon i.v. aplikacije hepatobilijarnog kontrasta kao napr. DDP. Chemical Shift Imaging (CSI) CSI je tehnika koja poveava dinamiki raspon dobijenih slika kod diferenciranja promjena u masnom tkivu jetre i imaging pankreasa. Kratki T1 Inversion Recovery STIR Vana je za detekciju jetrenih lezija, detekciju lezija nakon aplikacije supermagnetnog eljeznog oksida.

Digitalna subtrakciona angiografija Rendgenski aparati sa kojima se izvodi tehnika snimanja digitalne subtrakcione angiografije, spadaju u slikovne dijagnostike aparate, koji za nastanak dijagnostike informacije koriste rendgenske zrake. Putem modificirane subtrakcione tehnike (koja je kao konvencionalna fotografska subtrakcija bila poznata od 1934.godine), izvode se snimanja na nivou digitalnih informacija. Analogni signali su video TV signali, koji se u A/D (analogno digitalnim) pretvaraima, pretvaraju u digitalne informacije. Kod ove tehnike, pored matematikog prorauna i obrade podataka imamo jo i subtrakciju digitalnih informacija. U D/A (digitalno analognim) pretvaraima ponovo nastaju analogne informacije, koje predstavljaju subtrahiranu sliku, koju moemo promatrati na monitoru u real time. Osnovni dijelovi aparature su rendgenska cijev, visokonaponski generator, elektronski pojaiva slike i TV monitor, stola na kome lei pacijent, kontrolne konzole i raunarskog sistema.

Digitalne tehnike snimanja kotano miinog sistema Kompjuterizirana tomografija kostiju kranijuma Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago privuena grudnom kou. Kompjuterizirana tomografija kostiju kranijuma - CT Centriranje: Centralna zraka ulazi 2 poprena prsta iznad krova lubanje. Topogram: Profilni (LL). Program: Head routine Thicknes: 3-5 mm Collimation: Ovisi o vrsti detektora Increment: 2-3 mm Planiranje polja pregleda: Orbitomeatalna linija do krova lubanje Smjer snimanja: Kaudokranijalan. CT KOSTIJU KRANIUMA Za snimanje kostiju kranijuma uvijek je bolje koristiti spiralno snimanje zbog naknadne obrade slike u 3D tehnikama. Ako se radi o traumi glave moe se koristiti spiralno snimanje sa slojevima debljine ispod 4 mm. Isto je potrebno da bi se preciznije odredila pozicija fragmenata ulomaka slomljenih kostiju. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

Kompjuterizirana tomografija paranazalnih upljina PNS Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago privuena grudnom kou. Centriranje: centralna zraka ulazi 2 poprena prsta iznad krova lubanje. Topogram: profilni (LL). Program: Head routine Thicknes: 3-5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 3 mm Planiranje polja pregleda: Od donjeg ruba maksile do iznad frontalnog sinusa Smjer snimanja: kaudokranijalan. Za snimanje PNS uvijek je bolje koristiti spiralno snimanje zbog uoavanja sitnih detalja i zbog 3D rekonstrukcije, koja se mora obavezno raditi. Slojevi se ne anguliraju, mora se obuhvatiti maksilarni, frontalni sinus i straga meatus akustikus eksternus. Ovdje je bitno smanjiti FOV (field of view - polje pregleda), da bi se dobila to vea slika radi bolje rezolucije. Po potrebi se moe uraditi i kontrastna serija. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Magnetna rezonanca PNS Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Head matrix koja se stavlja preko glave pacijenta. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: t2_tse_tra i cor t1_tse_tra i cor t2_tse_fs_tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa t1 sekvencama u tri ravni

Magnetna rezonanca PNS T2 wi T2wi fs tra Lokalajzer za koronalni MR PNS :t2, t1 i t2 fs cor

Kompjuterizirana tomografija orbita Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno da pacijent zatvori oi i ne pomjera onim kapcima u toku pregleda. Kod komatoznih pacijenata obavezna primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago privuena grudnom kou. Centriranje: centralna zraka ulazi 2 poprena prsta iznad krova lubanje. Topogram: profilni (LL). Program: head rutine Thicknes: 1-2 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: Ispod donjeg ruba orbite do iznad gornjeg ruba orbite i meatus akustikus eksternusa bez angulacije. Smjer snimanja: kaudokranijalan. Koristi se spiralno snimanje zbog uoavanja sitnih detalja i zbog mogunosti 3D rekonstrukcije. Smanjiti FOV (field of view - polje pregeleda), do iza meatus akustikus eksternusa da bi se ispratio nervus optikus. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Magnetna rezonanca orbita Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno da pacijent zatvori oi ine pomjera onim kapcima prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita, kozmetikih preparata sa trepavica i drugih metalnih predmeta sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera.U ruku pacijenta se stavi pumpica u sluaju problema da moe dati upozorenje. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja preko glave pacijenta . Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice.
7

Magnetna rezonanca orbita Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: t2_tse_tra , t1_tse_tra, t1_tse_fs_tra, t2_tse_fs_tra, cor i parasgitalno Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa t1 sekvencama u tri ravni. Lokalajzer za transverzalni presjek orbita t1, t2_fs_tra Lokalajzer za parasagitalni presjek orbita i t1_fs_parasag t2_fs_cor Kompjuterizirana tomografija hipofize sele turcike Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Kod komatoznih pacijenata obavezna primjena fiksacionih traka i jastuia.Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta.Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago privuena grudnom kou. Centriranje: centralna zraka ulazi 2 poprena prsta iznad krova lubanje. Topogram: profilni (LL). Program: Head rutine Thicknes: 1-2 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: Poljem pregleda mora biti obuhvaena cijela sela turcika sa angulacijom pazei da se ne ozrae orbite ako je to mogue. Smjer snimanja: kaudokranijalni. Koristiti se spiralno snimanje zbog uoavanja sitnih detalja i zbog 3D rekonstrukcije. Smanjiti FOV (field of view - polje pregeleda), da bi se dobila to vea slika, kako se ne bi gubilo na rezoluciji. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Magnetna rezonanca hipofize sele turcike Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja.Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera.Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij.Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja preko glave. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice.

Magnetna rezonanca hipofize sele turcike Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: t2_tse_ cor t1_tse_sag i cor Nakon nativne serije(slika) radi se kontrastna serija sa t1_tse_sag i cor MR lokalajzer sagitalni presjek hipofize i t1 sag

Kompjuterizirana tomografija mastoida i srednjeg uha Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da ne smije gutati. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago privuena grudnom kou. Centriranje: centralna zraka ulazi dva poprena prsta iznad krova lubanje. Topogram: profilni (LL). Program: Inner ear Thicknes: 1-2 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: Ispod donjeg ruba mastoida do iznad gornjeg ruba mastoida bez angulacije. Smjer snimanja: kaudokranijalan. Pacijenta potrebno upozoriti da ne pomjera donju vilicu zbog moguih artefakata na slici. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

Kompjuterizirana tomografija kostiju lica Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da ne smije gutati prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago privuena grudnom kou.

Kompjuterizirana tomografija kostiju lica Centriranje: Centralna zraka ulazi dva poprena prsta iznad krova lubanje. Topogram: Profilni (LL). Program: Head routine Thicknes: 3-4 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: Ispod donjeg ruba mandibule do iznad gornjeg ruba frontalnog sinusa,bez angulacije. Smjer snimanja: Kaudokranijalan. Kosti lica najee se snimaju nakon traume, ali i kod patolokih promjena na kostima i mehkim tkivima. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Dentalna kompjuterizirana tomografija Danas se koristi u procjeni denziteta kostiju gornje i donje vilice, dijagnostici ekspanzivnih tvorbi u vilici kao i procjeni irine prostora za ugradnju implantata. Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano jeupozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da ne smije gutati i pomjerati vilice prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih predmeta, zubnih proteza , nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago privuena grudnom kou Dentalna kompjuterizirana tomografija Centriranje: Centralna zraka ulazi dva poprena prsta iznad meatus akustikus eksterni. Topogram: Profilni (LL). Program: Head routine Thicknes: 3-4 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: Ispod donjeg ruba mandibule do iznad meatus akustikus eksterni. Smjer snimanja: Kaudokranijalan. Dentalni CT u aksijalnoj, sagitalnoj i koronalnoj projekciji i SSD Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

10

Kompjuterizirana tomografija vratne - cervikalne kraljenice Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da ne smije gutati prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene pored tijela. CT-topogram za CT vratne kraljenice CT-transverzalni presjek vratne kraljenice Centriranje: Centralna zraka ulazi dva poprena prsta iznad meatus akustikus eksterni. Topogram: profilni (LL). Program: C-spine ili spine seq Thicknes: 2 mm Collimation:2 mm, coll 2x1mm Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: od meatus akustikus eksternusa do ispod prvog torakalnog prljena. Smjer snimanja: kraniokaudalno. Ako se snima cijela vratna kraljenica onda poljem pregleda mora biti obuhvaen prvi vratni i prvi torakalni kraljeak. Angulacija slojeva je prema intervertebralnim prostorima. FOV smanjiti na optimalnu veliinu, ne smiju se odsjei dijelovi kraljeaka, tj kraljeci moraju biti prikazani kompletni. Ako se radi o traumi vratne kraljenice potrebno je uraditi rekonstrukcije za mehka tkiva i rekonstrukcije za kotane strukture, a ako se radi o neurolokim problemima dovoljno je uraditi rekonstrukciju za meka tkiva. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

11

Magnetna rezonanca vratne - vratne kraljenice Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Neck matrix koja se stavlja preko vratnog dijela kime pacijenta. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice Lokalajzer za sagitalni presjek vratne kraljenica i t2 i t1 sag i lokalajzer za transverzalni presjek vratne kraljenica i t2 tra Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: t2_tse_sag i tra, t1_tse_sag, t2_tirm_sag Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa t1 sekvencama u t1_tse_tra i sag. Pravi se serija slojeva u odgovarajuim presjecima . Kompjuterizirana tomografija torakalne - grudne kraljenice Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene iznad glave. Centriranje: centralna zraka ulazi dva poprena prsta iznad meatus akustikus eksternusa. Topogram: profilni (LL). Program: Spine routine ili spine seq Thicknes: 2 3 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:1 mm Planiranje polja pregleda: prema patologiji na koju se sumnja da se ostale strukture ne bi zraile. Smjer snimanja: kraniokaudalno Pacijent se postavlja u supinacioni poloaj sa rukama iznad glave. Kod planiranja slojeva mora se obuhvatiti sedmi cervikalni i prvi lumbalni kraljeak ako se trai CT itave torakalne kraljenice. Ako se trai samo odreeni dio, onda se samo taj dio isplanira a za orijentaciju slui procesus spinosus sedmog cervikalnog kraljeka, ili rebro kod dvanaestog torakalnog prljena. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.
12

Magnetna rezonanca grudne torakalne kraljenice Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Spine matrix na koju pacijent legne, a koristi se i Neck matrix radi boljeg prekrivanja polja. Uz pomo laserskog snopa centrira se na srednju mamilarnu liniju. Lokalajzer za sagitalni presjek grudne kraljenice i t2 i t1 sag Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: t2_tse_sag i tra, t1_tse_sag, t2_tirm_sag Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa t1 sekvencama u t1_tse_tra i sag. Lokalajzer za transverzalni presjek torakalne kraljenice i t2 tra Kompjuterizirana tomografija lene - lumbalne kraljenice Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia.Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene iznad glave, a ispod koljena postavi se jastuk zbog ugodnijeg poloaja. Centriranje: Centralna zraka ulazi na processus xyphoideus-u Topogram: Profilni (LL). Program: Spine routine ili spine seq Thicknes: 2 3 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:1 mm Planiranje polja pregleda:Od Th12 do ispod S1 spiralno skeniranje. Smjer snimanja: Kraniokaudalan Pacijent se postavlja u supinacioni poloaj sa rukama iznad glave. Kod traume L/S kime radi se spiralno snimanje, gdje je potrebno raditi naknadne 3D rekonstrukcije MPR i SSD. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

13

Magnetna rezonanca lene - lumbosakralne kraljenice Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati.Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij, pod koljena se stavlja jastuk zbog ugodnijeg poloaja. Pregled se izvodi pomou zavojnice Spine matrix na koju pacijent legne. Uz pomo laserskog snopa centrira se na umbilikus Lokalajzer za MR lene kraljenice i t1i t2 sag Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: t2_tse_sag,cor i tra, t1_tse_sag, t2_tirm_sag Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa t1 sekvencama u t1_tse_tra i sag. Lokalajzer za transverzalni presjek kraljenice i t2 tra Kompjuterizirana tomografija ramenog pojasa Poloaj pacijenta za CT ramenog pojasa Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene pored tijela Centriranje: centralna zraka ulazi 1 cm iznad ramena. Topogram: AP Program: shoulder Thicknes: 2 3 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: gornji rub ramena do ispod skapule Smjer snimanja: Kraniokaudalno Aparat nam daje mogunost snimanja samo jednog ramena, a mogu se snimati i oba ramena zgloba istovremeno radi komparacije. Nije potrebna angulacija slojeva kod planiranja pregleda. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

14

Magnetna rezonanca ramenog zgloba Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno plitko disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Shoulder koja se stavlja preko ramenog zgloba koji se snima.Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Po potrebi se nakon nativne (serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni. Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-4 mm Sekvence: pd fs sag cor i tra T2 tse sag cor i tra T1 tse sag cor i tra Lokalajzer za transverzalni presjek ramena T1 i pd fs tra CT aka Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei potrbuke. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene ispred glave i u poloaju pronacije, ili su maksimalno pribliene (dodiruju se dlanovima), tako da se vanjskom stranom oslanjaju o stol. Pozicija za CT aka Pozicija slojeva se prilagoava prema veliini polja koje se treba prikazati, da se ne zrae nepotrebne strukture. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Centriranje: Centralna zraka ulazi 1 cm ispred vrhova prstiju. Topogram: AP ili LL Program: Extr. combi Thicknes: 1 3 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:0,5 -1 mm Planiranje polja pregleda: Ovisno o patologiji bez angulacije. Smjer snimanja: kraniokaudalno.

15

Magnetna rezonanca aka Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u pronaciji, glavom prvo ulazi u gentrij, jedna ili obje ruke su ispruene ispred glave. Pregled se izvodi pomou zavojnice za koljeno i skoni zglob, a moe se raditi na zavojnici body matrix kada se eli komparativno obje ake. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: Pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni Lokalajzer za MR koronalni presjek za obe ake Pd fs, T1 i T2 cor Lokalajzer za transverzalni presjek T2, T1 i pd fs tra obje ake Kompjuterizirana tomografija runih zglobova Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei potrbuke. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene ispred glave i u poloaju pronacije, ili su maksimalno pribliene (dodiruju se dlanovima), tako da se vanjskom stranom oslanjaju o stol. Centriranje: Centralna zraka ulazi na sredinu ake. Topogram: AP ili LL Program: Extr. combi Thicknes: 1 3 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: Ovisno o patologiji, snima se bez angulacije, mora biti prikazan cijeli runi zglob 3 D SSD CT sa MPR rekonstrukcijom runi zglob Runi zglob se snima isto kao i aka, samo je razlika u pozicioniranju slojeva gdje se polje ogranii samo na podruje runog zgloba.

16

Pozicija slojeva se prilagoava prema veliini polja koje se treba prikazati, da se ne zrae nepotrebne strukture. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Magnetna rezonanca runih zglobova Potrebna psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u pronaciji, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su ispruene iznad glave. Pregled se izvodi pomou zavojnice za koljeno i skoni zglob, a moe se raditi na zavojnici body matrix kada se eli komparativno oba runa zgloba. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: Pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni Lokalajzer za koronalni presjek runih zglobova, pd fs, T2 i T1 cor Lokalajzer za transverzalni presjek runih zglobova, pd fs, T1 i T2 tra Kompjuterizirana tomografija podlaktice Pozicija pacijenta: pacijent lei potrbuke. U gentrij ulazi prvo glavom. Glava maksimalno zabaena prema nazad. Ruke su ispruene ispred glave i u poloaju pronacije, ili su maksimalno pribliene (dodiruju se dlanovima), tako da se vanjskom stranom oslanjaju o stol . Ako pacijent moe postaviti ruke u poloaj supinacije onda je ta pozicija bolja, jer nema ukrtanja radijusa i ulne. Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Poloaj pacijenta za CT podlaktice ; pronacija i za CT jedne podlaktice Poloaj pacijenta za CT podlaktice. Centriranje: Centralna zraka ulazi na sredinu runog zgloba. Topogram: AP Program: Extr. combi Thicknes: 1 3 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:0,5-1 mm

17

Planiranje polja pregleda: Ovisno o patologiji, snima se bez angulacije, ako nije potrebno prikazati kompletnu podlakticu, polje se ogranii samo na podruje s patologijom. Smjer snimanja: Kraniokaudalno CT jedne podlaktice Pacijent lei poptrbuke ispruenih ruku ispred glave. Ako je potrebno komparativno snimanje obje podlaktice , ruke su ispruene, a ako je potrebno samo snimanje jedne podlaktice, onda je ta ruka ispruena, a druga sputena pored tijela. Ruka je u poloaju pronacije. Pozicija slojeva se prilagoava veliini polja koje se treba prikazati da se ne zrae nepotrebne strukture (. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Magnetna rezonanca podlaktice Pozicija pacijenta za MR podlakticePotrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Lokalajzer za transverzalni MR podlaktice ; pd fs, T1 i T2 tra Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u pronaciji, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice za koljeno i skoni zglob, a moe se raditi na zavojnici body matrix komparativno. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice Lokalajzer za koronalni presjek podlaktice, pd fs, T1 i T2 cor Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: Pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije (slika 86. i slika 87.) radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni Kompjuterizirana tomografija lakta Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei potrbuke. U gentrij ulazi prvo glavom. Glava maksimalno zabaena prema nazad. Ruke su ispruene ispred glave i u poloaju pronacije, ili su maksimalno pribliene (dodiruju se dlanovima), tako da se vanjskom stranom oslanjaju o stol

18

Kompjuterizirana tomografija oba lakta Moe se uraditi samo CT jednog lakatnog zgloba, tada je ruka koja se ne snima ispruena pored tijela. Centriranje: Centralna zraka ulazi na sredinu podlaktice Topogram: AP ili LL Program: Extr. combi Thicknes: 1 3 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: Ovisno o patologiji, snima se bez angulacije, mora se prikazati lakatni zglob u cijelosti. Smjer snimanja: Kraniokaudalno CT oba lakta Topogram i transverzalni presjek oba lakta Pacijent lei poptrbuke ispruenih ruku ispred glave. Ako je potrebno komparativno snimanje oba lakta, ruke su ispruene, a ako je potrebno samo snimanje jednog lakta onda je ta ruka ispruena, a druga sputena pored tijela. Ruka je u poloaju pronacije. Pozicija slojeva se prilagoava veliini polja koje se treba prikazati ali se mora lakatni zglob prikazati u cijelosti. CT jednog lakta Topogram i transverzalni presjek lakta Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Magnetna rezonanca lakta Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera.Pozicija pacijenta: Pacijent lei u pronaciji, glavom prvo ulazi u gentrij.Pregled se izvodi pomou zavojnice za koljeno i skoni zglob, a moe se raditi na zavojnici body matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice . Lokalajzer za sagitalni presjek lakta pd fs, T1 i T2 sag Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni * Lokalajzer za koronalni presjek lakta, pd fs, T1 i T2 cor Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm
19

Sekvence: pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni Kompjuterizirana tomografija nadlaktice Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei potrbuke. U gentrij ulazi prvo glavom. Glava je maksimalno zabaena prema nazad. Ruke su ispruene ispred glave i u poloaju pronacije, ili su maksimalno pribliene (dodiruju se dlanovima), tako da se vanjskom stranom oslanjaju o stol . Pacijent moe biti i u poziciji supinacije, tj. lei na leima, ruke su ispruene pored tijela CT topogram i transverzalni presjek nadlaktice Centriranje: Centralna zraka ulazi na sredinu lakatnog zgloba, ili 1 cm iznad gornjeg ruba ramena. Topogram: AP ili LL Program: Extr. combi Thicknes: 2 5 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 0,5-1 mm Pacijent lei poptrbuke sa ispruenim rukama iznad glave, koje su maksimalno primaknute jedna uz drugu. Ako je potrebno komparativno snimanje obje su nadlaktice ispruene, a ako je potrebno samo snimanje jedne nadlaktice, onda je ta ruka ispruena, a druga sputena pored tijela. Ruka je u poloaju pronacije. U ovisnosti o stanju pacijenta, ruke mogu biti ispruene pored tijela u poloaju supinacije a glavom ulazi u gentrij. Mora se naglasiti da je slika u tom poloaju puno loija, stoga kad god je mogue treba koristiti prvu metodu. Pozicija slojeva se prilagoava veliini polja koje se treba prikazati da se ne zrae nepotrebne strukture . Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Planiranje polja pregleda: Ovisno o patologiji, snima se bez angulacije, ako nije potrebno prikazati kompletnu nadlakticu, polje se ogranii samo na podruje s patologijom . Ako se radi komparativno obje nadlaktice, onda se polje planira tako da se obje nadlaktice prikau. Smjer snimanja: kraniokaudalno.

20

MR nadlaktice Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: pd fs tra, cor i sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni Pozicija pacijenta Lokalajzer za koronalni MR nadlaktice koronalni presjek nadlaktice, pd fs, T1 i T2 cor Lokalajzer Transverzalni presjek nadlaktice, pd fs, T1 i T2 tra Sagitalni presjek nadlaktice pd fs sag

Kompjuterizirana tomografija i magnetna rezonanca zdjelice i donjih ekstremiteta Kompjuterizirana tomografija kukova Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta za CT kukova Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su podignute iznag glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka se isprui, radi boljeg protoka kontrastnog sredstva. Topogram Centriranje: Centralna zraka ulazi na vrhu kriste ilijane kosti ili na umbilikusu. Topogram: AP Program: Hip Thicknes: 3 5 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:1-3 mm Planiranje polja pregleda:Iznad acetabuluma do ispod simfize. Smjer snimanja: Kraniokaudalan. Pacijent se postavlja u supinacioni poloaj, sa rukama iznad glave. CT kukova Za ovo snimanje nije potrebna nikakva posebna priprema, osim da se polje koje se snima oslobodi vika odjee i metalnih stranih predmeta . Po potrebi se nakon nativne serije uini i kontrastna serija snimanja, ako se radi o patolokim promjenama na kotanom sistemu. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

21

Magnetna rezonanca kukova Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice body matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice Pozicija pacijenta za MR kukova Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama. u tri ravni MR kukova lokalajzer za koronalni presjek, pd fs, T1 i T2 cor Lokalajzer za transverzalni presjek kukova, pd fs, T2 i T1 tra Kompjuterizirana tomografija kotano -miinih struktura male zdjelice Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima. Ruka u kojoj se nalazi braunila za aplikaciju kontrastnog sredstva mora biti ispruena. Centriranje: Centralna zraka pada na kristu ilijanih kostiju ili na umbilikus. Poloaj pacijenta: Lei na leima sa rukama podignutim iznad glave. Topogram: AP Program: Pelvis routine Thicknes: 3 5 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:1 - 3 mm Planiranje polja pregleda: Iznad krista ilijanih kostiju do ispod simfize. Pacijent se postavlja u supinacioni poloaj, sa rukama iznad glave. Za ovo snimanje nije potrebna nikakva posebna priprema, osim da se polje koje se snima oslobodi vika odjee i metalnih stranih predmeta CT zdjelice topogram Po potrebi se nakon nativne serije uini i kontrastna serija snimanja, ako se radi o patolokim promjenama na kotano-miinim strukturama. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

22

Magnetna rezonanca kotano-miinih struktura male zdjelice Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija za MR zdjelice i body matrix Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera.Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice body matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: Pd fs tra, cor, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i co Koronalni presjek kotano miinih struktura zdjelice, pd fs,T1 i T2 cor Transverzalni presjek kotano-miinih struktura zdjelice, pd fs, T1 i T2 tra Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa t1 sekvencama u tri ravni . Kompjuterizirana tomografija sakroilijakalnih zglobova Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene iznad glave i savijene u laktovima. Prilikom apliciranja kontrasta, ruka u kojoj je braunila mora biti ispruena Topogram i transverzalni CT sakroilijakalnih zglobova Centriranje: Centralna zraka u podruju vrha kriste ilijake ili na umbilikus. Topogram: AP Program: Pelvis routine Thicknes: 3 5 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:1 - 3 mm Planiranje polja pregleda:Iznad sakroilijakalnih zglobova do ispod sakroilijakalnih zglobova. Pacijent se postavlja u supinaciono poloaj, sa rukama iznad glave. Za ovo snimanje nije potrebna nikakva posebna priprema, osim da se polje koje se snima oslobodi vika odjee i metalnih stranih predmeta. Po potrebi se nakon nativne serije uini i kontrastna serija snimanja, ako se radi o patolokim promjenama na kotanim strukturama. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

23

Magnetna rezonanca sakroilijakalnih zglobova Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: Pd fs tra, cor, sag T2 tse tra i cor T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni. Transverzalni presjek SI zglobova, pd fs, T1 i T2 tra Koronalni presjek SI zglobova pd fs, T1 i T2 cor Kompjuterizirana tomografija natkoljenice Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo nogama. Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima. Prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila mora biti ispruena Poloaj za CT natkoljenice Centriranje: Centralna zraka pada na sredinu koljenog zgloba. Topogram: AP Program: Extr.comb Thicknes: 3 5 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:1 - 3 mm Planiranje polja pregleda:Ogranii se samo na patologiju natkoljenica, a po potrebi moe se snimati i itava natkoljenica, od velikog trohantera do koljenog zgloba . Smjer snimanja: Kraniokaudalan. Topogram Pacijent lei na leima, a nogama ulazi u gentrij. Kod snimanja ovog dijela tijela pozicija slojeva se prilagoava veliini polja koje se treba prikazati, tj ograniiti se samo na patologiju ako se drugaije ne trai. Po potrebi nakon nativne serije se moe uraditi i kontrastna serija. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

24

Magnetna rezonanca natkoljenica Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, nogama prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice body matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: Pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije (slika 128., slika 129.i slika 130.).radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni Koronalni presjek pd fs T1 Koronalni presjek pd fs T2 MR naktkopljenice Koronalni presjek Transverzalni presjek MR natkoljenice Lokalajzer za sagitalni presjek natkoljenice pd fs sag Kompjuterizirana tomografija koljena Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo nogama. Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima. Prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila mora biti ispruena. Centriranje: Centralna zraka pada etiri poprena prsta ispod patele. Topogram: AP Program: Extr.comb Thicknes: 3 5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 1 - 2 mm Planiranje polja pregleda: Mora se obuhvatiti itav koljeni zglob sa patelom. Smjer snimanja: Kraniokaudalan . Topogram Pacijent lei na leima, a nogama ulazi u gentrij. Koljena moraju biti maksimalno primaknuta da bi se dobila to vea slika.Po potrebi nakon nativne serije se moe uraditi i kontrastna serija. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.Transverzalni presjek
25

MR koljena Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, nogama prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice knee matrix, koljeno je postavljeno u blagu vanjsku rotaciju Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: Pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i sag, T1 tse tra i cor. Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni sagitalni presjek, pd fs i T2 sag Lokalajzer koronalni presjek, pd fs i T1 cor Lokalajzer transverzalni presjek, pd fs, T1 i T2 tra Kompjuterizirana tomografija potkoljenica Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo nogama. Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima. Prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila mora biti ispruena Centriranje: Centralna zraka ulazi u sredini skonog zgloba. Topogram: AP ili LL Program: Extr.comb Thicknes: 2 5 mm Collimation:Ovisi o vrsti ibroju detektora Increment:1 - 2 mm Planiranje polja pregleda: Ograniiti se samo na patologiju. Smjer snimanja: Kraniokaudalan. topogram Pacijent lei na leima, a nogama ulazi u gentrij. Noge moraju biti maksimalno primaknute jedna uz drugu. Po potrebi nakon nativne serije se moe uraditi i kontrastna serija. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Transverzalni presjek

26

MR potkoljenice Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, nogama prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice body matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice MR potkoljenice Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-5 mm Sekvence: pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni. Kompjuterizirana tomografija skonih zglobova Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo nogama. Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima. Prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila mora biti ispruena. Centriranje: Centralna zraka ulazi ispod petne kosti. Topogram: LL Program: Extr.comb Thicknes: 1 - 3 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:0,5 - 1 mm Planiranje polja pregleda: Mora se obuhvatiti kompletan skoni zglob. Smjer snimanja: Kraniokaudalan. Pacijent lei na leima, a nogama ulazi u gentrij. Po potrebi nakon nativne serije se moe uraditi i kontrastna serija. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

27

MR skonog zgloba Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, nogama prvo ulazi u gentrij.Pregled se izvodi pomou zavojnice knee matrix . Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: Pd fs tra, cor i sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni. Lokalajzer i transverz T2tse MR skonog zgloba Transverzalni presjekpd fs, T1 i T2tra Lokalajzer za koronalni presjek MR skonog zgloba Koronalni presjek skonog zgloba i pd fs, T1 i T2 cor Lokalajzer za sagitalni presjek skonog uzgloba i T2 sag Kompjuterizirana tomografija stopala Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo nogama.Stopala su postavljena pod uglom od 90 stepeni u odnosu na potkoljenice. Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima. Prilikom apliciranja kontrastog sredstva, ruka u kojoj je braunila mora biti ispruena . Centriranje: Centralna zraka ulazi ispod petne kosti. Topogram: LL Program: Extr.comb Thicknes: 1 - 3 mm Collimation:3 mm, coll 2x1mm Increment:0,5 - 1 mm Planiranje polja pregleda: Mora se obuhvatiti kompletno stopalo sa angulacijom slojeva prema poloaju stopala. Smjer snimanja: Kraniokaudalan

28

Pacijent lei na leima, a nogama ulazi u gentrij, stopala moraju biti maksimalno primaknuta i simetrino postavljena ako je to mogue.Duina topograma 128 ili 256 mm. Po potrebi nakon nativne serije se moe uraditi i kontrastna serija. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Magnetna rezonanca stopala Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, nogama prvo ulazi u gentrij, mogue i da pacijent lei u pronaciji. Pregled se izvodi pomou zavojnice za koljeno i stopalo. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice Pozicija za MR stopala Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: Pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni. Lokalajzer za transverzalni presjek Transverzalni presjek stopala i T1i T2 tra Lokalajzer Koronalni presjek stopala, pd fs, T1 i T2 cor sagitalni presjek stopala i pd fs i T2 sag Kompjuterizirana tomografija petne kosti Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo nogama. Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima. Prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila mora biti ispruena Pozicija pacijenta za CT CT petne kosti Centriranje: Centralna zraka ulazi ispod petne kosti. Topogram: LL Program: Extr.comb Thicknes: 1 - 3 mm Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora Increment:0,5 - 1 mm
29

Planiranje polja pregleda: Mora se obuhvatiti kompletna petna kost sa angulacijom slojeva prema poziciji petne kosti (slika 159 i slika 160.). Smjer snimanja: Kraniokaudalan. Pacijent lei na leima, a nogama ulazi u gentrij, stopala moraju biti maksimalno primaknuta i simetrino postavljena ako je to mogue. Po potrebi nakon nativne serije se moe uraditi i kontrastna serija. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Digitalne tehnika snimanja vaskularnih struktura kotano-miinog sistema Krvne sudove ekstremiteta moemo snimati pomou kateterske angiografije po Seldingeru DSA, kao i na CT-u kao CT angiografija ( CTA) ili na Magnetnoj rezonanci kao MR angiografija (MRA). Izvode se u cilju dijagnosticiranja vaskularne patologije ekstremiteta koja moe biti steena ili kongenitalna. Priprema pacijenta je psihika i fizika. Priprema: Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, ako je potrebno da zadri disanje da isto uini. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pacijent osim laboratorijskih nalaza (urea, kreatinin u serumu, faktori krvarenja) mora da donese internistiku saglasnost da se pregled moe obaviti. Pribor rendgenski film ovisno o kameri koja se koristi. Kateterska angiografija se izvodi na aparatu za digitalnu subtrakcionu angiografiju. Tehnika snimanja vena gornjih ekstremiteta flebografija Moe se raditi flebografija vena na gornjim ili donjim ekstremitetima. Priprema pacijenta: fizika i psihika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je da pacijent bude na tate, moraju biti predoeni laboratorijski i internistiki nalazi, te rendgenogram plua. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei na angiografskom stolu u supinacionom poloaju. Aparatura: danas se koristi aparat za Digitalnu subtrakcionu angiografiju. Flebografija Tehnika pregleda; punkcija jedne od superficijelnih vena na podlaktici, uz aplikaciju jodnog kontrastnog sredstva runo. Poloaj pacijenta i dijela tijela koji se snima: Pacijent lei na leima, ruka pored tijela ispruena u poloaju supinacije, centrira se ruka koja je punktirana i pravi serija snimaka radi se prvo snimanje podlaktice, lakta i nadlaktice i aksile.

30

Flebografija donjeg ekstremiteta Priprema je ista kao i za flebografiju gornjih ekstremiteta. Centrira se ekstremitet pod kontrolom radioskopije ija je vena punktirana i pravi se serija snimaka tokom davanja kontrastnog sredstva, prvo se snima potkoljenica, koljeno, natkoljenica i mala zdjelica. Tehnika snimanja limfnih sudova limfografija Pregled se izvodi u supinacionom poloaju pacijenta, postavljenog na stol rendgen aparata uz aplikaciju Uljanog kontrastnog sredstva Ultrafluid lipiodol koji se usporeno cca 30 minuta aplicira pomou automatske price kroz posebne igle za punkciju limfnog suda. Punkcija se uglavnom uini na dorzumu stopala, moe i u podruju ake za gornje ekstremitete. Tehnika snimanja limfnih sudova limfografija Snimanje se vri pola sata nakon aplikacije kontrastnog sredstva, snima se podruje natkoljenica tzv angiofaza, zatim se snimanje nastavlja u podruju zdjelice. Sljedea snimka se uini 12 h nakon aplikacije kontrastnog sredstva, potom nakon 24 sata, 48 i 72. Tehnika snimanja arterija gornjih ekstremiteta - Digitalnom subtrakcionom angiografijom Nakon psihike i fizike pripreme u angiosali, pacijent se postavi u supinacioni poloaj. Nakon uinjenog ienja polja punkcije (obino je to ingvinalna regija, mada posebno za gornje ekstremitete punkcija se moe vriti i u kubitalnoj regiji, ili aksilarnoj.) pristupa se davanju lokalne anestezije ( ksilokain subkutano), zatim slijedi punkcija arterije femoralis i plasiranje vodia, pa katetera u odgovarajuu regiju. Kontrastno sredsvo se aplicira putem automatske price koja je spojena sa kateterom. Vrijednosti pritiska, protoka kontrastnog sredstva i koliina su odreeni prema regiji koja se snima, kao i prema vrsti katetera. Centriranje se vri pod kontrolom dijaskopije. Pravi se serija snimaka u arterijskoj, a po potrebi i venskoj fazi. Prvo se snima nadlaktica, podruje lakta i podlaktica sa akom. Tehnika snimanja arterija donjih ekstremiteta - Digitalnom subtrakcionom angiografijom Nakon psihike i fizike pripreme u angiosali , pacijent se postavi u supinacioni poloaj. Nakon uinjenog ienja polja punkcije (obino je to ingvinalna regija, mada posebno za gornje ekstremitete punkcija se moe vriti i u kubitalnoj regiji, ili aksilarnoj) pristupa se davanju lokalne anestezije ( ksilokain subkutano), zatim slijedi punkcija arterije femoralis i plasiranje vodia, pa katetera u odgovarajuu regiju. Kontrastno sredstvo se aplicira putem automatske price koja je spojena sa kateterom. Vrijednosti pritiska, protoka kontrastnog sredstva i koliina su odreeni prema regiji koja se snima, kao i prema vrsti katetera. Centriranje se vri pod kontrolom dijaskopije. Pravi se serija snimaka u arterijskoj, a po potrebi i venskoj fazi. Prvo se snima podruje zdjelice, podruje, natkoljenica, podruje koljena i potkoljenice sa stopalom.

31

Kompjuterizirana angiografija CTA gornjih ekstremiteta CT angiografija u odnosu na klasinu angiografiju : sigurnija,bra i jeftinija tehnika snimanja. Prua uvid i u postojanje perivaskularnih promjena to kod konvencionalne i DSA nije mogue. Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u pronaciji. U gentrij ulazi glavom. Ruke su pruene ispred glave i u poloaju su supinacije, a glava maksimalno zabaena prema unazad. Centriranje: Centralna zraka ulazi dva centimetra ispred prstiju Topogram: AP, Program: Angio rutine, ili angio fast Thicknes: 1-3 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 0,1 1 mm Planiranje polja pregleda: Polje pregleda mora da obuhvati dio od vrhova prstiju do apeksa plua, ako se drugaije ne trai na uputnici. Smjer snimanja: Kaudokranijalno Kontrastno sredstvo se aplicira putem automatske price , preko braunile postavljene u kubitalnu venu. Obino se koristi 100-150 ml jodnog vodotopivog kontrastnog sredstva Nakon uinjenog topograma, uradi se test bolus za poetni sken. Namjena test bolusa je da se odredi odlono vrijeme, da bi se mogao ispratiti bolus kontrastnog sredstva u arterijskoj fazi. Zatita pacijenta prema mogunostima, da se ne pokrije polje interesovanja. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Kompjuterizirana angiografija CTA donjih ekstremiteta CT angiografija u odnosu na klasinu angiografiju : sigurnija, bra i jeftinija tehnika snimanja. Prua uvid i u postojanje perivaskularnih promjena to kod konvencionalne i DSA nije mogue. Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo nogama.Ruke su podignute iznad glave i ispruene. Centriranje: Centralna zraka ulazi u podruju procesus ksifoideusa Topogram: AP, 1024 Program: Angio rutine, ili angio fast Thicknes: 1-3 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 0,1 1 mm Planiranje polja pregleda: Polje pregleda mora da obuhvati dio iznad dijafragme do skonih zglobova, ili se polje ogranii samo na podruje patologije. Smjer snimanja: Kraniokaudalan.
32

Kompjuterizirana angiografija CTA donjih ekstremiteta Kontrastno sredstvo se aplicira putem automatske price , preko braunile postavljene u kubitalnu venu. Obino se koristi 100-150 ml jodnog vodotopivog kontrastnog sredstva. Nakon uinjenog topograma, uradi se test bolus za poetni sken. Namjena test bolusa je da se odredi odlono vrijeme, da bi se mogao ispratiti bolus kontrastnog sredstva u arterijskoj fazi (slika 26.). Zatita pacijenta prema mogunostima, da se ne pokrije polje interesovanja. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

Magnetno rezonantna angiografija - MRA gornjih ekstremiteta Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Prije pregleda pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak, tj da nema metalnih stranih predmeta u tijelu, ni drugih kontraindikacija za pregled. Kad dolazi na pregled pacijent treba da donese i laboratoriske nalaze urea i kreatinin u serumu. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u pronaciji. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruka je ispruena ispred glave i u poloaju je supinacije. Glava je zabaena prema nazad maksimalno. Koristi se zavojnica body matrix ili zavojnica za ekstremitete, ovisno koliko polje se eli snimati. Obino se snima samo jedan ekstremitet, a polje se ogranii samo na mjesto patologije. Pacijentu se u ruku postavi pumpica, kojom signalizira u koliko se pojave bilo kakvi problemi u toku snimanja. Centriranje : Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Topogram : Sagitalni , koronalni i transvezalni Sekvence: moe se raditi kao dinamiko snimanje i kao standardno snimanje krvnih sudova T1 fl 3d cor-nativno Test bolus ili Care bolus T1 fl 3d cor-post kontrastno Ako se radi dinamiko snimanje onda nije potrebno raditi test bolus i care bolus . MRA ake Magnetno rezonantna angiografija - MRA donjih ekstremiteta Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Prije pregleda pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak, tj da nema metalnih stranih predmeta u tijelu, ni drugih kontraindikacija za pregled. Kad dolazi na pregled pacijent treba da donese i laboratoriske nalaze urea i kreatinin u serumu. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinaciji. U gentrij ulazi prvo nogama.Ruke su ispruene iznad glave. Koristi se zavojnica body matrix i zavojnica za ekstremitete (PA Matrix). Pacijentu se u ruku postavi pumpica, kojom signalizira u koliko se pojave bilo kakvi problemi u toku snimanja.

33

MRA donjih ekstremiteta Centriranje : Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu potkoljenica. Topogram : Sagitalni , koronalni i transvezalni Sekvence: Kompletno snimanje se radi iz tri polja (potkoljenice, natkojlenice i abdomen sa zdjelicom) T1 fl 3d cor-nativno za sva tri polja Test bolus ili Care bolus T1 fl 3d cor-post kontrastno za sva tri polja. Nakon zavrenog snimanja radi se Composing tri polja u jedno. Tehnike snimanja centralnog i perifernog nervnog sistema Konvencionalne rendgenske tehnike snimanja centralnog nervnog sistema su se koristile do pojave digitalnih tehnika. Kao prva tehnika snimanja koristi se jo i danas nativna rendgenska snimka kraniogram u PA i LL, ili AP i LL projekciji. ciljani snimak sele turcike invazivne metode pneumoencefalografija (PEG) i ventrikulografija (VEG) su naputene. Konvencionalna tomografija kao tehnika snimanja danas se iznimno rijetko koristi. U periferni nervni sistem spadaju medula spinalis i periferni ivci. U dijagnostici bolesti perifernog nervnog sistema koriste se slijedee konvencionalne tehnike snimanja; nativne i kontrastne. Nativne tehnike snimanja perifernog nervnog sistema: radiografija kraljenice (standardne i specijalne snimke) konvencionalna tomografija. Konvencionalne tehnike snuimanja Nativna snimka Konvencionalna nativna snimka kraljenice se koristi za analizu medule spinalis, a izvodi se u AP, LL, kosom poloaju i funkcionalne snimke, o emu smo govorili kod tehnike snimanja kostiju Kontrastne tehnike snimanja perifernog nervnog sistema: - mijelografija: (ascendentna i descendentna) - radikulografija - diskografija Mijelografija je tehnika snimanja medule spinalis uz aplikaciju kontrastnog sredstva u subarahnoidalni prostor. Moe se raditi kao subokcipitalna - descendentna ili lumbalna ascendentna mijelografija. Priprema pacijenta: fizika i psihika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je da pacijent bude na tate, moraju biti predoeni laboratorijski, internistiki i neuroloki nalazi. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, obue, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. Kao prvo se uini nativna snimka kraljenice ( AP i LL). Nakon toga pacijent je u sjedeem poloaju te se uini punkcija u subarahnoidalni prostor, aspirira se 3-4 ccm likvora koji se stavlja u sterilnu epruvetu, te aplicira

34

3-4 ccm jodnog, hidrosolubilnog kontrastnog sredstva. Ranije su se koristila uljana kontrastna sredstva. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Prave se ciljane snimke u AP, LL i kosim pozicijama mijelografija Mijelografija Mijelogram Th, L/s medule i LL Pribor: koristi se film 24x30, 30x40 ili 35x43. Snima se pomou reetke. Konvencionalne kontrastne tehnike snimanja medule spinalis Ako elimo prikazati korjene ivaca, tada se izvodi kontrastna tehnika snimanja radiksa radikulografija, isto kao i mijelografija. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Diskografija Tehnika snimanja intervertebralnog diska sa aplikacijom kontrastnog sredstva u sam disk.

Digitalne tehnike snimanja centralnog i perifernog nervnog sistema Razvojem CT-a kao i pojavom MSCT-a ovo je postala inicijalna radioloka tehnika u dijagnostici oboljenja kraniuma mozga, kao i medule spinalis. Danas u BiH ima vei broj MRI aparata od 1,5 T i 3,0T. Konano moramo naglasiti da se razvojem DSA naputa invazivna konvencionalna angiografska tehnika a primjenjuje se subtrakciona angiografija koja ima prednost to se koristi manja koliina kontrastnog sredstva, kao i kateteri sa manjim promjerom. No ova invazivna tehnika i dalje u patologiji vaskularnih struktura glave ima znaajno mjesto jer se nakon dijagnostike metode, nastavlja intervencijska tehnika na patoloki promijenjenom krvnom sudu (stentiranje, embolizacija ili koilovanje).

Kompjuterizirana tomografija - CT mozga Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago privuena grudnom kou. CT mozga Za snimanje mozga uvijek je bolje koristiti sekvencijalno snimanje zbog dobijanja bolje slike.esti su artefakti uslijed isijavanja, koji nastaju od kosti kad se koristi spiralno snimanje. Ako se radi o traumi glave moe se koristiti spiralno snimanje sa slojevima debljine ispod 4 mm. Isto je potrebno da bi se preciznije odredila pozicija fragmenata ulomaka slomljenih kostiju.

35

CT mozga: Centriranje: Centralna zraka ulazi 2 poprena prsta iznad krova lubanje. Topogram: Profilni (LL). Program: Head seq ili head routine Thicknes: 4-8 mm Collimation: ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 4 mm Planiranje polja pregleda: Orbitomeatalna linija do krova lubanje Smjer snimanja: Kaudokranijalan. Kod patologije CNS kao sumnja na maligne tumore, potrebno je intravenozno davanje kontrastnog sredstva. Koristi se nejonsko jodno nisko osmolarno kontrastno sredstvo u dozi 1ml/kg. Nakon aplikacije kontrastnog sredstva ponovi se ista serija kao i nativna na opciji koju nudi aparat Repeat , ili se snima samo polje interesa, tj ono polje gdje se nalazi patologija. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Kompjuterizirana tomografija kraljenice s osvrtom na medulu spinalis Potrebna psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago privuena grudnom kou, a cervikalna kraljenica ako je mogue ekstendirana. Centriranje: centralna zraka ulazi 2 poprena prsta iznad meatus akustikus eksternusa. Topogram: Profilni (LL). Program: C spine ili spine seq Thicknes: 2 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 1 mm Planiranje polja pregleda: Od meatus akustikus eksternusa do ispod prvog torakalnog prljena. Smjer snimanja: Kraniokaudalno CT topogrami i transverzalni presjek podruja cervikalne kraljenice CT kraljenice Ako se snima cijela vratna kraljenica onda poljem pregleda mora biti obuhvaen prvi vratni prljen i prvi torakalni prljen. Angulacija slojeva je prema intervertebralnim prostorima. FOV smanjiti na optimalnu veliinu, ne smiju se odsjei dijelovi prljenova, tj prljenovi se moraju prikazati u cijelosti. Ako se radi o povredi vratne kraljenice potrebno je uraditi rekonstrukcije za mehka tkiva i rekonstrukcije za kotane strukture, a ako se radi o neurolokim ispadima, dovoljno je uraditi rekonstrukciju za mehkotkivne strukture.

36

Kod sumnje na diskus herniju se snimaju samo intervertebralni prostori koji se trae na priloenoj uputnici, a koristi se program spine seq. Kod patolokih procesa, na kostima, ili kimenom kanalu potrebno je uraditi nakon nativne serije i kontrastnu seriju snimanja. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. CT mijelografija Pozicija pacijenta i CT mijelogrami Mijelografija se moe dopuniti i na CT-u kao CT mijelografija ili na MRI-u kao MRI mijelografija. Snimanje se izvodi kao za snimanje CT kraljenice. Ako elimo prikazati korjene ivaca, tada se izvodi kontrastna tehnika snimanja radiksa - radikulografija isto kao i mijelografija. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Tehnike snimanja centralnog i perifernog nervnog sistema magnetnom rezonancom MR mozga Priprema pacijenta: Prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Prije pripreme upoznati pacijenta sa nainom pregleda i objasniti da ukoliko ima u tijelu metalno strano tijelo, implantat ili pace maker nesmije ui u magnetno polje te da se pregled ne moe obaviti. U koliko nema nita od toga onda treba da proita i potpie informacioni pristanak za pregled. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Nakon pripreme pacijent ulazi u magnet i postavlja se u supinacioni poloaj, glavom ide prema naprijed u gentrij. Postavlja se zavojnica preko glave Head matrix. U ruku pacijenta postavi se pumpica da nas moe obavijestiti u sluaju neprijatnosti kad se pregled prekida (ukoliko pacijent osjeti muninu, paniku, strah,...). Centriranje: Centrira se na korjen nosa . Registracija pacijenta na konzoli sa svim potrebnim podatcima: ime i prezime, datum roenja, pol, tjelesna teina, broj protokola. Odabire se program za glavu: Head Sekvence : T2 tra , T1 tra, T2 tirm tra, T2 sag, T2 cor, eventualno ep2D diff tra, TOF 3D ako zelimo da prikaemo arterije mozga, T0F 2D obl.- ako elimo da prikaemo vene mozga Ukoliko je u pitanju krvarenje koristimo T2 hemo tra. Ako je epilepsija u pitanju onda uzimamo T1 tirm cor sa to tanjim slojevima kroz hipokampalnu regiju Ako su bebe i djeca u pitanju ona se moraju sedirati, a sekvence koje se koriste su iste kao i za odrasle samo sa tanjim slojevima. Po potrebi nakon nativne serije radi se kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni.
37

Magnetna rezonanca kraljenice s osvrtom na medulu spinalis Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice neck matrix i spine matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice za vrat. Kod snimanja cijelog kimenog kanala, snimanje se izvodi u dva ili tri dijela, nakon ega se kompletna medula sastavi u jednu cjelinu. Pozicija pacijenta Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 2-3 mm Sekvence: T2 tse sag, cor i tra , T1 tse sag Po potrebi se nakon nativne serije u T1 i T2 sekvencama, radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni. Magnetna mijelografija Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice spine matrix. Pozicija pacijenta za MR mijelografiju Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni. Thicknes: 0.8-1 mm Sekvenca: T2haste myelography cor. Danas se primjenjuje i MR radikulografija tehnika snimanja kao za MR lumbalne kraljenice.

38

Tehnike snimanja centralnog i perifernog nervnog sistema digitalnom suptrakcionom angiografijom - DSA, CTA i MRA Cerebralne angiografije Izvode se u cilju dijagnosticiranja vaskularne patologije CNS-a, koja moe biti steena ili kongenitalna. Arteriografija arterije karotis interne se izvodi za prikaz vaskularizacije velikog mozga, a arterija vertebralis za prikaz vaskularizacije malog mozga. Arteriografija arterije karotis eksterne koristi se za prikaz vaskularizacije mekih esti glave. Priprema: psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Obavezna zatita i imobilizacija. DSA angiografija se izvodi kao intraarterijska. Intraarterijska DSA Priprema fizika i psihika. Aparatura: danas se koristi aparat za Digitalnu suptrakcionu angiografiju. U upotrebi su aparati sa jednom ili dvije cijevi, to je osobito vano kod DSA- za snimanje cerebralnih krvnih ila da bi se prilikom jedne aplikacije kontrastnog sredstva uinile dvije projekcije AP i LL . Poloaj pacijenta i snimanog dijela tijela: Pacijent lei na leima na stolu za snimanje, ruke pored tijela su ispruene. Dalje slijedi priprema pacijenta za arteriografiju po Seldingeru, tj vri se plasiranje katetera kroz arteriju femoralis u ilijanu arteriju, pa u aortu sve do luka, a zatim se selektivno ulazi u jednu od karotidnih arterija. Potom radioloki ininjer u dogovoru sa radiologom vri centriranje polja za snimanje. Za svaki krvni sud se vri snimanje u etiri projekcije (AP, lijevi kosi, desni kosi i profil) Centriranje: Centralna zraka za AP se usmjeri kao kod snimanja glave po Town-u, sa nagibom cijevi od 26 kraniokaudalno a centrira se pod kontrolom radioskopije, lijevi kosi 32 angulacija tako da flat detektor doe sa lijeve strane pacijenta, desni kosi 32 angulacija tako da flat detektor doe sa desne strane pacijenta i profil 90 tako da flat detektor doe sa desne strane pacijenta ako se suprotno ne zahtijeva. Sva centriranja se vre pod kontrolom radioskopije. Prije aplikacije uini se nativna snimka maska, zatim subtrakcija. Kontrastno sredstvo se aplicira automatskom pricom 6-8ml sa pritiskom 100-200 i brzinom 3ml/s. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta i zatiti pacijenta.

39

CTA - angiografije mozga Priprema pacijenta je psihika i fizika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago privuena grudnom kou Pozicija pacijenta CTA - mozga Centriranje: Centralna zraka ulazi 2 poprena prsta iznad krova lubanje. Topogram: profilni (LL). Program: Head angio rutine Thicknes: 0,5-1 mm Collimation: Kolimacija ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: Orbitomeatalna linija do krova lubanje Smjer snimanja: Kaudokranijalan. Prvo se uradi topogram, nakon toga se planira polje pregleda prema meatoorbitalnoj liniji. Pripremi se automatska prica sa 120 ml jodnog kontrastnog sredstva, protok 3-4 ml/sec, pritisak 350 PSI, odlono vrijeme skeniranja 18-21 s. Ili se moe odlono vrijeme odrediti prema Test bolusu. Istovremeno kliknuti start za skeniranje i strart za davanje kontrastnog sredstva iz automatske price. Snimanje treba pratiti bolus kontrastnog sredstva. Nakon zavrenog snimanja potrebno je uraditi 3D rekonstrukciju (MIP i VR). Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

Magnetna rezonanca - MRA anagiografija mozga Osnovne tehnike MRA se zasnivaju na vremenu dotoka (Time of flight-TOF) i faznom kontrastu (phase contrast-PC). MRA daju mapu protoka krvi, a ne pravu anatomiju krvnih sudova, stoga je sklona artefaktima, te precjenjivanju stepena stenoze. Obje tehnike mogu se izvoditi u 2D i 3D akviziciji. Uvoenje MRA sa kontrastnim sredstvom (CE MRA) znatno je unaprijedilo dijagnostiku tanost MRA. Ova tehnika je zasnovana na skraenju T1WI. Priprema fizika i psihika, uz to pacijent ispunjava formular za informacioni pristanak. Pacijent se postavi na stol za snimanje u supinacionom poloaju, glavom ulazi u gentrij. U ruku se plasira braunila za aplikaciju kontrastnog sredstva. U jedan klip automatske price se navlai kontrastno sredstvo, u koliini 0,2 ml/kg tjelesne teine. U drugi klip se navlai otopina Nacl-a. Postavlja se zavojnica za CE MRA (slika 41). U raunar se uvode podaci o pacijentu. Zatim se odaberu potrebne sekvence.

40

MRA pozicija pacijenta Prvo se napravi tru FISP scout u tri ravni. Potom se isplanira prekontrastna i post kontrastna serija. Radi se o T1W 3D fast gradijent eho pulsnim sekvencama. Kod sumnje na aneurizmu radi se i prekontrastno T2W HASTE DARK BLOOD i post kontrastno T1vibe (Volume interpolated body examination). Kad se zavrilo prekontrastno snimanje radi se retrospektivno odreivanje odloenog vremena skeniranja, uz pomo test bolusa. Rezultati se unose u raunar i radi se post kontrastna serija. Parametri skeniranja u prekontrastnoj seriji i post kontrastnoj moraju biti isti, da bi se mogla uiniti suptrakcija. Po zavretku pregleda pacijent odlazi u ekaonicu i sjedi pola sata da bi se izvadila braunila i bili sigurni da nee nastupiti alergijska reakcija. Konvencionalne i digitalne tehnike snimanja glave i vrata Konvencionalne rendgenske tehnike snimanja koristile su se do pojave digitalnih tehnika. Kao prva i osnovna tehnika snimanja koristi se jo i danas nativna rendgenska snimka kraniogram, u PA i LL, ili AP i LL projekciji; - konvencionalna tomografija kao tehnika snimanja danas se iznimno rijetko koristi. - od kontrastnih metoda se koristi tehnika snimanja parotidnih lijezda - sijalografija, laringografija i faringografija, kao i snimanje titne lijezde. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, kod snimanja pljuvane lijezde, a za faringografiju i laringografiju je u uspravnom poloaju. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnom rendgenskom aparatu koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Prave se ciljane snimke u AP, LL i kosim pozicijama. Od digitalnih tehnika u ovoj oblasti koristi se UZ, CDUZ, CT-MSCT i MR. Konvencionalne tehnike snimanja Pribor koristi se film 24x30, ili druge dimenzije ovisno o aparaturi. Snima se pomou reetke. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Tehnike snimanja glandule parotis - pljuvanih ljezda Sijalografija- Kontrastna tehnika snimanja pljuvane lijezde. Priprema: Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje, a ne smije ni gutati prilikom snimanja. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, kod snimanja pljuvane lijezde. Aparatura: Snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Prave se ciljane snimke u AP, LL i kosim pozicijama.

41

Pribor: film i kaseta formata 18x24 ili 24x30, snima se pomou reetke. Potreban je poseban sistem za sijalografiju (igla tupog vrha promjera 18G, uz to se koristi i metalni dilatator, da se proiri otvor Stenonovog kanala. Pregled poinje s nativnom snimkom, a zatim se aplicira jodno kontrastno sredstvo u koliini 510 ccm. Kontrast se aplicira u podruju II molarnog zuba. Centriranje vri radiolog prilikom dijaskopije, kad je ispunio pljuvani kanal i njegove ogranke, a potom pravi ciljane snimke. AP i LL sijalogram Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije.Voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Uvjeti snimanja: 73 kV i 0,32 mAs. Kompjuterizirana tomografija pljuvanih lijezda Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje, a ne smije ni gutati prilikom snimanja. Ako je potrebno glava pacijenta se moe fiksirati primjenom fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Obavezno staviti zatitnu kecelju. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago podignuta. CT sijalografija-pozicija pacijenta CT sijalografija Centriranje: Centralna zraka ulazi na meatus akustikus eksternus. Topogram: Profilni (LL). Program: Neck routine Thicknes: 3-5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3mm, coll 3x2,5mm) Increment: 1-2 mm Planiranje polja pregleda: Od meatus akustikus eksternusa do ispod mandibule. Smjer snimanja: Kraniokaudalno Ako se radi o patologiji nakon nativne serije radi se i kontrastna serija snimanja. Topogram i transverzalni presjek MR pljuvanih ljezda Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnica head matrix i neck matrix.
42

Uz pomo laserskog snopa centrira se na vrh nosa

Pozicija pacijenta MR pljuvanih ljezda Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: T2 tse tra i cor , T1 tse tra i cor, T2 tirm tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u sve tri ravni. Lokalajzer za T2tirm, T1 i T2 tra MR pljuvanih ljezda Lokalajzer za koronalni presjek T2 tirm cor i T2 tse cor MR pljuvanih ljezda lokalajzer T2 trim i T2 tse cor Konvencionalne i digitalne tehnike snimanja farinksa drijela, larinksa-dunika Faringografija Kontrastna tehnika snimanja drijela. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje. Pozicija pacijenta: Pregled poinje u uspravnom poloaju pacijenta, a kasnije se moe nastaviti i u leeem. Koriste se optimalne projekcije AP, LL i kose po potrebi da bi se eventualna patologija bolje prikazala . Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Pribor: film i kaseta formata 18x24 ili 24x30, snima se pomou reetke. Pregled poinje s nativnom snimkom, a zatim pacijent pije kontrastno sredstvo - suspenziju BaSO4 (20 ccm), rijee se koriste hidrosolubilna jodna kontrastna sredstva. Radiolog tokom dijaskopije centrira i pravi ciljane snimke u odgovarajuim pozicijama. Zatita je obavezna, voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Laringografija Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje. Osim psihike i fizike pripreme potrebna je i premedikacija da bi sprijeili kaalj, salivaciju, a pacijent na pregled dolazi na tate.

43

Kao antitusik se koristi kodein ili slian preparat uveer i ujutro prije pregleda, a da bi umanjili salivaciju ordinira se atropin 15-20 minuta prije pregleda. Lokalno se aplicira Gingokain ili slian anestetik. Pozicija pacijenta: Pregled poinje u uspravnom poloaju pacijenta, a kasnije se moe nastaviti i u leeem. Kontrastno sredstvo - jodno uljano viskozno ( propiliodon, hitrast ) ili hidrosolubilno. Koriste se optimalne projekcije AP, LL i kose po potrebi da bi se eventualna patologija bolje prikazala. Aparatura: Snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Pribor: film i kaseta formata 24x30, snima se pomou reetke. Pregled poinje s nativnom snimkom, a zatim radiolog aplicira kontrastno sredstvo pomou price u podruje larinksa.Radiolog tokom dijaskopije centrira i pravi ciljane snimke u odgovarajuim pozicijama . Uvjeti snimanja: 50 kV, 120 mA, 0,06sec. Zatita je obavezna, kao i imobilizacija pri snimanju. Kompjuterska tomografija laringsa, faringsa Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje, a ne smije ni gutati prilikom snimanja. Ako je potrebno glava pacijenta se moe fiksirati primjenom fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Obavezno staviti zatitnu kecelju.Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago podignuta. Centriranje: Centralna zraka ulazi na meatus akustikus eksternus. Topogram: Profilni (LL). Program: Neck routine Thicknes: 3-5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3mm, coll 3x2,5mm) Increment: 1-2 mm Planiranje polja pregleda: Polje se ogranii na podruje interesovanja da se ne zrae nepotrebne strukture. Smjer snimanja: Kraniokaudalno. Ako se radi o patologiji nakon nativne serije radi se i kontrastna serija snimanja. Magnetna rezonanca laringsa, faringsa Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati i gutati. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera.

44

Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij.Pregled se izvodi pomou zavojnice neck matrix i bodi matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice za vrat. Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: T2 tra,sag i cor, T1 tra i cor, T2 fs tra, sag i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni. Konvencionalne i digitalne tehnike snimanja glandule tiroidee - titne lijezde Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje. Pozicija pacijenta: pregled poinje u uspravnom poloaju pacijenta, a kasnije se moe nastaviti i u leeem. Koriste se optimalne projekcije AP, LL da bi se eventualna patologija bolje prikazala. Od klasinih tehnika snimanja moe se napraviti nativna snimka titne lijezde na formatu filma 24x30, a snima se na univerzalnom rendgenskom aparatu u stojeem ili leeem poloaju. Uvjeti snimanja: 77 kV,o,8 mAs, Zatita je obavezna, voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Kompjuterizirana tomografija titne lijezde Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago podignuta. Topogram CT titne ljezde Centriranje: Centralna zraka ulazi na meatus akustikus eksternus. Topogram: Profilni (LL). Program: Neck routine Thicknes: 3-5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3mm, coll 3x2,5mm) Increment: 1-2 mm Planiranje polja pregleda: Polje se ogranii samo na podruje titne lijezde, da se ne zrae nepotrebne strukture. Smjer snimanja: Kraniokaudalno. Ako se radi o patologiji nakon nativne serije radi se i kontrastna serija snimanja. Magnetna rezonanca titne lijezde Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni
45

pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnica neck matrix i body matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice za vrat. Pozicija pacijenta MR titne ljezde Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor,T2 tirm tra i cor Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni. Digitalne tehnike snimanja krvnih ila vrata Digitalna suptrakciona angiografija vrata - DSA Priprema pacijenta: fizika i psihika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je da pacijent bude na tate, moraju biti predoeni laboratorijski i internistiki nalazi, te rendgenogram plua. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. Aparatura: danas se koristi aparat za Digitalnu suptrakcionu angiografiju. U upotrebi su aparati sa jednom ili dvije cijevi, to je osobito vano kod DSA- za snimanje da bi se prilikom jedne aplikacije kontrastnog sredstva uinile dvije projekcije AP i LL. Tehnika pregleda je po Seldingeru, uz aplikaciju jodnog kontrastnog sredstva putem automatske price. Poloaj pacijenta i dijela tijela koji se snima: pacijent lei na leima, ruke pored tijela ispruene. Radi se snimanje u vie projekcija, AP(0 ), lijevi kosi (45 ), desni kosi (45 ) i po potrebi profilni snimak (90 ) Centriranje: Centrira se pod kontrolom radioskopije, a na snimku se mora prikazati luk aorte i cijeli vrat.

Kompjuterska tomografija - CTA angiografija vrata Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene pored tijela. Brada blago podignuta. Prije samog poetka pregleda pacijentu se plasira braunila i preko ekstenzije prikljui na automatsku pricu. Centriranje: Centralna zraka ulazi na meatus akustikus eksternus. Topogram: profilni (LL). Program: Angio carotide Thicknes: 1-2 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3mm, coll 2x1mm)
46

Increment: 1mm Planiranje polja pregleda: Iznad meatus akustikus eksternus- a do ispod luka aorte. Smjer snimanja: Kaudokranijalno. Prvo se uradi topogram, nakon topograma se isplanira polje pregleda koje obuhvata podruje iznad meatus akustikus eksternusa do ispod luka aorte. Pripremi se automatska prica sa 100-120 ml jodnog kontrastnog sredstva, protok 3-4 ml/s, pritisak 350 PSI, odlono vrijeme skeniranja 16-19s. Istovremeno kliknuti start za skeniranje i start za automatsku pricu. Snimanje treba da prati bolus kontrastnog sredstva. Odlono vrijeme se moe odrediti i na osnovu test bolusa. Nakon uinjene serije snimanja radi se MIP 3D rekonstrukcija MR angiografija-MRA Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Obavezno se plasira braunila i prikljui se pacijent na automatsku pricu. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnica head matrix, neck matrix i body matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice za vrat Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 0,8-1 mm Sekvence: T1 fl 3d cor pre Care-bolus T1 fl 3d cor post Nakon nativne serije aplicira se kontrastno sredstvo automatskom pricom i eka se na Care bolusu da se arkus aorte pone puniti kontrastnim sredstvom i puta se post kontrastna serija. Nakon zavrene serije radi se MIP rekonstrukcija MRA Lokalajzer za cor MRA koronalni presjek krvnih sudova vrata i MIP rekonstrukcija krvnih sudova vrata MRA

47

Konvencionalne tehnike snimanja respiratornih organa Standardna rendgenografija plua Kao prva i osnovna tehnika snimanja respiratornih organa jo uvije se koristi standardna rendgenografija. Ista se izvodi u dvije standardne pozicije PA i LL. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Pribor: za snimanje se koristi film formata 35x43,30x40, ili 35x35. Snimanje se vri pomou reetke. Poloaj pacijenta i snimanog dijela tijela: pacijent stoji, prislonjen uz kasetu za snimanje. Da bi se izbacila sjena skapule na filmu ruke se postave na bokove, a laktovi izbace prema vani. Gornji rub kasete se postavi 3-4 poprena prsta iznad mehkih esti ramena. Centriranje: snimanje se vri sa horizontalnim smjerom x zraka. CZ pada okomito na film i cilja podruje VI torakalnog kraljeka. FFD 150 cm. Oznaka strane L ili D obavezna. Imobilizacija je neophodna, vano je upozoriti pacijenta da prilikom snimanja ne die. Zatita bolesnika: olovnom keceljom prekriti dio tijela koji se ne snima. Uvjeti snimanja: 65 kV 20mAs, jontomat se moe koristiti. Za tvrdi snimak 125 kV, 6 mAs i jontomat. Profilna snimka respiratornih organa Priprema i pribor kao i za prethodnu snimku u PA poziciji. Poloaj pacijenta i snimanog dijela tijela: pacijent je u stojeem poloaju, ee se radi lijevi profil. Ruke se podignu iznad glave. Centriranje: koristi se horizontalni smjer, a centralna zraka cilja u visini 6 torakalnog kraljeka u srednjoj aksilarnoj liniji (slika 2.). FFD 150 cm. Oznaka strane L ili D obavezna. PA i LL torakalnih organa Imobilizacija je neophodna, vano je upozoriti pacijenta da prilikom snimanja duboko udahne i prestane disati. Zatita bolesnika: olovnom keceljom prekriti dio tijela koji se ne snima. Uvjeti snimanja: 89 kV, 30mAs, jontomat. Kod tekih pacijenata snimanje se moe vriti u sjedeem ili leeem poloaju. LL rendgenogram. Radioskopija plua Danas se rijetko izvodi, slui za praenje pokreta torakalnih organa kod respiracije. Pregled se vri na univerzalnom rendgenskom aparatu. Priprema psihika i fizika. esto se kod dijaskopije uine i ciljane snimke odreenog podruja na formatu filma 24x30 ili veem. Pregled se vri u stojeem poloaju pacijenta kad god je to mogue. Takoer je potrebno voditi rauna o zatiti pacijenta.

48

Tehnika snimanja respiratornih organa konvencionalnom tomografijom Konvencionalna tomografija respiratornih organa je tehnika slojevnog snimanja respiratornih organa u cilju prikaza odabranog sloja. Priprema je fizika i psihika. Pribor film 24x30 ili 30x40. Poloaj pacijenta i snimanog dijela tijela: ovisno o aparaturi moe biti leei, sjedei ili stojei. Prilikom snimanja pokretanje rendgenske cijevi moe biti luno, pravolinijski, spiralno, kruno. Princip tomografije je kretanje rendgenske cijevi i filma a podruje koje se snima miruje. Taka kretanja se odreuje pomou dubinomjera ija je skala u cm. Centriranje se vri 2-3 cm iznad i iza sloja koji smo odabrali. irina slojeva je 0,5-1,0 cm. Centralna zraka treba da bude u sredini polja koje smo odabrali. Dubina slojeva za vrh 6 -9 cm,medijastinum 9 -12 cm, baza plua 7 -11cm . Fokus film distanca je 150 cm. Imobilizacija neophodna, upozoriti pacijenta da prilikom snimanja ne die. Zatita bolesnika: olovnom keceljom prekriti dio tijela koji se ne se ne snima Tehnika snimanja bronhalnog stabla bronhografija To je kontrastna tehnika snimanja bronhalnog stabla. Ista daje uvid u ramifikaciju, irinu i prohodnost bronhijalnog stabla. Priprema fizika i psihika kao i za ostale tehnike snimanja. Za bronhografiju je potrebna lokalna ili (kod djece) opa anestezija. Pregled se izvodi lokalnim prskanjem anestetika u podruju nosnica i orofarinksa. Zatim se nastavlja laringealno prskanje i treheobronhalno pomou posebne zakrivljene trcaljke. Za endobronhalnu anesteziju pod dijaskopijom se prati kretanje katetera i vri postepena anestezija bronhalnih ogranaka. Poloaj pacijenta i snimanog dijela tijela: pacijent je u stojeem poloaju, a moe i leei. Snimanje se vri u PA, LL i kosim pozicijama. Pribor za bronhografiju koriste se Metrasovi kateteri, kroz koje se aplicira kontrastno sredstvo. (uvijek se radi samo jedna strana, da bi se ouvala respiracija). Filmovi 24x30, 35x35. Centriranje: centriranje se vri pod kontrolom dijaskopije, prave se prvo nativne snimke, a potom se snima nakon aplikacije kontrastnog sredstva ( kao kontrast koristi se hitrast ili propiliodon). Uz navedene pozicije po potrebi mogu se uiniti i manji ciljani snimci odreenog podruja .Oznaka strane L ili D obavezna. Imobilizacija je neophodna. Zatita bolesnika: olovnom keceljom prekriti dio tijela koji se ne snima. Digitalne tehnike snimanja respiratornih organa plua i medijastinuma CT: Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia.
49

Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom aplikacije kontrastnog sredstva ruka sa braunilom je ispruena. Centriranje: centralna zraka ulazi u podruju juguluma. Topogram: AP Program: Thorax routine, Pulmonary ECG Thicknes: 3-5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (5 mm, coll 2x4mm) Increment: 1-3 mm Planiranje polja pregleda: Od apeksa do ispod dijafragme. Smjer snimanja: Kaudokranijalan. Pozicija za CT toraksa Pacijent se postavlja u supinacioni poloaj sa rukama iznad glave. Radi dobijanja kvalitetnijih slika moe se ukljuiti i EKG.Snimanje se vri sa zadranim disanjem. Ako se radi o patologiji aplicira se kontrastno sredstvo i ponovi kompletna serija ili se fokusira samo na patologiju da bi se izbjeglo nepotrebno zraenje. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Tokom post procesinga analiza plunog parenhima se vri u prozoru za medijastinum i prozoru za pluni parenhim, a ponekad i VRT rekonstrukcija. Tehnike snimanja respiratornih organa plua i medijastinuma magnetnom rezonancom Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Za ovo snimanje koriste se sekvence sa zadranim disanjem (tzv. breathe-hold), to je potrebno objasniti pacijentu. Pregled se izvodi pomou zavojnice body matrix uz pomo EKG-a. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 4-6 mm Sekvence: T2 mbh tra i cor , T1 mbh tra i cor, T2 fs mbh tra i cor, T2 haste tra i cor. ponekad se koristi FISP sekvenca Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni.
50

Tehnika snimanja krvnih ila plua i medijastinuma digitalnom subtrakcionom angiografijom Priprema je pacijenta: fizika i psihika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je da pacijent bude na tate, moraju biti predoeni laboratorijski i internistiki nalazi, te rendgenogram plua. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei na angiografskom stolu u supinacionom poloaju. Aparatura: danas se koristi aparat za Digitalnu suptrakcionu angiografiju. U upotrebi su aparati sa jednom ili dvije cijevi, to je osobito vano kod DSA- za snimanje da bi se prilikom jedne aplikacije kontrastnog sredstva uinile dvije projekcije AP i LL. Tehnika pregleda je po Seldingeru, uz aplikaciju jodnog kontrastnog sredstva putem automatske price. Poloaj pacijenta i dijela tijela koji se snima: pacijent lei na leima, ruke pored tijela ispruene. Centriranje: centralna zraka pada pod uglom od 90, cilja se podruje VI torakalnog kraljeka, brada lako odignuta. Kontrastno sredstvo se aplicira putem automatske price kroz kateter koji se plasira u venu kavu inferior pa u desno srce. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta i zatiti pacijenta. Tehnika snimanja kardiovaskularnih organa- konvencionalne tehnike snimanja srca Ovom tehnikom snimanja se prikazuje sjena srca i slui za analizu sranih upljina, oblika, kontura i veliine, koja se odreuje putem kardiotorakalnog indeksa. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Pribor: za snimanje se koristi film formata 35x43, 30x40, ili 35x35. Snimanje se vri pomou reetke. Poloaj pacijenta i snimanog dijela tijela: pacijent stoji, prislonjen uz kasetu za snimanje. Da bi se izbacila sjena skapule na filmu, pacijent treba da stavi ruke na bokove, a laktove izbaci prema van.Gornji rub kasete se postavi 3-4 poprena prsta iznad mehkih esti ramena. Centriranje: snimanje se vri sa horizontalnim smjerom x zraka. CZ pada okomito na film i cilja podruje VI torakalnog kraljeka. FFD 150 cm, a kod teleradiografije FFD je 200cm. Snimanje se vri u umjerenom inspiriju. Oznaka strane L ili D obavezna. Imobilizacija je neophodna, upozoriti pacijenta da prilikom snimanja ne die. Zatita bolesnika: olovnom keceljom prekriti dio tijela koji se ne snima. Uvjeti snimanja: kV poveati za 10, a ekspoziciju do 0,1 sec u odnosu na standardnu radiografiju plua. Rendgenoskopija srca sa ciljanim snimcima Rendgenoskopija srca tehnika pregleda za prikaz morfolokog izgleda kao i funkcionalnog statusa srca: dobije se uvid u akciju, tonus i pulzacije. (Ovu tehniku uglavnom rade radiolozi). Priprema je uobiajena. Pribor; film u kaseti 24x30 dvi ili vie kaseta. Za pregled se koristi barijev sulfat Miksobar, koji se daje pacijentu u koliini 10-20 ccm.

51

Poloaj pacijenta i snimanog dijela tijela: pacijent je u stojeem poloaju, analizira se srana sjena u PA, LL i kosim pozicijama ( desni kosi poloaj I kosi, lijevi kosi poloaj II kosi). Centriranje se vri pod kontrolom dijaskopije. Oznaka strane L ili D obavezna. Imobilizacija je neophodna, upozoriti pacijenta da prilikom snimanja ne die. Zatita bolesnika: olovnom keceljom prekriti dio tijela koji se ne snima. Uvjeti za rendgenoskopiju su 60 kV, moe se runo birati , 2-3 mA.

Digitalne tehnike snimanja srca i medijastinuma Tehnike snimanja srca i medijastinuma kompjuteriziranom tomografijom Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom aplikacije kontrastnog sredstva ruka sa braunilom je ispruena. Potrebno je postavljanje elektroda. Paljiva priprema koe i tehnike primjene osiguravaju jake signale sa minimalnim artefaktima i smetnjama. Potrebno je odabrati ravna, nemiina podruja da bi se smjestile elektrode: Desna ruka na desnoj srednjoj klavikularnoj liniji, direktno ispod klavikule. Lijeva ruka na lijevoj srednjoj klavikularnoj liniji, direktno ispod klavikule; Lijeva strana na lijevoj srednjoj klavikularnoj liniji u nivou VI i VII meurebarnog prostora. Centriranje: centralna zraka ulazi u podruju juguluma. Topogram: AP Program: Pulmonary ECG, Cardiac Thicknes: 3-5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (5 mm, coll 2x4mm) Increment: 1-3 mm Planiranje polja pregleda: Podruje medijastinuma ( iznad gornjeg ruba arkusa aorte do ispod dijafragme). Smjer snimanja: kaudokranijalan. Tehnike snimanja srca i medijastinuma kompjuteriziranom tomografijom Pacijent se postavlja u supinacioni poloaj sa rukama iznad glave. Radi dobijanja kvalitetnijih slika treba se postaviti EKG elektrode za sinhronizovano snimanje. EKG se koristi da se izbjegnu artefakti od sranih pokreta, i disanja, jer isti mogu dovesti do pogreaka kod interpretacije nalaza.Snimanje se vri sa zadranim disanjem. Pored ovog primjenom EKG-a smanjuje se i doza zraenja do 50 %, jer rendgenska cijev zrai samo u fazi dijastole. Snimanje se vri sa zadranim disanjem (slika 6., slika 7. i slika 8.).

52

Ako se radi o patologiji aplicira se kontrastno sredstvo i ponovi kompletna serija ili se fokusira samo na patologiju da bi se izbjeglo nepotrebno zraenje. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

Multi slice kompjuterska tomografija - MSCT koronarografija Ukoliko elimo prikazati koronarne arterije koristi se MSCT sa posebnim programom. Indikacija za pregled Pacijenti sa niskim do umjerenim rizikom za razvoj koronarne bolesti (puenje, arterijska hipertenzija, hiperlipidemija, dijabetes melitus, hronini prolongirani stres, adipozitet, fizika neaktivnost, pozitivna obiteljska anamneza na koronarnu bolest), zatim granino pozitivni,nesigurni, pozitivni ergometrijski testovi kao i evaluacija pacijenata nakon PCI procedura, kao i pacijenata nakon kardio-hirurke revaskularizacije miokarda (by-pass). Moe se indicirati i kao skrining metoda na zahtjev pacijenata. Kontraindikacije za pregled mogu biti: Poremeaj sranog ritma (apsolutna aritmija komora sa visokom komornom frekvencom iznad 80 u minuti i uestale VES i SVES) , teka renalna insuficijencija, alergijske reakcije. Oprema na kojoj se pretraga izvodi je MSCT aparat, poeljno da je 64 slojni zbog brzine kolimacije (optimalna 0,6 mm kolimacija, 330 msec rotacija). Za pretragu se koristi i automatska prica putem koje se u venu aplicira kontrastno sredstvo. Priprema pacijenta sastoji se iz: pregleda kardiologa, 3 h prije pregleda ne jesti, bez kafe i ajeva (kofein), sedacija , blokatori prije pregleda . Pozicija pacijenta: pacijent je u poloaju supinacije sa podignutim rukama iznad glave sa prikopanim EKG elektrodama i plasiranom braunilom od 18 ili 20 G (Gauge). U toku snimanja pacijentu se objasni sam tok pretrage a najvanije je da ne die u toku pretrage. Metoda poinje topogramom na kojem se odredi polje snimanja a zatim se radi test bolus. Kontrastno sredstvo se aplicira putem automatske price, i to se daje prema formuli (ml /kg pacijenta). Polje snimanja: od ravanja traheje do baze srca, a duina snimanja je od 8 do 12 sekundi. Doza zraenja kod novijih aparata je sve manja i manja a optimalno je od 3 do 12 mSv. Po zavretku snimanja vri se naknadna evaluacija snimljenih podataka, odnosno 2D i 3D rekonstrukcije radi boljeg uvida u anatomiju i patoloke promjene koronarnih arterija (Circulation - sistola i dijastola), MPR, MIP, Curved MPR, VRT). Ovom pretragom moe se odrediti anatomski poloaj arterija, prisustvo kalcifikata, lokalizacija i stepen stenoze (nesignifikantna, granino signifikantna, signifikantna), evaluacija prohodnosti stenta (prohodan, stenoziran, okludiran), evaluacija prohodnosti graftova (prohodan, stenoziran, okludiran). MSCT koronarografija je odlina neinvazivna tehnika za ranu detekciju koronarne bolesti. Omoguava iskljuivanje koronarne bolesti kod pacijenata sa srednje izraenim rizikom. Omoguava pouzdanu evaluaciju prohodnosti plasiranih stentova i graftova.

53

MSCT kalcijum score - Ca scoring Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Nema posebne medikamentozne pripreme za ovu proceduru. Pacijent se postavlja u supinacioni poloaj, sa podignutim rukama iznad glave i sa plasiranim EKG elektrodama. Centriranje je isto kao i za CT koronarografiju. Radi se prvo topogram a polje snimanja je od ravanja traheje do baze srca. Samo snimanje traje oko 10 sekundi. Potom se podaci sa radne jedinice prebacuju na kompjutersku jedinicu za evaluaciju, gdje radiolog analizira dobivene podatke putem odgovarajueg kompjuterskog programa za izraunavanje koliine kalcijuma u koronarnim arterijama. Kao konaan rezultat dobije se vrijednost Ca score na osnovu koga se procjenjuje rizik nastanka eventualne koronarne bolesti. AGATSTON SCORE (AS) predstavlja koliinu detektovanog kalcijuma u svakoj koronarnoj arteriji. Ukoliko je AS visok, preko 2000 HU dobijaju se artefakti koji onemoguuju preciznu dijagnozu. Ova metoda je korisna za identifikaciju i kvantifikaciju kalcifikovanih plakova. Radi se bez aplikacije kontrastnog sredstva i sa slojevima debljine 3 mm. Standardno se primjenjuje prag 120 HU. Doza zraenja kod modernih CT aparata nebi trebala biti iznad 6 mSv (normalna od 1.5 do 6 mSv zavisno od konstitucije pacijenta). Ca score se moe raditi kao posebna procedura i u kombinaciji sa CT koronarografijom. Tehnika snimanja srca i medijastinuma magnetnom rezonancom Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice body matrix. Obavezno se postavljaju EKG elektrode. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Pozicija pacijenta za MR MR srca Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 4-6 mm Sekvence: T2 haste tra , T2 haste cor i Tf2d ejection fraction(funkcionalne sekvence u odgovarajuim ravnima za prikaz patologije) Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija

54

Magnetna rezonanca - MR koronarografija Potrebna psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice body matrix. Obavezno se postavljaju EKG elektrode. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Pozicija pacijenta za MR koronarografiju MR srca Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 4-6 mm Sekvence: T2 haste tra i T2 haste cor Kao i sekvenca za MR koronarografiju trufi3D nav whole heart a po zavrsetku snimanja vrsi se analiza srca na posebnom programu za rekonstrukciju srca - Argus. Nakon nativne serije radi se kontrastna serija sa t1 sekvencama u tri ravni . Tehnika snimanja srca i koronarnih arterija digitalnom subtrakcionom angiografijom Priprema pacijenta: fizika i psihika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je da pacijent bude na tate, moraju biti predoeni laboratorijski i internistiki nalazi, te rendgenogram plua. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei na angiografskom stolu u supinacionom poloaju. Aparatura: danas se koristi aparat za Digitalnu suptrakcionu angiografiju. Angiografija se izvodi po Seldingerovoj metodi, uz aplikaciju jodnog kontrastnog sredstva putem automatske price, kroz kateter plasiran u podruju torakalne aorte, srca, te izlaska koronarnih arterija, tj podruja koje se eli prikazati. Poloaj pacijenta i dijela tijela koji se snima: pacijent lei na leima, ruke pored tijela ispruene. Koronarografija Pozicija pacijenta Centriranje: centralna zraka pada pod uglom od 90, cilja se podruje VI torakalnog kraljeka, brada lako odignuta. Kontrastno sredsvo se aplicira putem automatske price kroz kateter koji se plasira Seldingerovom tehnikom u arteriju femoralis, ili kubitalis, za prikaz lijevog srca i aorte, a za prikaz desnog srca i vene kave inferior u venu femoralis, pa do u desno srce. U koliko se snimaju koronarne arterije selektivni kateter plasiran po Seldingerovoj metodi postavi se u podruje ua jedne od koronarnih arterija. Nakon ega se putem automatske price aplicira hidrosolubilno jodno kontrastno sredstvo, pri emu se vri snimanje. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta i zatiti pacijenta.
55

Tehnika snimanja krvnih ila CTA, MRA i DSA Razvoj kolor doppler sonografije CDUZ ista je postala osnovna dijagnostika tehnika pregleda krvnih ila. Nakon toga slijede ostale digitalne tehnike CTA i MRA, a zatim DSA. CT angiografija aorte i ilijanih arterija Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Kod nemirnih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i jastuia. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su podignute iznad glave i ispruene, zbog aplikacije kontrastnog sredstva. Centriranje: centralna zraka ulazi u podruju procesus ksifoideusa Topogram: AP ,1024 mm Program: Angio routine, angi fast ili Vascular Body Angio Thicknes: 1- 3 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3 mm, coll 2x2,5mm) Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: Polje mora obuhvatiti dio iznad dijafragme do skonih zglobova, ako se trae i ekstremiteti u istom aktu pregleda, u suprotnom se polje ogranii samo na podruje patologije ili do ispod simfize . Smjer snimanja: kraniokaudalan. Pozicija pacijenta Pacijent se postavlja u supinacioni poloaj, glava ulazi u gentrij sa rukama iznad glave. Angiografija je kontrastna metoda prikaza krvnih sudova i stoga je potrebna automatska prica sa veom koliinom kontrastnog sredstva (100 150 ml). Nakon uinjenog topograma odreuje se poetni sken za test bolus. Namjena test bolusa je ta da bi se odredila brzina protoka kontrastnog sredstva i da se odredi odlono vrijeme. Odlono vrijeme je potrebno da bi se mogao ispratiti bolus kontrastnog sredstva u arterijskoj fazi. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. MR angiografija aorte i ilijanih arterija Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala : pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, nogama prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnica PA matrix i body matrix, tako da je prekriveno polje iznad dijafragme do stopala. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu potkoljenica.

56

MR angiografija aorte i ilijanih arterija Topogrami : tra, cor i sag Thicknes:0,8-1mm Sekvence: T1 fl 3d cor pre za potkoljenice, natkoljenice i abdomen, Care bolus, T1 fl 3d cor post za abdomen, natkoljenice i potkoljenice. Za seriju na abdomenu pacijent mora zadrati disanje. Kontrastna serija se radi obrnutim redoslijedom u odnosu na nativnu seriju. DSA aorte i ilijanih arterija Priprema pacijenta: fizika i psihika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je da pacijent bude na tate, moraju biti predoeni laboratorijski i internistiki nalazi, te rendgenogram plua. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei na angiografskom stolu u supinacionom poloaju. Aparatura: danas se koristi aparat za Digitalnu suptrakcionu angiografiju. Tehnika pregleda je po Seldingeru, uz aplikaciju jodnog kontrastnog sredstva putem automatske price. Poloaj pacijenta i dijela tijela koji se snima: pacijent lei na leima, ruke pored tijela ispruene. Centriranje: centralna zraka pada pod uglom od 90, cilja se podruje L1 kraljeka. DSA aorte i ilijanih arterija Kontrastno sredsvo se aplicira putem automatske price kroz kateter koji se plasira Seldingerovom tehnikom u arteriju femoralis, pa se dalje uvodi u abdominalnu aortu do visine L2 kraljeka. Kontrastno sredstvo se aplicira automatskom pricom, koja regulira temperaturu kontrastnog sredstva, pritisak 900 PSI, protok 20-30ml/s. Ukoliko se snimaju visceralne arterije, selektivnim katetrom se ulazi u odgovarajuu arteriju. Kateter se postavi to je selektivnije mogue. Nakon ega se putem automatske price aplicira hidrosolubilno jodno kontrastno sredstvo, pri emu se vri snimanje. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta i zatiti pacijenta i osoblja. Tehnike snimanja dojki Mamografija Priprema pacijenta: fizika i psihika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Nisu potrebne nikakve posebne medikamentozne pripreme. Mamografija se obavlja u razdoblju kada su grudi najmanje osjetljive, odmah nakon zavretka menstruacije i kod ena iznad 40 godina. Pozicija pacijentice: pacijentica je u uspravnom poloaju. Aparatura: koristi se mamograf ili kserograf.

57

Kod mamografije vrlo je vano pravilno namjetanje dojki kod snimanja. Pri tome se obavezno koriste dva poloaja: kraniokaudalni i kosi (ili profilni). Promjer kasete je 18x24 ili 24x30 ovisno od veliine dojke. Dojka se smjesti izmeu dvije ploe koje je stisnu, ponekad i do boli, no taj postupak je potreban kako bi se izjednaila gustoa tkiva i uoile eventualne i najmanje nepravilnosti. Veoma je bitno prikazati cijelu dojku, jer se tumori mogu nalaziti blizu stijenke grudnog koa i ostati neotkriveni. Centralna zraka pada okomito na sredinu filma (slika 1., slika 2. i slika .3). Metoda je jednostavna, daje dobre rezultate, a zbog vrlo male koliine zraenja (niske doze X zraka), potpuno je bezopasna. Mamografija se koristi i za screening, tj. preventivne preglede i za dijagnostiku. Galaktografija Pregled se izvodi kao i sama mamografija. Galaktografija se radi samo kod secernirajue dojke. Kroz otvor na areoli mamile u mljeni kanal se aplicira par kubika nefrotropnog kontrastnog sredstva, pomou atraumatske igle. Snimanje je kao kod mamografije. Galaktografija i metoda kseroradiografije sa galaktografijom Kompjuterizirana tomografija - CT dojki Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta ili pacijenticu da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom aplikacije kontrastnog sredstva ruka sa braunilom je ispruena . Pozicija za CT dojki CT dojki Centriranje: centralna zraka ulazi u podruju juguluma. Topogram: AP Program: Thorax routine, Thicknes: 3-5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (5 mm, coll 2x4mm) Increment: 1-3 mm Planiranje polja pregleda: Od apeksa do ispod dijafragme. Smjer snimanja: kaudokranijalan. Ako se radi o patologiji aplicira se kontrastno sredstvo i ponovi kompletna serija ili se fokusira samo na patologiju da bi se izbjeglo nepotrebno zraenje. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijentice.

58

Magnetna rezonanca - MR dojki Pacijent potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u pronaciji, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice breast matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 1-3 mm Sekvence: T2 tra , T2 tirm tra T1 fl2d tra i sag , difuzijske sekvence Obavezno se rade dinamike sekvence t1 fl3d tra dyna sa kontrastnim sredstvom i odlona post kontrastna serija sa sekvencom T1 fl3d tra delayed.

Tehnika snimanja digestivnih organa Ovdje e biti obraene tehnike snimanja jednjaka, eludca, dvanaesterca, tankog i debelog crijeva. Kao prva tehnike pregleda danas se jo uvijek koriste konvencionalne tehnike snimanja, mada suvremeni algoritam sve vie istie vrijednost i prednost digitalnih tehnika i u ovoj oblasti.

Konvencionalne i digitalne tehnike snimanja digestivnih organa Rendgenografija jednjaka Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Za pregled jednjaka pacijent ne mora biti na tate, a medikamentozna priprema obino nije potrebna. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom eksponiranja filma. Pozicija pacijenta: pregled poinje u uspravnom poloaju pacijenta, a kasnije se moe nastaviti i u leeem. Koriste se optimalne projekcije AP, LL i kose po potrebi da bi se eventualna patologija bolje prikazala. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Pribor: film i kaseta formata 18x24, 24x30 ili 35x35. snima se pomou reetke. Pregled poinje s nativnom snimkom, a zatim pacijent pije kontrastno sredstvo - suspenziju BaSO4 (50 ccm), rijee se koriste hidrosolubilna jodna kontrastna sredstva, kod rizinih pacijenata, kada postoji opasnost od aspiracije kontrastnog sredstva, kao i u sluaju sumnje na perforaciju eluca ili crijeva . Radiolog tokom dijaskopije centrira i pravi ciljane snimke u odgovarajuim pozicijama. Zatita je obavezna, voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

59

Kompjuterska tomografija jednjaka Danas koristei vieslojni CT (MSCT) sa mogunou 3D rekonstrukcije CT slike, poveane su dijagnostike mogunosti CT-a. CT se koristi u dijagnostici patologije jednjaka, posebno u stagingu malignih tumora. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje, a ne smije ni gutati prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Obavezno staviti zatitnu kecelju. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su sputene i ispruene pored tijela ili mogu biti i iznad glave. Centriranje: Centralna zraka ulazi u podruju juguluma. Topogram: AP Program: Thorax routine, Pulmonary ECG Thicknes: 3-5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 1-3 mm Planiranje polja pregleda: Od apeksa do ispod dijafragme. Smjer snimanja: Kaudokranijalan. Ako se radi o patologiji nakon nativne serije radi se i kontrastna serija snimanja. MR jednjaka Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnica head matrix, neck matrix i body matrix. Uz pomo laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice za vrat. Pozicija pacijenta za MR jednjakaTopogram: sagitalni, koronalni i transverzalni Thicknes: 3-4 mm Sekvence: T2 tra,sag, T1 tra i sag, T2 tirm tra i sag.

60

Tehnike snimanja eluca i dvanaesterca Rendgenografija eluca i dvanaesterca Priprema je fizika i psihika. Pacijent najmanje 6 sati prije pregleda ne smije uzimati hranu, tj mora biti na tate. Pozicija pacijenta: pregled poinje u uspravnom poloaju pacijenta, a kasnije se moe nastaviti i u leeem. Koriste se optimalne projekcije AP, LL i kose po potrebi da bi se eventualna patologija bolje prikazala. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Pribor: film i kaseta formata 18x24 ili 24x30, snima se pomou reetke. Pregled poinje s nativnom snimkom, a zatim pacijent pije kontrastno sredstvo - suspenziju BaSO4 (150-200 ccm), rijee se koriste hidrosolubilna jodna kontrastna sredstva, kod rizinih pacijenata, kada postoji opasnost od aspiracije kontrastnog sredstva, kao i u sluaju sumnje na perforaciju eludca ili crijeva. Osim pozitivnog kontrastnog sredstva potrebna je primjena umeeg praka da bi se pregled izveo u tzv dvostrukom kontrastu. ( u koliko nemamo orginalna pakovanja umeeg praka moe se koristiti soda bikarbona i limunska ili vinska kiselina u omjeru 2:1). Takoer se pregled moe poboljati primjenom farmakodinamika ( Glukagon, Buskopan). Radiolog tokom dijaskopije centrira i pravi ciljane snimke u odgovarajuim pozicijama. RT-GD leei i stojei Zatita je obavezna, voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Pregled dvanaesterca obino se nastavlja na pregled eludca. Tehnika hipotone duodenografije sa sondom se danas rijee koristi, a Martellova metoda bez sonde sa i.v. aplikacijom Buskopana i umeeg praka se povremeno koristi. Parametri snimanja su isti kao i za sam eludac. Kompjuterska tomografija eludca i dvanaesterca Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta . Pola sata prije pregleda pacijent treba da popije 600 1000 ccm razblaenog kontrastnog sredstva ( 30 ml kontrastnog sredstva na 1 l). Pred sam poetak pregleda pacijent treba da popije jo jednu au kontrastnog sredstva kako bi eludac bio adekvatno ispunjen uzetim kontrastnim sredstvom. Pojedini autori predlau da se koristi ista voda za dobru distenziju eludca. Tako da pola sata prije pregleda pacijent pije 1 l vode, a pred sam pregled popije jo 600 ml vode koja e distendirati zid eludca i omoguiti analizu debljine eluanog zida na CT-u. esto se za bolju analizu sluznice eluca kontrastno sredstvo aplicira i i.v. putem automatskom pricom.Uz to se apliciraju i sredstva za hipotonizaciju. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom aplikacije kontrastnog sredstva ruka sa braunilom je ispruena. Centriranje: Centralna zraka ulazi u podruju procesus ksifoideusa. Topogram: AP Program: Abdomen routine Thicknes: 5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (5 mm, coll 2x5mm) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: Iznad dijafragme do kriste crijevnih kostiju. Smjer snimanja: kraniokaudalan.
61

U toku snimanja ukljuiti komandu za prekid disanja u toku snimanja, da bi se smanjili artefakti koji su uzrokovani respiratornim pokretima. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Moe se raditi i kontrastna serija sa intravenskom aplikacijom kontrastnog sredstva automatskom picom. Magnetna rezonanca eluca i dvanaesterca Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice body matrix. Uz pomou laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Za sada se ova tehnika kao zasebna ne koristi, no sam eludac te eventaulna patologija eludca i dvanaesterca moe se analizirati u okviru gornjeg abdomena. Vri se snimanje sa sljedeim sekvencama: T2 mbh pat2, T1fl2d tra mbh pat2 T2 haste tra bh pat2, T2 haste cor thin slab bh T1 vibe fs tra bh U koliko postoji indikacija za aplikaciju kontrastnog sredstva tada se aplicira paramagnetno kontrastno sredstvo i.v. 10 mg i ponove se sekvence u T1 vremenu i to: - T1 fl2d tra bmh - T1 fs tra bh Tehnika snimanja tankog crijeva; konvencionalnim i digitalnim tehnikama Pasaa tankih crijeva Kontrastna radioloka tehnika snimanja tankog crijeva predstavlja jo uvijek vanu dijagnostiku metodu, jer daje uvid kako u morfologiju tako i funkcionalni status tankih crijeva ( jejunum i ileum). Priperma pacijenta je fizika i psihika. Pacijent najmanje 12 sati prije pregleda ne smije uzimati hranu, tj mora biti na tate, a bilo bi uptno da dan ranije uzme sredstvo za ienje, tako da se odstrani crijevni sadraj. Pozicija pacijenta: pregled poinje u uspravnom poloaju pacijenta, a kasnije se nastavlja u leeem poloaju, uz koritenje optimalnih pozicija da bi se prikazao svaki dio kako jejunuma, tako i ileuma. Posebno obratiti panju na podruje terminalnog ileuma. Prema tome koriste se optimalne projekcije AP, LL i kose po potrebi da bi se eventualna patologija bolje prikazala.

62

Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Pribor: film i kaseta formata 18x24 ili 24x30, i 35x35 ili 35x43, snima se pomou reetke. Pregled poinje s nativnom snimkom, a zatim pacijent pije kontrastno sredstvo - suspenziju BaSO4 (200-300 ccm), rijee se koriste hidrosolubilna jodna kontrastna sredstva, kod rizinih pacijenata, kada postoji opasnost od aspiracije kontrastnog sredstva, kao i u sluaju sumnje na perforaciju eluca ili crijeva. Osim pozitivnog kontrastnog sredstva mogue je koristiti umei praak da bi se pregled izveo u tzv dvostrukom kontrastu. (u koliko nemamo orginalna pakovanja umeeg praka moe se koristiti soda bikarbona i limunska ili vinska kiselina u omjeru 2 :1). Takoer se pregled moe poboljati primjenom farmakodinamika ( Glukagon, Buskopan), ako elimo ubrzanu pasau ordinira se 20 ml Reglana i.v. ili i.m. Postoje i druga sredstva kojim se moe ubrzati pasaa kontrastnog sredstva kroz tanka crijeva ( hipertonina glukoza, ledeni rastvori itd.) Posebna tehnika pregleda tankih crijeva je sa duodenalnom sondom enterokliza. Pregled vodi radiolog, a dunost tehnologa tj radiolokog ininjera u dobivanju kvalitetnih rendgenograma. Radiolog tokom dijaskopije centrira i pravi ciljane snimke u odgovarajuim pozicijama Posebna tehnika pregleda terminalnog ileuma uz retrogradnu aplikaciju kontrastnog sredstva je ileocekografija. Barijev sulfat se aplicira per os i kad je kontrastni stubac stigao do cekoascendensa, aplicira se zrak, kao negativno kontrastno sredstvo per rektum, a i.v. se aplicira Buskopan, za hipotonizaciju crijeva. Uvjeti snimanja: 80-85 kV i 0,64 mAs. Zatita je obavezna, voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Kompjuterska tomografija tankog crijeva Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta . Pola sata prije pregleda pacijent treba da popije 1000 1500 ccm razblaenog kontrastnog sredstva ( 30 ml kontrastnog sredstva na 1 l). Pred sam poetak pregleda pacijent treba da popije jo jednu au kontrastnog sredstva kako bi eludac bio adekvatno ispunjen. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom aplikacije kontrastnog sredstva ruka sa braunilom je ispruena. Centriranje: Centralna zraka ulazi u podruju procesus ksifoideusa. Topogram: AP Program: Abdomen routine Thicknes: 5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (8 mm, coll 2x5mm) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: Iznad dijafragme do terminalne linije male zdjelice. Smjer snimanja: Kraniokaudalan. U toku snimanja; ukljuiti komandu za prekid disanja, da bi se smanjili artefakti koji su uzrokovani respiratornim pokretima (slika 25. i 26). Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Moe se raditi i kontrastna serija sa intravenskom aplikacijom kontrastnog sredstva automatskom picom, tako da se nakon nativne ponove uinjeni slojevi ili se snima samo odabrano podruje.
63

Magnetna rezonanca - MR enterokliza tankog crijeva Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta , posebna medikamentozna priprema nije potrebna osim da pacijent 12 sati prije pregleda ne jede. Prije pregleda pacijent popije 2 l vode, i.v. se ordinira Buskopan da se eliminiraju peristaltiki pokreti, kao i i.v. paramagnetno kontrastno sredstvo. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju. Postavljaju se zavojnice Body matrix oko abdomena i zdjelice. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. MR enterokliza tankog crijeva U ruku pacijenta se postavi pumpica, kojom pacijent signalizira u koliko se javi bilo kakav problem u toku snimanja. Lokalajzer se napravi u sve tri ravni ( aksijalno, sagitalno i koronalno). Sekvence sa kojim se nastavlja snimanje: - T2 haste fs cor, T2 haste fs tra - T2 trufi tra,sag i cor, T1 vibe fs cor bh - eventualno T1 opp tra - T1 tra fs Nakon nativne serije radi se obavezno kontrastna serija sa T1 vibe fs cor. Tehnike snimanja debelog crijeva Irigografija Igigografija je kontrastna tehnika snimanja debelog crijeva. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta . Za ovaj pregled je neophodna i medikamentozna priprema, tj pacijent mora 12 sati prije pregleda uzeti sredstvo za ienje laksatv (Dulkolaks, ili neki drugi preparat). Mogu se ordinirati i duboke klizme za leee pacijente, 2 l u jutro prije pregleda. Uz to je potrebno 48 sati biti na dijetalnoj ishrani bez mahunarki, a 24 sata prije pregleda na laganoj ishrani kao supa, mlijeko, kahva itd. Priprema ukljuuje i raspremanje pacijenta po mogunosti da se obue samo u kirurki mantil. Pozicija pacijenta: pregled poinje u leeem poloaju pacijenta, gdje se nakon uvida u abdomen , pacijenta postavi na lijevi dekubitus i poinje sa aplikacijom kontrastnog sredstva, pod kontrolom dijaskopije, a kasnije se nastavlja u leeem poloaju na leima, uz koritenje optimalnih pozicija da bi se prikazao svaki dio debelog crijeva kolona. Nakon nativne inspekcije kolona, aplicira se kontrastno sredstvo, Barijev sulfat razblaen u omjeru 1:1 sa mlakom vodom, pomou Pneumokolona. Posebno obratiti panju na podruje cekuma, apendiksa i terminalnog ileuma. Prema tome koriste se optimalne projekcije AP, LL i kose po potrebi da bi se eventualna patologija bolje prikazala. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnom rendgenskom aparatu koji ima mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Pribor: film i kaseta formata 18x24 ili 24x30, i 35x35 ili 35x43, snima se pomou reetke. Centriranje i snimanje vri radiolog u optimalnim pozicijama (slika 30. i slika 31).

64

Postoji vie tehnika izvoenja irigografije: 1. u jednostrukom kontrastu ( samo sa Barijevim sulfatom ), 2. u dvostrukom kontrastu: da se prvo ispuni cio kolon i nakon uinjenih snimaka, pacijent se alje na pranjenje, potom se snima sluznica kolona, a zatim aplicira zrak. To je irigografija u dvostrukom kontrastu po Fischeru. 3. Moe se izvoditi i na slijedei nain: kolon se puni do lijenalne fleksure s Barijevim sulfatom, a potom se aplicira zrak i odmah nastavlja u tehniku dvostrukog kontrasta. Zatita je obavezna, voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Kompjuterska tomografija debelog crijeva CT kolonografija Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Osim toga znaajno je izvriti i medikamentoznu pripremu tj ordinirati laksativna sredstva i isprazniti kolon, a pacijent ne smije 12 sati prije pregleda da uzima hranu, te dolazi na tate. Smije piti vode do 1 l. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene iznad glave i savijene u laktovima. Pozicija pacijenta Centriranje: procesus ksifoideus Topogram: AP Program: CT colonography Thicknes: 1-3 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3 mm, coll 2x2,5 mm) Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: mora obuhvatiti dio iznad dijafragme do ispod simfize Smjer snimanja: Kraniokaudalni. MSCT kolonoskopija Novija metoda pregleda kolona, koja je relativno ugodna za pacijenta. Pacijentu se ubrizgava zrak u debelo crijevo pomou Pneumokolona putem rektuma. Zrak se daje do granice izdrljivosti. Potrebno je pacijenta obavijestiti da zadri zrak u kolonu, a pregled se izvodi u supinacionom poloaj, a zatim slijedea serija se ponovi u pronacionom poloaju. Nakon dobivenih aksijalnih snimaka radi se 3D rekonstrukcija sa virtuelnom endoskopijom gdje se vri detaljna analiza svakog dijela crijeva (slika 33 i 34. i 35.). Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

65

Kompjuterska tomografija rektuma Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Osim toga znaajno je izvriti i medikamentoznu pripremu tj uzeti laksativna sredstva i isprazniti kolon, a pacijent ne smije 12 sati prije pregleda da uzima hranu, te dolazi na tate. Smije piti vode do 1 l. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom aplikacije kontrastnog sredstva, ruka sa braunilom mora biti ispruena. Centriranje: vrh kriste ilijane kosti ili umbilikus. Topogram: AP. Program: pelvis rutine Thicknes: 3 - 5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (5 mm, coll 2x2,5 mm) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: Od vrha ilijanih kostiju do ispod simfize. Smjer snimanja: Kraniokaudalni. Pacijentu se ubrizgava kontrastno sredstvo u rektum pomou Pneumokolona. Moe se ordinirati i kontrastno sredstvo i.v. putem, tada se prethodna serija ponovi. Magnetna rezonanca kolona Kod aparata sa odreenim mogunostima moe se raditi MRI kolonografija. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Fizika priprema, pacijent 12 sati prije pregleda ne jede i uzme sredstvo za ienje. Prije pregleda pacijentu se ordinira Buskopan i.m. i napuni debelo crijevo mlakom vodom. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. Postavljaju se zavojnice Body matrix oko abdomena i zdjelice. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. U ruku pacijenta se postavi pumpica, kojom pacijent signalizira u koliko se javi bilo kakav problem u toku snimanja. Lokalajzer se napravi u sve tri ravni ( aksijalno, sagitalno i koronalno). Sekvence u kojim se nastavlja snimanje: - T2 haste fs cor - T2 haste fs tra - T2 trufi tra i cor - T1 vibe fs cor bh, T1 fl2d tra mbh Nakon zavrenih nativnih sekvenci radi se kontrastna serija sa T1 vibe fs cor bh i T1 fl2d tra mbh. T1 vibe fs cor nakon aplikacije kontrastnog sredstva

66

Magnetna rezonanca rektuma Priprema pacijenta: prije izvoenja pregleda potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Osim toga znaajno je izvriti i medikamentoznu pripremu 24 sata prije pregleda, tj uzeti laksativna sredstva i isprazniti kolon, a pacijent ne smije 12 sati prije pregleda da uzima hranu, te dolazi na tate. Smije piti vode do 1 l. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno pravilno disanje. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta. Prije poetka pregleda pacijent se postavi na stol za snimanje na lijevi dekubitus i per rektum se puni gelom za ultrazvune preglede. Zatim se postavlja u supinacioni poloaj. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su ispruene pored tijela. U ruku dobije pumpicu da moe signalizirati eventualne probleme u koliko se jave. Za pregled se koristi zavojnica Body matrix, koja se postavlja preko zdjelice. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice . Pozicija pacijenta Uradi se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). Potom slijedi snimanje u sljedeim sekvencama: T2 rst sag, tra i cor, T1 tse tra, T2 rst tra fs, T1 vibe fs tra bh Po potrebi nakon nativne serije moe se snimiti i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom. Digitalne tehnike snimanja visceralnih krvnih ila Digitalna subtrakciona angiografija DSA U dijagnostici abdominalne aorte i visceralnih grana prvenstveno: arterije celijake, arterije mezenterike superior i arterije mezenterike inferior, koristi se kao zlatni standard selektivna ili subselektivna tehnika DSA po Seldingeru. Digitalne tehnike snimanja visceralnih krvnih ila U dijagnostici abdominalne aorte i visceralnih grana prvenstveno: arterije celijake, arterije mezenterike superior i arterije mezenterike inferior, koristi se kao zlatni standard selektivna ili subselektivna tehnika DSA po Seldingeru Poloaj pacijenta i DSA a. celijake Kompjuterska tomografija angiografija abdominalne aorte i visceralnih grana CTA Pacijent se pripremi psihiki i fiziki. Pozicija pacijenta: Pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom ulazi u gentrij, a ruke su ispruene, zbog apliciranja kontrastnog sredstva automatskom pricom. Centriranje: Procesuus ksifioideus. Poloaj pacijenta: Lei na leima s rukama ispruenim iznad glave, a glavom ulazi u gentrij. Pozicija pacijenta za CTA

67

Topogram: AP 1024 mm. Program: Angio rutine ili Angio fast Thicknes: 1-3 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (2-3 mm, coll 2x2,5mm) Increment: 0,5-1 mm Planiranje polja pregleda: polje mora obuhvatiti dio iznad dijafragme do simfize. Smjer: Kraniokaudalni. Angiografija je kontrastna tehnika snimanja krvnih sudova za koju kontrastno sredstvo apliciramo putem automatske price. Koristi se 150 ml jodnog kontrastnog sredstva. Nakon uinjenog topograma, odreuje se poetni sken za test bolus. Namjena test bolusa je ta da bi se odredila brzina protoka kontrastnog sredstva, to nam slui da odredimo odlono vrijeme, a to nam omoguuje praenje bolusa kontrastnog sredstva u arterijskoj fazi. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Magnetna rezonanca -MRA Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta , posebna medikamentozna priprema nije potrebna. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. Postavljaju se zavojnice Body matrix preko abdomena i zdjelice. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. U ruku pacijenta se postavi pumpica, kojom pacijent signalizira u koliko se javi bilo kakav problem u toku snimanja. U ruku je plasirana braunila i ekstenzija, a sve je povezano sa automatskom pricom. Lokalajzer se napravi u sve tri ravni ( aksijalno, sagitalno i koronalno). Sekvence u kojim se nastavlja snimanje: Thicknes:0,8-1mm Sekvence: T1 fl 3d cor prije kontrastne serije Care bolusT1 fl 3d cor poslije aplikacije kontrastnog sredstva. Tehnike snimanja jetre, unih vodova i une vreice U ovom podruju e biti prikazane tehnike snimanja; jetre, unih vodova i une vreice. Koriste se slijedee tehnike snimanja: Konvencionalne: nativne i kontrastne. Digitalne: CT, MRI i DSA: nativne i kontrastne. Konvencionalne i digitalne tehnike snimanja jetre Jetra je parenhimni organ smjeten u desnom gornjem kvadrantu abdomena ispod desne hemidijafragme. Konvencionalne tehnike snimanja jetre Nativna tehnika snimanja jetre Nativni rendgenogram se izvodi u cilju dijagnostike sjena intenziteta kalcijuma, kao i eventualnog prisustva slobodnog gasa. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja.

68

Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju ili stoji. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, LL i kosim pozicijama po potrebi (slika 7.50) pod kontrolom dijaskopije. Pribor koristi se film 24x30, ili druge dimenzije ovisno o aparaturi, kao i veliini pacijenta. Snima se pomou reetke. Uslovi snimanja: 60kV uz jontomat. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Kompjuterizirana tomografija - CT jetre Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila je ispruena. Centriranje: procesus ksifoidesu Topogram: AP Program: abdomen rutine Thicknes: 5 8 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (8 mm, coll 2x5 mm, 5 mm,coll 2x2,5mm) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: iznad dijafragme do ilijanih kostiju Smjer snimanja: kraniokaudalno Trideset minuta prije pregleda pacijent treba da popije 1-1,5 l razblaenog kontrastnog sredstva (25-30ml / 1litar vode. Prije nego to legne na stol za snimanje pacijent treba da popije jo jednu au kontrastnog sredstva pred sam poetak snimanja da bi se ispunio eludac. Pacijent se postavi u supinacioni poloaj, sa rukama postavljenim iznad glave. U toku snimanja mora se ukljuiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli artefakti usljed disanja. Nakon nativne serije po potrebi se radi i kontrastna serija i prave se najee dvije faze: aterijska ( 25 sec i venska 60 sec), a po potrebi i odlona najee nakon 5 minuta od aplikacije kontrastnog sredstva.

69

MR jetre Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Body coil koja se stavlja preko abdomena. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. Naini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). Potom slijedi snimanje u sljedeim sekvencama: T2 tra mbh, T1fl2d tra mbht , T1 fl2d opp tra mbh, T2 haste tra i cor Po potrebi nakon nativne serije moe se uraditi i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom. Areteriografije jetrene arterije - arterija hepatika Metoda se izvodi po Seldingerovoj tehici, tako da se kateter plasira u arteriju celijaku te iz iste ulazi selektivno u arteriju hepatiku propriju. Priprema pacijenta je ista kao za sve druge angiografije po Seldingeru. Konvencionalne i digitalne tehnike snimanja une vreice i unih vodova Konvencionalne tehnike koje mogu biti nativne i kontrastne danas se sve rijee koriste. Kontrastne tehnike snimanja ukljuuju peroralnu holegrafiju, intravenoznu holegrafiju, infuzionu holegrafiju, intraoperativnu ili primarnu i postoperativnu ili sekundarnu tj T dren holangiografiju. Nativna snimka bilijarnog sistema Priprema je psihika i fizika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju ili stoji. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi LL i kosim pozicijama, pod kontrolom dijaskopije. Pribor koristi se film 24x30, ili druge dimenzije ovisno o aparaturi, kao i veliini pacijenta. Snima se pomou reetke. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

70

Kontrastna tehnika snimanja une vreice i unih vodova Peroralna holegrafija, intravenozna-infuziona holegrafija Kod peroralne holegrafije pacijent mora da uzme kontrastno sredstvo (tablete Holevida) 12 sati prije pregleda, ako se radi o sporolueem kontrastnom sredstvu. Kod brzolueeg kontrastnog sredstva pacijent uzima kontrast ( kapsule Biloptina ) 4 sata prije pregleda. Dolazi na tate na pregled i ponese dva kuhana jaja ( kao podraajnu obrok) ili maslac, odnosno okoladu. Ako se radi i.v. holegrafija ili infuziona pacijent dolazi na tate. Mora imati laboratoriskih nalaza bilirubin u serumu, eventualno vrijednosti transaminaza. Za pregled se koristi hepatotropno jodno kontrastno sredstvo u dozi 1 ml/1kg. Priprema je psihika i fizika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju ili stoji. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kosim pozicijama, pod kontrolom dijaskopije. Pribor koristi se film 24x30, ili druge dimenzije ovisno o aparaturi, kao i veliini pacijenta. Snima se pomou reetke. Kod peroralne holegrafije nakon prve snimke pacijent uzima holagog i poslije 30 minuta uini se snimka nakon holagoga, gdje se vidi kontrahirana una vreica. Ako se izvodi intravenoza ili infuziona holegrafija tada se nakon prve snimke gdje se trebaju prikazati uni vodovi, snimanje nastavlja svakih 20-30 minuta, sve dok se una vreica nije dobro prikazala . Potom se moe ordinirati holagog. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Intraoperativna i post operativna holangiografija se radi kroz T dren aplicira se 10 - 20 ccm nefrotropnog kontrastnog sredstva punkcijom u T dren, koji se prethodno klemuje, potom se prave ciljane snimke unih vodova . Kompjuterizirana tomografija une vreice i unih vodova Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta . Pola sata prije pregleda pacijent treba da popije 1000 1500 ccm razblaenog kontrastnog sredstva (30 ml kontrastnog sredstva na 1 l ). Pred sam poetak pregleda pacijent treba da popije jo jednu au kontrastnog sredstva kako bi eludac bio adekvatno ispunjen. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom aplikacije kontrastnog sredstva ruka sa braunilom je ispruena. U koliko se eli dati hepatotropno kontrastno sredstvo onda se isto daje pola sata prije poetka pregleda. Kod pacijenata kad se treba iskljuiti kamen u distalnom holedohusu ne ordinira se prije pregleda kontrastno sredstvo per os tj pregled se radi bez kontrastnog sredstva.

71

Centriranje: centralna zraka ulazi u podruju procesus ksifoideusa. Topogram: AP Program: Abdomen routine Thicknes: 5 8 mm Collimation: Ovisi o vrsti ibroju detektora(8 mm, coll 2x5mm) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: Iznad dijafragme do terminalne linije male zdjelice. Smjer snimanja: kraniokaudalan. U toku snimanja ukljuiti komandu za prekid disanja u toku snimanja, da bi se smanjili artefakti koji su uzrokovani respiratornim pokretima. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Moe se raditi i kontrastna serija sa intravenskom aplikacijom kontrastnog sredstva automatskom picom, tako da se nakon nativne ponove uinjeni slojevi ili se snima samo odabrano podruje. Magnetna holangiopankreatografija MRCP Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pred sami pregled pacijent popije 2 ml paramagnetnog kontrastnog sredstva u ai vode. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja preko abdomena. Centriranje se vri na sredinu zavojnice. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. Naini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). Potom slijedi snimanje u sljedeim sekvencama: T2 trufi localizer T2 tse 3d rst cor trig T1 fl2d tra mbht T1 fl2d opp tra mbh T2 haste tra bh T2 haste cor eventualno se koristi i vibe tra i T2 spc cor - za MRCP Iz dobijenih tomograma pravi se MIP (maksimum intenziti projekcija) za post procesing.

72

ERCP-endoskopska retrogradna holangiopankreatografija Pacijent mora biti na tate i medikamentozno pripremljen sediran. Pregled izvodi gastroenterohepatolog u timu sa radiologom, na univerzalnom rendgenskom aparatu nakon plasiranja endoskopa do papile Vateri. U duktus holedohus aplicira se putem katetera koji se kroz endoskop dovede do papile jodno kontrastno sredstvo 10 -15 ccm i uine ciljane snimke. Najee se snima na termo papiru, ali mogue je koristiti i ostale naine biljeenja dijagnostike informacije. PTC perkutana transhepatalna holangiografija Za PTC pacijent mora biti psihiki i fiziki pripremljen, uz odgovarajuu sedaciju, i adekvatnu medicinsku dokumentaciju. Pregled se vri u sali za angiografije. Pacijent je u leeem supinacionom poloaju na rendgenskom stolu. Prije punkcije podrue oko VIII interkostalnog prostora se dezinficira i nakon lokalne subkutane anestezije Chiba iglom se ulazi transhepatalnim putem u jedan od intrahepatalnih ogranaka desnog hepatikusa. Po potrebi moe se vriti punkcija i lijevog intrahepalanog voda. Aplicira se kroz iglu cca 10 ccm jodnog kopntrastnog sredstva, tj vodovi se pune kontrastom dok ne dobijemo zadovoljavajui prikaz intra i ekstrahepatalnih unih vodova. Zatim se prave ciljane snimke. PTC; Po potrebi pregled se moe nastaviti sa perkutanom bilijarnom drenaom i ugradnjom stenta. Uvijek potrebno voditi rauna o imobilizaciji i zatiti pacijenta. Uvijeti snimanja e biti ovisni o aparaturi , kao i o konstituciji pacijenta. Tehnike snimanja slezene konvencionalne i digitalne Nativna snimka slezene Priprema je psihika i fizika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju ili stoji. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi LL i kosim pozicijama. Pribor koristi se film 24x30, ili druge dimenzije ovisno o aparaturi, kao i veliini pacijenta. Snima se pomou reetke. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

73

Konvencionalne tehnike snimanja slezene Splenoportografija Kontrastna tehnika snimanja sliva vene lienalis i vene porte. Priprema je psihika i fizika. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima, danas na aparatu za DSA, koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Pretraga spada u angiografske tehnike snimanja. Izvodi se perkutanom punkcijom, iglom od 18 G u podruje donjeg pola slezene, a igla se usmjeri kranijalno prema hilusu slezene. Kroz iglu se aplicira 50 ccm jodnog kontrastnog sredstva i snima podruje od interesa. Centriranje: Centrira se podruje slezene, prilikom davanja kontrastnog sredstva, prave se ciljane snimke u AP poloaju, tako da se snima svake sekunde po 1 ekspozicija Pribor koristi se film 24x30 ili vei formati ovisno o aparaturi. Snima se pomou reetke. Uslovi snimanja: prema konstituciji pacijenta. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Kompjuterizirana tomografija - CT slezene Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta . Pola sata prije pregleda pacijent treba da popije 600 1000 ccm razblaenog kontrastnog sredstva (30 ml kontrastnog sredstva na 1 l). Pred sam poetak pregleda pacijent treba da popije jo jednu au kontrastnog sredstva kako bi eludac bio adekvatno ispunjen. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom aplikacije kontrastnog sredstva ruka sa braunilom je ispruena. Centriranje: Centralna zraka ulazi u podruju procesus ksifoideusa. Topogram: AP Program: Abdomen routine Thicknes: 4-8 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora(8 mm, coll 2x5mm,5mm,coll2x2,5) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: Iznad dijafragme do kriste crijevnih kostiju. Smjer snimanja: kraniokaudalan. Topogram i CT slezene U toku snimanja ukljuiti komandu za prekid disanja u toku snimanja, da bi se smanjili artefakti koji su uzrokovani respiratornim pokretima. Zatita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Moe se raditi i kontrastna serija sa intravenskom aplikacijom kontrastnog sredstva automatskom pricom.

74

Magnetna rezonanca - MR slezene Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja preko abdomena. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. Naini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). Potom slijedi snimanje u sljedeim sekvencama: T2 trufi localizer T2 tse tra mbh T1 fl2d tra mbht T1 fl2d opp tra mbh T2 haste tra bh T2 haste cor eventualno vibe tra Po potrebi nakon nativne serije moe se uraditi i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom. Digitalna subtrakciona angiografija - DSA slezene Princip rada je isti kao kod snimanja visceralnih grana abdominalne aorte tj - tehnika arteriografije po Seldingeru. Iz abdominalne aorte selektivnim kateterom se ulazi a arteriju celijaku, potom iz arterije celijake u arteriju lienalis. Priprema pacijenta je ista kao i za sve druge metode snimanja krvnih sudova po Seldinger. Pozicija pacijenta i DSA trunkus celijakus Tehnike snimanja guterae konvencionalne i digitalne Nativna rendgenska snimka guterae Nativni rendgenogram se izvodi u cilju dijagnostike sjena intenziteta kalcijuma, kao i eventualnog prisustva slobodnog gasa. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju ili stoji.

75

Aparatura: snimanje se vri na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogunost dijaskopije i ciljanih snimaka. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, LL i kosim pozicijama po potrebi pod kontrolom dijaskopije. Pribor koristi se film 24x30, ili druge dimenzije ovisno o aparaturi, kao i veliini pacijenta. Snima se pomou reetke. Uslovi snimanja: 60kV uz jontomat. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Digitalne tehnike snimanja guterae CT guterae Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila je ispruena. Pozicija pacijentaCentriranje: Procesus ksifoidesu. Topogram: AP Program: abdomen rutine Thicknes: 3 5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3 mm, coll 2x1,5 mm, 5 mm,coll 2x2,5mm) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: iznad dijafragme do ilijanih kostiju Smjer snimanja: kraniokaudalni. Trideset minuta prije pregleda pacijent treba da popije 1-1,5 l razblaenog kontrastnog sredstva (25-30ml / 1litar vode. Prije nego to legne na stol za snimanje treba da popije jo jednu au kontrastnog sredstva pred sam poetak snimanja da bi se ispunio eludac. Pacijent se postavi u supinacioni poloaj, sa rukama postavljenim iznad glave. U toku snimanja mora se ukljuiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli artefakti uslijed disanja. Nakon nativne serije po potrebi se radi i kontrastna serija.

76

MR guteraa Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja preko abdomena. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. Poloaj pacijenta Naini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). Potom slijedi snimanje u sljedeim sekvencama: T2 trufi localizer T2 tse tra mbh T1- fl2d tra mbht T1 fl2d opp tra mbh T2 haste tra bh T2 haste cor eventualno vibe tra Po potrebi nakon nativne serije moe se snimiti i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom. Tehnike snimanja pankreatinih arterija digitalnom subtrakcionom angiografijom DSA Princip je isti kao kod snimanja visceralnih grana abdominalne aorte. Tehnika arteriografije po Seldingeru. Iz abdominalne aorte selektivnim kateterom se ulazi a arteriju celijaku, potom iz arterije celijake u arteriju hepatiku, zatim arteriju gastroduodenalis, koja daje grane za vaskularizaciju pankreasa ( arterije pankreatikoduodenales superiores anteriores i posteriores, i arterije pankreatikoduodenales inferiores anteriores i posteriores), u drugom aktu se snimaju grane arterije mezenterike superior koja takoer daje grane za vaskularizaciuju guterae. Priprema pacijenta je ista kao za sve metode pregleda krvnih sudova po Seldingeru.

77

Tehnike snimanja nadbubrega Konvencionalne tehnike snimanja su nativne i kontrastne. Digitalne tehnike snimanja: CT, MR i DSA Nativni rendgenogram Nativna snimka se izvodi u cilju dijagnostike sjena intenziteta kalcijuma. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, na rentgenskom stolu za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na rendgenskom aparatu za radiografiju. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP. Centralna zraka ulazi izmeu procesus ksifoideusa i umbilikusa. Pribor koristi se film 24x30, ili 30x40. Snima se pomou reetke. Uslovi snimanja: 70 kV uz jontomat. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Konvencionalne tehnike snimanja nadbubrega Konvencionalne kontrastne tehnike snimanja Intravenozna i infuziona urografija za indirektnu analizu nadbubrenih lijezda. Konvencionalna angiografija Tehnika snimanja nadbubrenih vena. Izvodi se po Seldingerovoj tehnici, tako da se iz vene kave inferior ulazi u renalnu venu i iz nje selektivno u venu suprarenalis. Ova tehnika primjenom digitalnih tehnika je naputena. Digitalne tehnike snimanja nadbubrenih lijezda CT nadbubrega Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila je ispruena Pozicija pacijenta Centriranje: to tanji slojevi) Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (8 mm, coll 2x5 mm, 5 mm,coll 2x2,5mm) Increment: 1-2 mm Planiranje polja pregleda: iznad dijafragme do ilijanih kostiju Smjer snimanja: kraniokaudalni. Pacijent se postavi u supinacioni poloaj, sa rukama postavljenim iznad glave. U toku snimanja mora se ukljuiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli artefakti uslijed disanja. Nakon nativne serije po potrebi se radi i kontrastna serija.
78

MR nadbubrega Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera.Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij.Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja preko abdomena. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice Naini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). Potom slijedi snimanje u sljedeim sekvencama: T1 fl2d tra mbh, T1 fl2d opp tra mbh, T1 fl2d tra mbh fs, T2 haste tra bh T2 haste cor, eventualno i vibe tra Po potrebi nakon nativne serije moe se snimiti i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom. Tehnike snimanja suprarenalnih arterija digitalnom subtrakcionom angiografijom Princip je isti kao kod snimanja visceralnih grana abdominalne aorte. Tehnika arteriografije po Seldingeru. Iz abdominalne aorte selektivnim kateterom se ulazi u suprarenalne arterije. Tehnike snimanja bubregaKonvencionalne tehnike snimanja su nativne i kontrastne. Digitalne tehnike snimanja: CT, MR i DSA Nativni rendgenogram Nativna snimka se izvodi u cilju dijagnostike sjena intenziteta kalcijuma u podruju urotrakta, kao i eventalno slobodnog gasa. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta, kao i medikamentozna, u koliko e se nakon nativne snimke raditi IVU. Dan prije pregleda pacijent uzima laksativno sredstvo ( Dulkolaks, ricinusovo ulje i sl.) Za ruak dan uoi pregleda treba izbjegavati mahunarke i hranu koja nadima. Naveer prije pregleda samo lagana veera ( aj). U jutro dolazi na tate i obavezno donosi laboratorijske nalaze vrijednosti uree i kreatinina. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja.

79

Konvencionalne tehnike snimanja bubrega Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, na sredini stola za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na rendgenskom aparatu za radiografiju. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP. Pribor koristi se film 24x30, ili 30x40. Snima se pomou reetke. Uslovi snimanja: 75 kV uz jontomat. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Klasine kontrastne tehnike snimanja Intravenozna urografija - IVU Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta, kao i medikamentozna, ukoliko e se nakon nativne snimke raditi IVU. Dan prije pregleda pacijent uzima laksativno sredstvo ( Dulkolaks, ricinusovo ulje i sl.) Za ruak dan uoi pregleda treba izbjegavati mahunarke i hranu koja nadima. Naveer prije pregleda samo lagana veera ( aj). U jutro dolazi na tate i obavezno donosi laboratorijske nalaze vrijednosti uree i kreatinina. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, na sredini stola za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na rendgenskom aparatu za radiografiju. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP. Pribor koristi se film 24x30, ili 30x40, 35x43. Snima se pomou reetke. Uslovi snimanja: 75 kV uz jontomat. Nakon uinjene nativne snimke, aplicira se i.v. nefrotropno kontrastno sredstvo u kubitalnu venu (1ml/1kg). Prva snimka ( 24x30) nakon aplikacije kontrastnog sredstva zove se minutni urogram na njemu se javlja nefrografski efekat ( parenhim bubrega-obojen kontrastnim sredstvo). Zatim slijedi funkcionalna snimka (35x43) 5 minuta nakon davanja kontrastnog sredstva. Slijedea snimka (35x43) se uini nakon 15 minuta i predstavlja snimak koji ukazuje na ispunjen kanalni sistem (ranije se za istu koristila kompresija, no to je danas uglavnom naputeno). Ako elimo procijenti mobilnost bubrega moe se uiniti snimak u stojeem poloaju pacijenta. Pacijenta zamoliti da ustane sa stola, i saeka u ekaonici, da bi se to bolje ispunio mokrana beika. Pola sata nakon posljednjeg snimka uradi se jo jedan snimak podruja mokrane beike. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

80

Infuziona urografija Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta, kao i medikamentozna, u koliko e se nakon nativne snimke raditi IVU. Dan prije pregleda pacijent uzima laksativno sredstvo ( Dulkolaks, ricinusovo ulje i sl.) Za ruak dan uoi pregleda treba izbjegavati mahunarke i hranu koja nadima. Naveer prije pregleda samo lagana veera ( aj). U jutro dolazi na tate i obavezno donosi laboratorijske nalaze vrijednosti uree i kreatinina. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, na sredini stola za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na rendgenskom aparatu za radiografiju. Centriranje: centralna zraka ulazi u visini umbilikusa, prave se ciljane snimke u AP. Pribor koristi se film 24x30, ili 30x40, 35x43. Snima se pomou reetke. Uslovi snimanja: 75 kV uz jontomat. Za razliku od IVU kontrastno sredstvo se daje u vidu infuzije: 1,5-2 ml/kg kontrasta u fiziolokoj otopini u omjeru 1:1.Snimanje poinje 15 min nakon poetka davanja infuzije i dalje se nastavlja kao IVU. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Retrogradna urografija po Chevasi-ju Indikacije su opstrukcija uretera, afunkcija bubrega Priprema kao za IVU . Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, na sredini stola za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnom rendgenskom aparatu za radiografiju i radioskopiju. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kose pozicije. Pribor koristi se film 24x30, ili 30x40, 35x43. Snima se pomou reetke. Uslovi snimanja: 75 kV uz jontomat. Kontrastno sredstvo se aplicira retrogradnim putem pomou cistoskopa koji uvodi urolog. U koliko se radi naslijepo bez mogunosti dijaskopije tada se kontrast lagano aplicira do pojave bola. Dalje se snimanje vri kao i kod IVU. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Digitalne tehnike snimanja urotrakta CT- urotrakta CT bubrega danas se esto radi kao CTU- CT urografija. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja.
81

Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila je ispruena. Centriranje: procesus ksifoidesu. Topogram: AP Program: abdomen rutine Thicknes: 3-5 Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora Increment: 1-2 mm Planiranje polja pregleda: iznad dijafragme do ilijanih kostiju Smjer snimanja: kraniokaudalni. U toku snimanja mora se ukljuiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli artefakti uslijed disanja. Nakon nativne serije po potrebi se radi i kontrastna serija, najee u dvije faze: aterijska ( 25 sec i venska 60 sec), a kod CT-U i odlona najee nakon 5 minuta od aplikacije kontrastnog sredstva, kao i kasna nakon 15 minuta. CT bubrega i CTU Tehnike snimanja bubrega magnetnom rezonancom MRI bubrega se dopunjava sa magnetnom urografijom MRU. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja preko abdomena. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. Naini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). T2 se localizer T2 tse tra mbh T1 se tra T1 se sge T1 se fs sge T1 fl2d opp tra mbh T2 haste tra bh T2 haste cor vibe tra Po potrebi nakon nativne serije moe se snimiti i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom.

82

MR urografija Moe se raditi kao nativna metoda kod ekstra proirenih uretera ili kao kontrastna metoda. Priprema je ista kao i za sve metode pregleda magnetnom rezonancom. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnica Body matrix koje se stavljaju preko abdomena i male zdjelice. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. Pacijentu se ordinira Ringer otopina u dozi od 10ml/kg tjelesne teine, zatim se da diuretik (Lasix 0,1 ml/kg) i poslije toga paramagnetno kontrastno sredstvo u propisanoj dozi proizvoaa po kg/TT. Nakon aplikacije rade se dinamike sekvence da se prati punjenje uretera i nakon toga sekvenca za urografiju. Lokalajzer: Sagitalni, koronalni i transverzalni Sekvence: T1 vibe fs cor dynamic, T1 fl 3d cor. Nakon zavrenog snimanja rade se 3D rekonstrukcije za prikaz uretera (MIP, SSD, VR), Tehnika snimanja renalnih arterija digitalnom subtrakcionom angiografijom - DSA Princip je isti kao kod snimanja visceralnih grana abdominalne aorte. Tehnika je arteriografije po Seldingeru. Iz abdominalne aorte selektivnim kateterom se ulazi u renalne arterije. Izvodi se kako u dijagnostike svrhe, tako i u cilju embolizacije odreenih arterija kod tumora bubrega. Priprema pacijenta je ista kao za sve metode prikaza krvnih sudova metodom po Seldingeru. Tehnika snimanja mokrane beike Konvencvionalne tehnike snimanja mokrane beike: nativne i kontrastne. Digitalne tehnike snimanja mokrane beike: nativne i kontrastne. Nativna tehnika snimanja mokrane beike Po potrebi mogu se ordinirati laksativna sredstva da bi se eliminisali gasovi i ostatci crijevnog sadraja.Na nativnoj snimci podruja mokrane beike mogu se vidjeti sjene intenziteta kalcijuma. Cistografija kontrastna tehnika mokrane beike Descendentna cistografija Descendentna cistografija predstavlja nastavak na IVU. Priprema je kao za IVU . Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, na sredini stola za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnom rendgenskom aparatu za radiografiju i radioskopiju.
83

Snima se 45 minuta od davanja kontrastnog sredstva i.v. u kubitalnu venu ( 1ml/kg tjelesne teine). Snima se na formatu filma 24x30 ili veem po potrebi, a izvode se AP, LL i kose snimke po potrebi. Nakon uvida u dobivene cistograme pacijent se poalje da isprazni mokranu beiku zatim se uini post mikcioni snimak. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kose pozicije, a centralna zraka ulazi u sredini izmeu umbilikusa i simfize u mediosagitalnoj liniji. Pribor koristi se film 24x30, ili 30x40. Snima se pomou reetke Pribor koristi se film 24x30, ili 30x40. Snima se pomou reetke Uslovi snimanja: 75 kV uz jontomat. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Cistografija Ascendentna cistografija Priprema kao za IVU . Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, na sredini stola za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnom rendgenskom aparatu za radiografiju i radioskopiju. Kontrastno sredstvo se aplicira putem sterilnog katetera koji se uvede preko uretre u mokranu beiku. Kontrastno sredstvo se razblai u flai fiziolokog rastvora u omjeru 1:1 (kontrast : fizioloki rastvor). Potrebno je pripremiti sterilne rukavice, sterilnu gazu, asepsol-dezinficijens. Pratiti pod dijaskopijom poloaj katetera i aplicirati infuziju kontrasta do osjeaja punosti mjehura. Snima se na formatu filma 24x30 ili veem po potrebi, a izvode se AP, LL i kose snimke po potrebi. Nakon uvida u dobivene cistograme pacijent se poalje da isprazni mokranu beiku zatim se uini post mikcioni snimak. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kose pozicije, a centralna zraka ulazi u sredini izmeu umbilikusa i simfize u mediosagitalnoj liniji. Pribor koristi se film 24x30, ili 30x40. Snima se pomou reetke. Uslovi snimanja: 75 kV uz jontomat. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Uretrocistografija Priprema za uretrocistografiju je ista kao i za ascendentnu cistografiju. Ova tehnika snimanja se uglavnom koristi za prikaz muke uretre. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, na sredini stola za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnom rendgenskom aparatu za radiografiju i radioskopiju. Kontrastno sredstvo se aplicira putem sterilnog katetera koji se uvede preko uretre u mokranu beiku koristi se tzv. Knutsonov katater ili kateter sa balonom na vrku. Potrebno je pripremiti sterilne rukavice, sterilnu gazu, asepsol-dezinficijens. Pratiti pod dijaskopijom poloaj katetera i aplicirati kontrasta da se u cijelosti prikae muka uretra. Snima se na formatu filma 24x30 ili veem po potrebi, a izvode se AP, LL i kose snimke po potrebi. Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kose pozicije. Pribor koristi se film 24x30. Snima se pomou reetke. Uslovi snimanja: 70 kV uz jontomat. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.
84

Digitalne tehnike snimanja mokrane beike CT Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila je ispruena. Centriranje: visina umbilikusa Topogram: AP Program: pelvis rutine Thicknes: 3 - 5 mm Collimation: Ovisi o vrsti ibroju detektora (5 mm, coll 2x2,5mm) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: od vrha ilijanih kostiju do ispod simfize. Smjer snimanja: kraniokaudalni. U toku snimanja mora se ukljuiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli artefakti uslijed disanja. Prvo se radi nativna serija, a potom se pacijentu plasira kateter i isprazni mokrana beika, nakon ega se mokrani mjehur napuni kontrastnim sredstvom razblaenim u omjeru 1:1 sa fiziolokim rastvorom. Kontrast se daje do granice izdrljivost. Pozicija pacijenta Kontrastno sredstvo se moe dati i i.v. putem i saekati 45 min da se beika ispuni te ponoviti prethodne nativne slojeve. Tehnika snimanja mokrane beike magnetnom rezonancom Za MR snimanje mokrane beike je vano da je beika ispunjena urinom, tj distendirana. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja.Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja u podruje male zdjelice. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. Naini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). Potom slijedi snimanje u sljedeim sekvencama: T2 tse sag, T2 tse tra, T2 tse cor, T2 tse tra fs, T1 se tra Po potrebi nakon nativne serije moe se snimiti i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom.
85

Tehnika snimanja muke zdjelice Koriste se konvencionalne i digitalne tehnike snimanja muke zdjelice. 1. Od konvencionalnih metoda koristi se nativna snimka podruja prostate. Indikacija za istu je dijagnostika prostatolita, odnosno sjena intenziteta kalcija u podruju male zdjelice. 2. Digitalne tehnike CT i MR muke zdjelice. Natvna tehnika snimanja prostate i seminalnih vezikula Priprema je psihika i fizika. Po potrebi moe se ordinirati laksativna sredstva da bi se eliminisali gasovi i ostatci crijevnog sadraja. Na nativnoj snimci podruja prostate mogu se vidjeti sjene intenziteta kalcijuma. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, na sredini stola za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnom rendgenskom aparatu za radiografiju i radioskopiju. Snima se na formatu filma 24x30, a izvode se AP, LL i kose snimke po potrebi. Snima se pomou reetke Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kose pozicije, a centralna zraka ulazi u sredini izmeu umbilikusa i simfize u mediosagitalnoj liniji. Uslovi snimanja: 75 kV uz jontomat. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta. Digitalne tehnike snimanja muke zdjelice - CT Potrebnaje psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila je ispruena. Centriranje: visina umbilikusa ili visina krista crijevne kosti Topogram: AP Program: pelvis rutine Thicknes: 3 - 5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (8 mm, coll 2x2,5, 5 mm, coll 2x2,5mm) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: od vrha ilijanih kostiju do ispod simfize. Smjer snimanja: kraniokaudalni. Pacijent dolazi na pregled punog mokranog mjehura. U toku snimanja mora se ukljuiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli artefakti uslijed disanja. Prvo se radi nativna serija, a potom se pacijentu plasira kateter i isprazni mokrana beika, nakon ega se mokrani mjehur napuni kontrastnim sredstvom razblaenim u omjeru 1:1 sa fiziolokim rastvorom. Kontrast se daje do granice izdrljivosti. Kontrastno sredstvo se moe dati i i.v. putem i saekati 45 min da se beika ispuni te ponoviti prethodne nativne slojeve.
86

Tehnika snimanja prostate magnetnom rezonancom Za MR snimanje mokrane beike je vano da je beika ispunjena urinom, tj distendirana. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno pravilno disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja u podruje male zdjelice. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. Naini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). Potom slijedi snimanje u sljedeim sekvencama: T2 tse sag, T2 tse tra, T2 tse cor, T2 tse tra fs, T1 se tra Po potrebi nakon nativne serije moe se snimiti i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom. Magnetna spektroskopija prostate Koristi se kao pomona tehnika snimanja za diferenciranje malignoma prostate. Ovom metodom se ispituje metabolika aktivnost prostate i na osnovu odnosa metabolikog trijas holina, kreatinina i citrata doprinosi poveanju tanosti dijagnoze. Za evaluaciju limfonoda u maloj zdjelici kod sumnje na karcinom prostate vri se evaluacija limfonoda. Rade se ciljani T1w parakoronalni topogram iliopturatornih regija gdje se tankim slojemo obuhvataju spoljani, unutranji i opturatorni limfonodalni lanci. Limfonodi se manifestiraju kao hipointenzne ovalne formacije.Evaluira se oblik, regularnost konture i odnos transverzalnog i longitudinalnog dijametra, kao i stanje hilusa limfonoda. Postoje nova kontrastna sredstva za RES, ali nisu jo u iroj upotrebi. Metoda se radi u sklopu rutinskog pregleda prostate magnetnom rezonancom samo se koristi sekvenca za spektroskopiju.

87

Tehnike snimanja organa enske zdjelice Tehnike snimanja organa enske zdjelice (uterusa i ovaria) su konvencionalne i digitalne. 1. Konvencionalne tehnike snimanja organa enske zdjelice: nativna snimka zdjelice i HSG histerosalpingografija. 2. Digitalne tehnike snimanja organa enske tdjelice: CT, MR i DSA. Konvencionalne tehnike snimanja organa enske zdjelice Nativna snimka enske zdjelice Priprema je psihika i fizika. Po potrebi moe se ordinirati laksativna sredstva da bi se eliminisali gasovi i ostatci crijevnog sadraja. Na nativnoj snimci podruja uterusa i adneksa mogu se vidjeti sjene intenziteta kalcijuma. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, na sredini stola za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnom rendgenskom aparatu za radiografiju i radioskopiju. Snima se na formatu filma 24x30, a izvode se AP, LL i kose snimke po potrebi. Snima se pomou reetke Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kose pozicije, a centralna zraka ulazi u sredini izmeu umbilikusa i simfize u mediosagitalnoj liniji. Uslovi snimanja: 75 kV uz jontomat. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijentice. HSG histerosalpingografija Priprema je psihika i fizika. Po potrebi se moe ordinirati laksativna sredstva da bi se eliminisali gasovi i ostatci crijevnog sadraja. Na nativnoj snimci podruja male zdjelice mogu se vidjeti sjene intenziteta kalcijuma. Pozicija pacijentice : pacijentica lei u supinacionom poloaju, na sredini stola za snimanje. Aparatura: snimanje se vri na univerzalnom rendgenskom aparatu za radiografiju i radioskopiju, a pacijentica je u tzv ginekolokom poloaju. U timu sa ginekologom se pristupa otvaranju cerviksa uterusa i odgovarajui aparat se postavlja u vaginu i cervikalni otvor te se kroz isti aplicira jodno kontrastno sredstvo u koliini 10-20ccm. Prave se ciljane snimke podruja uterusa i tuba uterina. Snima se na formatu filma 24x30, snima se pomou reetke Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kose pozicije, a centralna zraka ulazi u sredini izmeu umbilikusa i simfize u mediosagitalnoj liniji. Uslovi snimanja: 75 kV uz jontomat. Zatita je obavezna, pazei da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi rauna o imobilizaciji pacijenta.

88

Digitalne tehnike snimanja enske zdjelice Kompjuterizirana tomografija uterusa Potrebna je psihika i fizika priprema pacijentice. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentice o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenticu da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijentice: pacijentica lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila je ispruena. CT enske zdjelice Centriranje: visina umbilikusa ili visina krista crijevne kosti Topogram: AP Program: Pelvis rutine Thicknes: 3 - 5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora(5 mm, coll 2x2,5mm) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: od vrha ilijanih kostiju do ispod simfize. Smjer snimanja: kraniokaudalni. Pacijentica dolazi na pregled punog mokranog mjehura. Prvo se uradi nativna serija snimanja, a po potrebi i kontrastna. Mokrani mjehur se moe puniti retrogradnim putem preko katetera (slika 2 i slika 3.). U toku snimanja mora se ukljuiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli artefakti uslijed disanja. Kompjuterska tomografija ovarija Pola sata prije pregleda pacijentica treba da popije 1500 ccm razblaenog kontrastnog sredstva( 30 ml kontrastnog sredstva na 1 l). Pred sam poetak pregleda pacijentici treba dati i razblaen kontrast per rektum, 1,5 l, da bio se debelo crijevo-rektum, sigma adekvatno ispunili.. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijentice. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentice o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenticu da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pozicija pacijentice: pacijentica lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila je ispruena. Centriranje: visina umbilikusa ili visina krista crijevne kosti Topogram: AP Program: Pelvis rutine Thicknes: 3 - 5 mm Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora(5 mm, coll 2x2,5mm) Increment: 2-5 mm Planiranje polja pregleda: od vrha ilijanih kostiju do ispod simfize. Smjer snimanja: kraniokaudalni Mokrani mjehur se moe puniti retrogradnim putem preko katetera. U toku snimanja mora se ukljuiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli artefakti uslijed disanja.
89

Tehnika snimanja organa enske zdjelice magnetnom rezonancom MR uterusa Za MR snimanje uterusa vano je da je beika ispunjena urinom, tj distendirana. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentice o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenticu da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno pravilno disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijentica mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijentice: pacijentica lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja u podruje male zdjelice. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. Naini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). Potom slijedi snimanje u sljedeim sekvencama: T2 tse sag, T2 tse tra, T2 tse cor, T2 tse tra fs, T1 se tra. Po potrebi nakon nativne serije moe se snimiti i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom. Magnetna rezonanca ovarija Za MR snimanje ovarijaje vano da je beika ispunjena urinom, tj distendirana. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentice o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenticu da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijentica mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou zavojnice Body matrix koja se stavlja u podruje male zdjelice. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina zavojnice. Naini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna). Potom slijedi snimanje u sljedeim sekvencama: T2 tse sag, T2 tse tra, T2 tse cor, T2 tse tra fs, T1 se tra Po potrebi nakon nativne serije moe se snimiti i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom.

90

Tehnika snimanja krvnih ila organa enske zdjelice - DSA Arteriografija uterinih arterija se vri po Seldingerovoj tehnici. Indikacija za arteriografiju su veliki miomi, a metoda se izvodi u cilju embolizacije uterinih arterija to e dovesti do prestanka krvarenja, a vremenom i do smanjenja mioma. Pozicija pacijenta Magnetna rezonanca cijelog tijela Indikacija za MR cijelog tijela su uglavnom kod pacijenata sa malignim oboljenjem zbog staginga bolesti, kao i u praenju toka bolesti. Potrebna je psihika i fizika priprema pacijenta. Psihika priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o nainu i toku pretrage. Vano je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadrati disanje prilikom snimanja. Fizika priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjee, nakita i drugih metalnih predmeta, sa podruja snimanja. Pacijent mora da potpie i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera. Pozicija pacijenta: pacijent lei u supinacionom poloaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi pomou vie zavojnica head matrix, neck matrix, spine matrix, body matrix, PA matrix kojima se prekriva cijelo tijelo pacijenta. Uz pomo laserskog snopa centrira se sredina head matrix zavojnice. Prvo se rade topogrami za glavu i vrat, toraks, abdomen, zdjelicu, natkoljenice i potkoljenice. Na dobijenim topogramima se planiraju serije po regionima u T1,T2 i T2 tirm sekvenca. Planiranje se izvodi u tri osnovne ravni (tra, cor, sag) Po potrebi se moe dati kontrastno sredstvo i ponoviti sekvence u T1 vremenu. Nakon zavrenog snimanja radi se sastavljanje tijela u jednu cjelinu. Nakon nativne serije radi se i kontrastna serija snimanja sa T1 sekvencama.

91